EU đang muốn áp đặt lệnh cấm PFAS, không chỉ để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng, mà còn tạo áp lực buộc các ngành công nghiệp tìm kiếm biện pháp thay thế bền vững. (Nguồn: pixabay.com)
BRUSSELS – Hôm thứ Hai (20/1), Ủy viên Môi trường EU Jessika Roswall cho biết, Ủy ban Âu Châu (EC) chuẩn bị đưa ra lệnh cấm sử dụng các hợp chất PFAS, hay còn được gọi là “hóa chất vĩnh cửu” (forever chemicals), trong các sản phẩm tiêu dùng, ngoại trừ một số trường hợp thực sự cần thiết cho một số ngành công nghiệp, theo Reuters.
PFAS (tên đầy đủ là Perfluoroalkyl và Polyfluoroalkyl Substances) là nhóm các hóa chất rất bền và khó phân hủy. Chúng tích tụ trong môi trường, như nguồn nước uống và cả cơ thể con người, gây ra nhiều lo ngại về các tác động lâu dài đến sức khỏe và hệ sinh thái.
Nhờ có thể chịu được nhiệt độ cao và chống ăn mòn, PFAS được sử dụng rộng rãi trong hàng ngàn sản phẩm, từ mỹ phẩm, chảo non-stick (không bị dính), đến các lĩnh vực công nghiệp như phi cơ và bánh xe hơi gió (wind turbines).
Ủy viên Môi trường của EU Jessika Roswall cho biết: “Chúng tôi đang đặt mục tiêu đưa ra lệnh cấm đối với các sản phẩm tiêu dùng. Vấn đề này không chỉ quan trọng đối với sức khỏe và môi trường, mà còn giúp các ngành công nghiệp có thời gian chuẩn bị và tìm ra cách loại bỏ PFAS một cách hiệu quả.”
Theo Roswall, Đan Mạch, Đức, Hà Lan, Na Uy và Thụy Điển đã ủng hộ ban hành lệnh cấm toàn diện đối với PFAS từ hai năm trước. Tuy nhiên, dù đã có sự đồng thuận ban đầu từ một số quốc gia thành viên, kế hoạch của EU vẫn cần thời gian để hoàn thiện, sớm nhất cũng phải đến năm sau. Họ cần xác định các trường hợp ngoại lệ được coi là “thiết yếu” (essential), thí dụ như các thiết bị y tế (ống thuốc trị hen suyễn) và công nghệ xanh (xe điện). Tuy vậy, ngay cả các trường hợp ngoại lệ này cũng phải tuân theo các quy định nghiêm ngặt, bao gồm cách giải quyết, tiêu hủy sau khi sử dụng để không hại tới môi trường.
Dữ liệu từ các cơ quan hóa chất Bắc Âu cho thấy phần lớn PFAS được sử dụng chủ yếu trong các ngành công nghiệp như sản xuất nhựa và điện tử, những lĩnh vực rất cần đặc tính chịu nhiệt và chống ăn mòn của PFAS.
Cơ quan Hóa chất Âu Châu (European Chemicals Agency, ECHA) hiện đang xem xét phạm vi của lệnh cấm, và đã nhận được hàng ngàn ý kiến đóng góp từ các hiệp hội mậu dịch, đại diện cho nhiều ngành công nghiệp, bao gồm xe, năng lượng sạch và nhựa. Nhiều ý kiến đề nghị EU xem xét các trường hợp ngoại lệ như fluoropolymer – một loại PFAS được sử dụng phổ biến trong quần áo không thấm nước và các tấm pin năng lượng mặt trời.
Tranh cãi pháp lý liên quan đến PFAS
Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với PFAS có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, như tổn thương gan, trẻ sơ sinh bị còi cọc, và ung thư tinh hoàn (testicular cancer). Theo công ty tài chánh Jefferies, các công ty sản xuất hoặc sử dụng PFAS ngày càng có nhiều nguy cơ bị kiện tụng.
Ở Hoa Kỳ, những vụ kiện liên quan đến ô nhiễm nguồn nước do PFAS đã khiến các công ty lớn như 3M và Chemours Co phải trả các khoản bồi thường tổng cộng hơn 11 tỷ MK.
Ở Âu Châu, nhiều công ty cũng đang đối mặt với “làn sóng” kiện cáo tương tự, không chỉ liên quan đến ô nhiễm mà còn về việc cố tình giảm nhẹ mức độ nguy hại của PFAS đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng.
Luật sư Hélène Duguy của tổ chức luật ClientEarth tuyên bố: “ClientEarth đang theo dõi chặt chẽ cách các công ty giải quyết vấn đề PFAS, và sẵn sàng hành động khi cần.”
Gửi ý kiến của bạn
