
BERLIN – Theo một tài liệu mật mà Reuters được xem hôm thứ Bảy (18/1), Đại sứ Đức tại Hoa Kỳ Andreas Michaelis đã cảnh báo rằng chính quyền Trump sắp tới sẽ tước đi sự độc lập của các cơ quan thực thi pháp luật và truyền thông, đồng thời trao “quyền đồng quản trị” cho các tập đoàn công nghệ lớn.
Tài liệu được Đại sứ Michaelis ký vào ngày 14 tháng 1, mô tả chương trình nghị sự của Donald Trump trong nhiệm kỳ thứ hai tại Tòa Bạch Ốc là một kế hoạch “gây rối hết mức,” với mục tiêu “tái định hình trật tự hiến pháp, tập trung quyền lực tối đa vào tay tổng thống, làm suy yếu vai trò của Quốc hội và các bang liên bang.”
Tài liệu có viết: “Những nguyên tắc cơ bản của nền dân chủ và hệ thống kiểm soát và cân bằng quyền lực sẽ bị suy yếu nghiêm trọng. Các cơ quan thực thi pháp luật và truyền thông không chỉ mất đi tính độc lập vốn có, mà còn có nguy cơ trở thành công cụ chính trị. Trong khi đó, các tập đoàn công nghệ lớn sẽ được trao quyền đồng quản trị.”
Nhóm bàn giao công vụ (transition team) của Trump hiện chưa đưa ra bất kỳ bình luận nào về nhận định này của đại sứ Đức. Hôm Chủ nhật (19/1), Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock cho biết Berlin vẫn “cam kết hợp tác chặt chẽ với Washington, nhưng cũng sẵn sàng đứng ra bảo vệ lợi ích của mình.”
Khi được hỏi trên kênh truyền hình công cộng ZDF của Đức về quan điểm của Đại sứ Michaelis đối với Donald Trump, bà Baerbock nhấn mạnh rằng Michaelis chỉ đang làm công việc của mình, và những gì đại sứ nêu ra đều dựa trên các tuyên bố công khai của Trump về chương trình nghị sự của ông.
Chính phủ sắp mãn nhiệm của Thủ tướng Olaf Scholz đã cẩn trọng tránh đưa ra những chỉ trích công khai đối với Trump kể từ sau cuộc bầu cử vừa qua. Nhưng nhận xét trong tài liệu mật của Michaelis cho thấy cái nhìn thẳng thắn từ một viên chức cấp cao của Đức.
Tài liệu cũng nhấn mạnh rằng các đại sứ không bị thay thế khi chính phủ mới được thành lập, trừ khi có lý do cần thiết về ngoại giao hoặc các vấn đề khác.
Theo đánh giá của Michaelis, ngành tư pháp, đặc biệt là Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ, giữ vai trò trung tâm trong các nỗ lực của Trump nhằm thúc đẩy chương trình nghị sự. Mặc dù gần đây TCPV đã quyết định mở rộng quyền lực của tổng thống, “ngay cả những người chỉ trích kịch liệt nhất cũng tin rằng tòa án sẽ ngăn chặn những điều tồi tệ nhất có thể xảy ra.”
Theo Michaelis, quyền kiểm soát Bộ Tư pháp và FBI là chìa khóa để Trump đạt được các mục tiêu chính trị và cá nhân, bao gồm kế hoạch trục xuất hàng loạt, trả đũa các đối thủ chính trị, và bảo đảm được miễn truy tố pháp lý. Ông cũng cho rằng Trump có nhiều công cụ pháp lý để ép buộc các tiểu bang tuân theo chương trình nghị sự của mình, kể cả việc lựa chọn khai triển quân đội để làm thay công việc của cảnh sát (Trump có thể sẽ tuyên bố tình trạng “bạo loạn” hoặc “xâm lược”).
Hoa Kỳ có Đạo luật Posse Comitatus năm 1878, cấm quân đội liên bang tham gia vào các hoạt động thực thi pháp luật trong nước, ngoại trừ một số trường hợp ngoại lệ.
Michaelis cũng cảnh báo về “sự tái định hình Tu chính án Thứ nhất” trong Hiến pháp Hoa Kỳ. Ông cho rằng Trump và Elon Musk, chủ sở hữu nền tảng X, đang cùng nhau bắt tay để chống lại những người chỉ trích và các tổ chức truyền thông không “cùng hội cùng thuyền.”
“Một người thì sử dụng các vụ kiện, đe dọa truy tố hình sự và thu hồi giấy phép, còn người kia thì thao túng thuật toán và khóa tài khoản,” tài liệu nêu rõ.
Việc Elon Musk công khai ủng hộ đảng cực hữu Alternative for Germany (AfD) trước cuộc bầu cử quốc gia vào ngày 23 tháng 2 đã gây ra làn sóng phẫn nộ tại Berlin. Dù vậy, chính phủ Đức vẫn chưa thống nhất việc rời khỏi nền tảng của Musk.
Mối quan hệ giữa Đức và Hoa Kỳ trong nhiệm kỳ đầu của Trump đã rất căng thẳng. Berlin không chỉ đối mặt với các mức thuế nhập cảng cao mà còn phải chịu áp lực từ những lời chỉ trích của Trump về việc Đức không đạt được mục tiêu chi tiêu quốc phòng mà NATO đặt ra.