Chuyện tích xưa, nơi kinh thành Xá Vệ
Cung điện nguy nga, lộng lẫy cõi nhân gian
Vua Tịnh Phạn, trên ngai vàng tối thượng
Hoàng hậu Ma Da, ngôi phượng các uy nghi.
Nơi thượng giới, Đức Nhiên Đăng cổ Phật
Soi thấu muôn loài, nơi hạ giới trầm luân
Ngài kiếm tìm, hàng Thánh Đức hiển linh
Truyền Bồ Tát, Phật Thích Ca giáng trần.
Một ngày kia, nơi kinh thành Xá Vệ"
Thư các thâm nghiêm, thiên giới báo điềm lành
Hoàng hậu Ma Da sẽ hoài thai Thái Tử
Đức Thế Tôn, đại giác ngộ Đản Sanh.
Hoàng hậu Ma Da ngưuời "khai hoa nở nhụy"
Con đầu lòng, Thái Tử Tất-Đạt-Đa
Hoàng Hậu qua đời, đột ngột mấy hôm sau
Lìa nhân thế, lên Cung Trời Đao Lợi.
Đoàn tùy tùng, đưa Ngài về Xá Vệ
Đến cổng thành, quân sỹ tướng cung nghinh
Rước kiệu Ngài, vào kinh thành tráng lệ
Gặp Vua Cha, Tịnh Phạn ngự ngôi cao.
Vua khoản đãi, tiệc tùng mừng Thái Tử
Mời công hầu, khanh tướng, khắp lân bang
Các đạo sỹ, Bà La Môn thượng phẩm
Chúc tụng Ngài, Thái Tử Tất Đạt Đa.
Tất Đạt Đa, nơi cung vàng điện ngọc
Sống êm đềm, trong nhung gấm cao sang
Nhân cách Ngài, vốn hiền từ, đôn hậu
Lâm Tỳ Ni, vườn thượng uyển dấu chân Ngài.
Thái Tử, Ngài, rất thông minh đĩnh ngộ
Thạo kiếm, cung, thông triết lý cao siêu
Luận văn chương, thi phú, rất phi phàm
Lầu kinh sử, thánh thư điều binh, tướng.
Một ngày kia, nước lân bang kén rể
Công chúa Đương Triều, vừa đến tuổi cập kê
Thái Tử lên đường, vâng Thánh lệnh Vua cha
Đoàn hộ giá, ngựa xe cùng phẩm vật.
Vua lân bang, đãi đằng đoàn dự thí
Nào Vương Tôn, Hoàng Tử khắp xa, gần
Tất Đạt Đa, Ngài song toàn văn võ
Thắng cuộc thi, thành Phò Mã đương kim.
Lời chúc tụng, râm ran trong tiệc cưới
Phò Mã đương triều, làm lễ kính ơn trên
Da Du Đà La, cùng Thái Tử nên đôi
Đoàn hộ giá, trở về Thành Xá Vệ.
Rồi ngày tháng trôi qua, Da Du Đà La sanh con quý
Thái Tử vui mừng, trong hạnh phúc vô ưu
Vua Tịnh Phạn, thiết triều mời quốc khách
Mừng La Hầu La, Thế Tử cõi Vương triều.
Một ngày nọ, du hành nhân thế
Bốn cổng thành, sinh, bệnh, lão thảm thương
Và nơi kia, tử thi nằm co quắp
Cảnh cơ hàn, manh áo rách che thân.
Ngài tra vấn, người hầu trai Sa Nặc
Những người kia, hàng dân dã bần cùng
Còn như ta, là Đương Kim Thái Tử
Sa Nặc ơi, ta có ngoại trừ không?
Sa Nặc đáp, rằng Ngài không ngoại lệ
Như muôn loài, vạn vật chốn trần gian
Cũng tử, sinh, cũng già, bệnh luân hồi
Không tránh khỏi, dù Ngài là Thái Tử.
Về Điện Ngọc, Ngài hằng đêm thao thức
Suy nghĩ cạn cùng, tìm nguyên lý cao thâm
Da Du Đà La, công chúa đến hỏi han
Ngài lơ đễnh, lắng sâu vào tư tưởng.
Vua Tịnh Phạn, lo rầu không kể xiết
Nên loan truyền, mời các bậc danh y
Ban vàng, bạc, ngựa, xe cùng châu báu
Chế linh đơn, thần Dược cứu Vua con.
Nhưng Thái Tử, vẫn không ngừng suy ngẫm
Ngài thưa trình, cùng Tịnh Phạn Vua Cha
Nêu ước nguyện, xuất cung tầm Đạo học
Mong muốn viên thành, chánh quả độ Nhân Sinh.
Vua Tịnh Phạn, phừng phừng cơn thịnh nộ
Truyền quân hầu, quản thúc Tất Đạt Đa
Và ngăn cản, Ngài không rời cung cấm
Bỏ ngai vàng, đi học Đạo Tầm Sư.
Cùng Sa Nặc, rời kinh thành Xá Vệ
Ngựa phi nhanh, lao vùn vụt trên đường
Rong ruổi đêm ngày, xa khuất nẻo trời mây
Xuyên làng mạc, băng núi dài sông rộng.
Đến bìa rừng, Ngài ghìm cương xuống ngựa
Trao hoàng bào, mặc lấy áo gai thô
Ngài dặn dò, người hầu trai lần cuối
Sa Nặc ơi, khuyên ngươi hãy đi xa
Ngài ân cần, thốt lên lời tha thiết
Ngươi theo ta, cũng đã bấy lâu rồi
Hoàng bào này, ngươi đổi vài nén bạc
Để phòng thân trong những lúc cơ hàn.
Sa Nặc khóc, trong giụa giàn nước mắt
Thái Tử ơi, xin trở lại Kinh Thành
Sao lìa bỏ uy quyền và ngôi báu
Chọn nơi này, chốn cùng cốc thâm sơn.
Sa Nặc ơi, hãy lau dòng nước mắt
Hãy vơi đi, bao thương cảm trong lòng
Hãy để ta, lìa cung vàng cõi tạm
Mong cầu tìm, nguồn chân lý cao siêu.
Ngài cầu học, bậc đại tiên, hiền triết
Bậc cao minh, xuất chúng trí siêu phàm
Bậc đại sư cái thế chốn thâm sơn
Bậc ẩn sỹ, nơi làng quê hẻo lánh.
Ngài làm bạn, cùng chim muông, thú dữ
Chốn rừng thiêng, suối mát khí trong lành
Ngồi tịnh thiền, bên gốc cây nghìn tuổi
Mặt trời lên, trăng tròn, khuyết, sao khuya.
Ngài thực hành, pháp môn tu khổ hạnh
Thân thể gầy gò, tiều tụy tựa xương khô
Nhấm nháp qua ngày, vài quả khô nhặt nhạnh
Năm tháng hao mòn, Ngài bền chí chuyên tâm.
Đệ tử Ngài, Kiều Trần Như năm vị
Theo pháp môn, tu khổ hạnh kiên trì
Không nản lòng, xao nhãng chí tâm tu
Cầu tinh tấn, mong đắc thành chánh quả.
Ngài phát nguyện, gắng suy tìm chân lý
Cội Bồ Đề, ngồi tĩnh tọa hành thâm
Ngài quán chiếu, lý vô thường, nhân quả
Luật trả vay, vay trả kiếp luân hồi.
Vì mải miết, gắng soi tìm chánh pháp
49 ngày, Ngài không uống không ăn
Thân thể hao mòn, da bọc xương tiều tụy
Đôi mắt mờ, chân bủn rủn tay run.
Ngài suy xét, pháp môn tu khổ hạnh
Không đạt thành, đạo lý quá cao thâm
Nếu thân này, cùng chánh Tâm hiện hữu
Mới viên thành, chánh giác độ Nhân Sinh.
Rồi ròng rã, bốn mưoi năm thuyết pháp
Giảng Đạo Độ Đời, Ngài điển nhãn khai thông
Cõi Ta Bà, Ngài vân hành cứu độ
Nơi Đạo Tràng, Ngài truyền pháp tùy duyên.
Đã bao đời, đã hằng thiên niên kỷ
Đạo pháp Ngài, gieo hạt giống Từ Bi
Trượng pháp Ngài, tỏa hào quang Hỷ Xả
Lưu dấu muôn đời, vạn kiếp Đức Từ Tôn
-- Chúc Thanh & Chúc Liên