
(WASHINGTON, ngày 22 tháng 1, APNews) – Trước khi chương trình tái định cư người tỵ nạn của Hoa Kỳ chính thức bị đình chỉ vào tuần tới, chính quyền Trump đã hủy bỏ lịch trình nhập cảnh của hàng ngàn người tỵ nạn, dù họ đã được chuẩn thuận đến Hoa Kỳ.
Sau nhiều năm trốn chạy khỏi chiến tranh, áp bức, rồi lại phải vượt qua quy trình duyệt xét khắt khe, tưởng chừng như sắp được “khổ tận cam lai,” nay họ lại tiếp tục bị mắc kẹt ở nhiều nơi trên khắp thế giới.
Là một phần trong loạt sắc lệnh hành pháp nhằm siết chặt chính sách nhập cư, Tổng thống Donald Trump đã chỉ thị tạm dừng chương trình tái định cư người tỵ nạn trong tuần này.
Ban đầu, sắc lệnh của Trump còn để ngỏ cơ hội những người tỵ nạn đã hoàn thành các bước duyệt xét và đặt vé bay trước ngày 27 tháng 1 có thể đến Hoa Kỳ đúng hạn. Tuy nhiên, một email nội bộ từ cơ quan quản trị chương trình tái định cư người tỵ nạn đã thông báo cho nhân viên và các bên liên quan rằng “việc tiếp nhận người tỵ nạn vào Hoa Kỳ đã bị đình chỉ cho đến khi có thông báo mới.”
Hiện có hơn 10,000 người tỵ nạn trên toàn thế giới đã hoàn tất quá trình duyệt xét nghiêm ngặt và dài đằng đẵng để được tái định cư tại Hoa Kỳ, và đã được sắp xếp lịch trình đi lại trong vài tuần tới. Còn số lượng chính xác những người tưởng chừng như đã bắt “kịp chuyến đò cuối cùng” đến Hoa Kỳ trước thời hạn ngày 27/1 thì vẫn chưa rõ là bao nhiêu.
Điều đáng nói là trong số hàng ngàn người đang hoang mang và bất an trước tương lai bất định, có hơn 1,600 người Afghanistan từng sát cánh hỗ trợ Hoa Kỳ trong nhiều cuộc chiến, cùng với thân nhân của họ. Họ đã được chuẩn thuận để tái định cư tại Hoa Kỳ thông qua chương trình đặc biệt mà chính quyền Biden thành lập sau khi quân đội Hoa Kỳ rút khỏi Afghanistan vào năm 2021.
Nhiều cựu binh Hoa Kỳ từng tham gia cuộc chiến tại Afghanistan đã nỗ lực trong nhiều năm để giúp những đồng minh Afghanistan và gia đình họ tìm nơi trú ẩn tại Hoa Kỳ. Dù đã chuẩn bị tinh thần cho việc đình chỉ chương trình tái định cư, các cựu binh này vẫn hy vọng nhóm người Afghanistan sẽ được đặc cách vì những đóng góp của họ.
Shawn VanDiver, một cựu binh hải quân và là người đứng đầu tổ chức #AfghanEvac, cho biết: “Việc chính quyền Trump tạm dừng các chuyến bay dành cho người tỵ nạn sớm hơn dự kiến là điều đáng lo ngại, khiến hàng ngàn đồng minh người Afghanistan rơi vào bối rối, sợ hãi. Chúng tôi sẵn sàng hợp tác để giải quyết vấn đề này; và chúng tôi kêu gọi chính phủ có lời giải thích rõ ràng với các gia đình bị ảnh hưởng. Xin hãy giữ lời hứa và bảo vệ các giá trị trân quý của Hoa Kỳ.”
Ngoài chương trình tái định cư người tỵ nạn, vẫn còn một con đường khác: chương trình chiếu khán di dân đặc biệt (Special Immigrant Visa), dành riêng cho những người Afghanistan đã làm việc trực tiếp với chính phủ Hoa Kỳ. Nhóm của ông VanDiver cho biết chương trình này được Quốc hội lập ra, và có vẻ như không bị ảnh hưởng bởi lệnh đình chỉ của chính quyền Trump.
Sắc lệnh mà Trump ký vào thứ Hai ban đầu còn cho phép Bộ Ngoại Giao thời hạn một tuần trước khi phải đình chỉ toàn bộ quy trình duyệt xét và lịch trình nhập cảnh cho di dân. Tuy nhiên, không biết vì lý do gì mà thời hạn này đã bị đẩy nhanh hơn. Bộ Ngoại Giao đã chuyển các thắc mắc về chuyện này đến Tòa Bạch Ốc, nhưng hiện vẫn chưa thấy động tĩnh gì.
Các cơ quan giúp đỡ người tỵ nạn tái định cư tại Hoa Kỳ đã bày tỏ sự thất vọng với quyết định của chính quyền Trump. Họ cho rằng chương trình tái định cư người tỵ nạn chính là một dạng nhập cư hợp pháp mà Tổng thống Trump và những người ủng hộ ông vẫn luôn mạnh miệng tung hô. Người tỵ nạn phải trải qua một quy trình kiểm tra lý lịch nghiêm ngặt, thuộc hàng khắt khe nhất thế giới, đôi khi phải chờ đợi ròng rã nhiều năm, mới mong được đặt chân lên đất Mỹ.
Krish O’Mara Vignarajah, người đứng đầu tổ chức Global Refuge, chia sẻ: “Đùng một cái nói ngừng tiếp nhận người tỵ nạn là ngừng ngay tắp lự. Đây là một cú sốc lớn đối với những mảnh đời bất hạnh, từng trải qua những khốn khổ tận cùng nhất nhưng vẫn kiên trì ôm hy vọng suốt ngần ấy năm, chỉ mong có cơ hội làm lại cuộc đời, được an cư lạc nghiệp một cách an toàn. Họ đã chấp nhận bị duyệt xét khắt khe, bị kiểm tra nghiêm ngặt, chứng minh đủ thứ, đủ đường. Rồi giờ thì sao? Viễn cảnh khổ tận cam lai vỡ tan ngay trước mắt; gục ngã ngay trước cổng thiên đàng. Thực sự đau lòng!”
Người tỵ nạn (refugees) khác hoàn toàn với những người đến trực tiếp biên giới Hoa Kỳ-Mexico rồi mới xin tỵ nạn sau (asylum seekers). Người tỵ nạn phải sống bên ngoài Hoa Kỳ để được xem xét cho chương trình tái định cư, và thường là được Liên Hiệp Quốc chuyển thông tin cho Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.
Dù chương trình tái định cư người tỵ nạn từng nhận được sự ủng hộ từ cả hai đảng, chính quyền của Trump đã tạm dừng chương trình này ngay trong nhiệm kỳ đầu tiên, và sau đó giảm dần số lượng người tỵ nạn được phép vào Hoa Kỳ mỗi năm.