nhớ nhà thơ Tô Thùy Yên (1938-2019)
Vừa qua, trong facebook của Hoàng Xuân Sơn và Ngy Thanh có nhắc đến ngày giỗ đầu của nhà thơ Tô Thùy Yên. Mới đó mà đã một năm rồi.
Nhớ có lần viết một bài về hoa anh đào tôi có nhắc đến thi sĩ Tô Thùy Yên, hôm sau được tin ông mất. Có lẽ trước khi ra đi ông gợi cho bạn bè nhớ về ông không chừng. Người ta nói cái đó là linh cảm hay thần giao cách cảm chi đó.
Thật ra tôi có hai lần nhắc đến Tô Thùy Yên trong hai bài viết của tôi. Một bài về con dế và một bài về bông hoa. Con dế gáy và bông hoa nở, cả hai như người, hết lòng mừng thi sĩ đi tù về.
Con dế vẫn là con dế ấy
Hát rong bờ cỏ giọng thân quen
Và:
Cảm ơn hoa đã vì ta nở
Thế giới vui từ mỗi lẻ loi
Ta Về, với bốn câu thơ dẫn chứng trên trong 127 câu, đều nói lên lòng nhân bản nhưng tràn trề dòng nước mắt khô.
Nỗi đời của thi sĩ Tô Thùy Yên có ba lần đi tù, cộng lại là 13 năm. Không có gì hạnh phúc cho bằng sau 13 năm sống chết trong ngục tù Cộng sản lại được thả cho về. Mỗi lần về ông đều về với dòng nước mắt khô. Ông về gặp lại gia đình, bạn bè, anh em. Ông về với thế giới thi ca của ông để gặp lại cái Ta từ tốn, đôn hậu, là bản thể sống thực của một người nghệ sĩ đi tù về.
Tô Thùy Yên là nhà thơ lớn của nền văn học Việt Nam, dù vậy điều đó không có nghĩa là được nhiều nhạc sĩ ưu ái phổ nhạc. Cho đến nay tôi được biết thơ ông được hai nhạc sĩ phổ nhạc, bài nào cũng hay, cũng gợi cho người nghe nhiều xúc cảm.
Chiều Trên Phá Tam Giang, nhạc Trần Thiện Thanh là một bản tình ca trong thời binh lửa làm rung động bao trái tim người nữ kể cả những người lính Cộng Hòa, và bài Ta Về, nhạc của Đình Đại được tác giả hát lên như một tiếng thở dài.
Trong thế giới thi ca Việt Nam, thơ Tô Thúy Yên nở rộ như loài hoa quý, thênh thang, cao rộng, ngạo nghễ, vang xa và siêu thoát. Nhất là vết thương ngục tù không làm ông nhức nhối, nó không làm ông mệt mõi, chết mòn vì ám ảnh, sầu đau, ngược lại, với tấm lòng rộng mở, không thù hằn, oán hận, ông trở về tiếp tục làm thơ dể tiếp nối hơi thơ của ông từ ngày trước, từ kiếp trước.
Người tù Tô Thùy Yên trở về đối diện với thực tế phức tạp, nhìn vào cuộc đời nhiễu nhương để vượt lên, thoát mình vào chỗ đứng ngày xưa. Ở đó ông đào sới trong kỷ niệm lòng yêu thương, niềm tin tưởng là những chất liệu cần thiết để ông vẽ lại tiền thân ông bằng điệu thơ.
Tiền thân của thi sĩ không phải là kiếp xưa, ông không nghiêng về quá khứ khắc khoải, bi thương, giận dỗi. Tình thương, hồi ức, đam mê, hệ lụy là những hình trạng thi sĩ vẽ nên bằng những cung bậc thâm trầm nhưng nhịp nhàng uyển chuyển đã biến ông thành một biểu tượng thi ca sống động, trên bước đường về.
Tô Thùy Yên về với chút tình tự làm mới văn chương chữ nghĩa qua bài thơ Ta Về. Một dòng thơ đời đời thao thức với tình yêu, quê hương và thân phận làm người trong hay ngoài đất nước.
Tuy nhiên, với tôi, Ta Về là một bản trường ca. Bài hát có những âm điệu ru hời đã không ngừng làm thổn thức biết bao tấm lòng yêu chuộng thi ca qua từng thời gian. Cứ thế người ta đọc lên, hát lên với niềm kính trọng và thương tiếc một tái năng đã vĩnh viễn ra đi.
Lần trước thi sĩ Tô Thùy Yên từ ngục tù trở về, thi sĩ về để sống với thi ca. Lần này Tô Thùy Yên cũng về, về thật, vĩnh viễn về luôn, và cho dù thi sĩ không về với lòng đất Mẹ, nhưng ông và cõi thơ ông vẫn về với cõi thủy chung.
Gửi ý kiến của bạn
