Hôm nay,  

Tạp chí The Economist công bố “Từ Của Năm 2024”

06/12/202400:00:00(Xem: 723)

economist

  

Đối với một số năm, việc xác định sự kiện chính trong năm là điều thật khó, đó là chưa nói đến việc tóm gọn nó trong một từ. Điều đó không xảy ra trong năm 2024; sự trở lại Bạch Ốc của Donald Trump sau bốn năm vắng bóng không chỉ quan trọng đối với quốc gia quyền lực nhất thế giới mà còn đối với các nước láng giềng và toàn cầu. Vậy từ nào có thể nắm bắt sự pha trộn giữa ngạc nhiên, phấn khích và lo ngại mà mọi người cảm thấy khi MAGA quay lại nắm quyền?

 

Trước tiên, hãy nói đến một kịch bản giả định. Nếu Kamala Harris thắng cử, tạp chí The Economist hẳn đã có một danh sách từ khóa khác cho danh hiệu “từ của năm”. Chiến dịch của Kamala được mô tả là tập trung vào “cảm xúc” hơn là chính sách. Sự hấp dẫn của bà đối với giới trẻ được gói gọn trong từ “brat” (thuật ngữ lóng của giới trẻ, diễn đạt tính trẻ trung, xuề xòa, không lễ nghi, thích tiệc tùng vui vẻ); Charli XCX, một ngôi sao nhạc pop người Anh, đã dành lời khen đó cho bà Harris. Nhưng bà Harris đã không chiến thắng, và do đó từ “brat” có lẽ chỉ đi vào lịch sử như một câu trả lời cho một câu đố kiến thức thường thức.

Để tìm ra từ khóa định nghĩa năm nay, cần nhìn lại - và nhìn xa hơn. Tiếng Anh có rất nhiều thuật ngữ chính trị bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp, vì nhiều ý tưởng chính trị của nó được lấy từ những người như Plato và Aristotle. Nếu bạn nghiên cứu từ vựng, bạn sẽ thấy một số gốc từ nổi bật. Ví dụ, arche (người cai trị) xuất hiện trong các từ monarchy, oligarchy và anarchy (lần lượt là cai trị bởi một người, một nhóm nhỏ, hoặc không có dân).

 

Tiếng Hy Lạp còn có một gốc từ khác cho “quyền cai trị”, đó là kratia, và từ này xuất hiện thường xuyên hơn. Nó có mặt trong các từ chính trị như democracy (dân chủ), aristocracy (quý tộc), gerontocracy (lão quyền), theocracy (thần quyền) và plutocracy (chuyên chế tài phiệt). Ngoài ra còn có meritocracy (trị vì bằng tài năng), một từ hiện đại được nhà xã hội học người Anh Alan Fox tạo ra vào năm 1956 bằng cách kết hợp một gốc từ Latin với một gốc từ Hy Lạp.

 

Từ điển tiếng Anh Oxford cũng chứa đầy những từ hiếm hơn như ochlocracy (trị vì bởi đám đông), gynaeocracy (trị vì bởi phụ nữ) và thalassocracy (thống trị trên biển).

Hai chữ “-cracy” khác dường như phù hợp trong năm bầu cử này. Một là ‘theatrocracy’, nghĩa là trị vì bởi những ngôi sao kịch nghệ. Điều này nghe có vẻ như ám chỉ sự thống trị của giới tinh hoa truyền thông viết bài cho các mục văn hóa trên báo chí. Nhưng từ này có nguồn gốc từ Plato, người đã mô tả những người có kỹ năng khơi gợi cảm xúc của đám đông trong nhà hát trở thành một lực lượng chính trị mạnh mẽ. Từ này, với cái nhìn sâu sắc, có thể là từ của năm 2016, khi một cựu ngôi sao truyền hình thực tế có tài năng lôi cuốn đám đông lần đầu tiên được bầu làm tổng thống.

 

Năm nay, sau khi Donald Trump tái đắc cử vào ngày 5 tháng 11, cả thế giới lo lắng theo dõi những vị trí hàng đầu Ông bổ nhiệm. Một số lựa chọn, như Susie Wiles cho chức chánh văn phòng và Marco Rubio, một thượng nghị sĩ lâu năm, làm ngoại trưởng, được đánh giá là đủ năng lực. Nhưng một loạt các đề cử trong tuần kết thúc vào ngày 15 tháng 11 đã dẫn đến sự gia tăng tìm kiếm một từ “-cracy” khác trên Google.

Từ đó là ‘kakistocracy’: trị vì bởi những người tồi tệ, đốn mạt nhất. Gốc từ đầu tiên, kakos, rất ít xuất hiện chung với các từ khác trong tiếng Anh. “Kakistocracy” không có trong các nguồn gốc cổ đại; dường như nó được tạo ra trong tiếng Anh như một từ trái nghĩa với aristocracy (trị vì bởi những người cao cả nhất). Từ này đã tăng mạnh trên Google Trends ngay sau ngày ông Trump tái đắc cử và nhảy vọt một lần nữa sau các đề cử kể trên.

Vẫn còn phải chờ xem triều đại mới của ông Trump sẽ chính thức tụ họp những thành phần tồi tệ đến mức nào. Trong nhiệm kỳ trước, ông dường như sa thải nhiều tay chân thuộc hạ hơn số chuyến đi của Ông trên Air Force One. (Nhiều người trong số họ sau đó trở thành nhà phê bình mạnh mẽ). Nhưng lần này thì khác, ông đã chọn người của mình dựa trên lòng trung thành là trên hết. Và nhiều người ủng hộ ông rất hài lòng, coi các lựa chọn của ông như việc chuẩn bị một đội binh quyết tiến để hạ gục một “nhà nước ngầm” mà họ căm ghét.

 

Kakistocracy mang âm thanh sắc bén như tiếng kính vỡ. Và điều này là tốt hay xấu phụ thuộc vào việc bạn có nghĩ rằng kính đáng bị vỡ hay không. Nhưng sự ngắn gọn và khả năng tóm gọn nỗi sợ hãi của một nửa nước Mỹ và phần lớn thế giới đã khiến nó trở thành từ của năm 2024 và của tạp chí The Economist.

 

Khánh Ân biên dịch

 

Nguồn: tạp chí The Economist, bài The Economist’s word of the year for 2024, đăng ngày 29 tháng 11, 2024.

 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Chương trình gây quỹ tặng quà Xuân Ất Tỵ cho các vị thương phế Binh Việt Nam Cộng Hòa ở Việt Nam qua Dòng Chúa Cứu Thế, được Đài Truyền Hình SBTN phối hợp với Cơ Sở Hy Vọng thực hiện vào ngày Chủ Nhật 02 tháng 02, 2025.
HOA KỲ – Hôm thứ Tư (5/2), hàng loạt cuộc biểu tình đã bùng phát tại nhiều thành phố trên khắp Hoa Kỳ, để phản đối những chính sách đầu tiên của chính phủ Trump trong nhiệm kỳ mới. Người biểu tình lên án hàng loạt quyết định gây tranh cãi, từ việc thắt chặt chính sách nhập cư, bãi bỏ quyền lợi của người chuyển tính, cho đến đề nghị cưỡng ép di dời người Palestine khỏi Dải Gaza, theo APNews.
(HOA KỲ, ngày 5 tháng 2, Reuters) – Bộ Nông Nghiệp Hoa Kỳ (USDA) vừa xác nhận một chủng cúm gia cầm mới đã được phát hiện trên đàn bò sữa Hoa Kỳ. Đây là lần đầu tiên chủng siêu vi trùng này xuất hiện ở bò, càng làm tăng mối lo ngại về sự lây lan dai dẳng của cúm gia cầm.
Khi nào bạn thấy tâm và cảnh vốn là không, bạn sẽ thấy bất kỳ nơi nào cũng là Niết Bàn. // When you recognize that the mind and its objects are inherently empty, you will realize that Nirvana exists everywhere.
Hôm nay, nước Mỹ tổng biểu tình chống Trump. Một phong trào phản đối các hành động ban đầu của chính quyền Tổng thống Trump đang diễn ra trực tuyến, với kế hoạch biểu tình trên khắp Hoa Kỳ vào thứ Tư, AP đưa tin. Phong trào này đã tổ chức theo các hashtag #buildtheresistance và #50501, tượng trưng cho 50 cuộc biểu tình, 50 tiểu bang, một ngày.
THỤY ĐIỂN Một vụ xả súng xảy ra vào lúc 12 giờ 33 trưa thứ Ba, ngày 4 tháng 2 (giờ địa phương) tại trường Risbergska, thành phố Örebro, Thụy Điển, khiến 11 người thiệt mạng, bao gồm cả can phạm.
(WASHINGTON, ngày 4 tháng 2, Reuters) – Các viên chức tại Washington, D.C. cho biết đã nhận dạng được danh tính của 66 trong số 67 nạn nhân thiệt mạng trong vụ va chạm giữa phi cơ chở khách của American Airlines và trực thăng quân sự trên sông Potomac vào thứ Tư tuần trước.
(WASHINGTON, ngày 4 tháng 2, Reuters) – Một tòa án liên bang yêu cầu chính phủ của Trump bảo đảm rằng sáu quân nhân đã đệ đơn kiện nhằm ngăn chặn một sắc lệnh hành pháp nhắm vào quân nhân chuyển tính sẽ không bị trục xuất ra khỏi quân đội trước khi các phiên tòa tiếp theo diễn ra.
Công ty bảo hiểm nhà lớn nhất California đòi tăng giá. Hôm thứ Hai, State Farm General, công ty hiện đang bảo hiểm cho khoảng một triệu ngôi nhà trong tiểu bang, cho biết họ đang yêu cầu Sở Bảo hiểm California chấp thuận tăng mức phí khẩn cấp do hậu quả của các vụ cháy rừng gần đây ở Los Angeles, với mức tăng trung bình 22%
(WASHINGTON, ngày 3 tháng 2, Reuters) – Một tòa án liên bang tại Washington đã gia hạn lệnh tạm hoãn đối với kế hoạch của chính phủ Trump nhằm đóng băng các khoản vay, tài trợ và hỗ trợ tài chánh liên bang. Tòa cho rằng kế hoạch này có vẻ đã “vượt quyền” của Quốc hội đối với việc chi tiêu ngân sách chính phủ.
MEXICO CITY/WASHINGTON/OTTAWA – Hôm thứ Hai (3/2), Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump vừa tuyên bố tạm dừng áp thuế cao đối với Mexico và Canada trong vòng 30 ngày sau khi đạt được thỏa thuận về các biện pháp kiểm soát biên giới và tội phạm với hai quốc gia láng giềng. Còn chính sách thuế đối với TQ vẫn sẽ có hiệu lực, theo Reuters.
Bài thơ Ngũ Vị soạn bởi Thiền sư Động Sơn (807-869), người khai sáng ra Tông Tào Động. Bài thơ nói về tương tác của hai khái niệm: Chính và Thiên. Các khái niệm này dễ hiểu hơn, nếu chúng ta sử dụng một số chữ khác. Chính tức là Không, và Thiên tức là Sắc. Chính tức là Tánh, và Thiên tức là Tướng. Chính tức là Lý, và Thiên tức là Sự.// Zen Master Dongshan (807-869), the founder of the Soto Zen sect, composed the poem Five Ranks. This poem explores the interaction between two concepts: Chính and Thiên. Alternative terms can clarify these concepts. Chính refers to Emptiness, while Thiên signifies Form. Additionally, Chính can be understood as Essence, and Thiên as Appearance. Furthermore, Chính represents Principle, whereas Thiên denotes Phenomenon.
Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus đã thông báo vào thứ Hai rằng cơ quan này sẽ dừng tuyển dụng nhân viên và hạn chế đi lại để ứng phó với cuộc khủng hoảng tài chính do Hoa Kỳ rút lui gây ra.
HOA KỲ – Hôm Chủ Nhật (2/2), Cơ quan Kiểm soát và Phòng bệnh Hoa Kỳ (CDC) hiện đang tìm cách thu hồi tất cả các bài báo có sự tham gia của các nhà nghiên cứu của mình hiện đang được các tạp chí khoa học bên ngoài cân nhắc xuất bản, nhằm để chờ chính phủ Trump khảo xét lại nội dung, theo Reuters.
(SINGAPORE, ngày 3 tháng 2, Reuters) – Giá dầu đã tăng mạnh ngay từ đầu phiên giao dịch ngày thứ Hai, sau khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump áp thuế nhập cảng đối với hàng hóa từ Canada, Mexico và TQ, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ bùng phát một cuộc chiến mậu dịch và làm gián đoạn nguồn cung cấp từ hai trong số các nhà cung cấp dầu thô lớn nhất của Hoa Kỳ.
Viet Bao Podcasts
Tạp Chí Truyền Thanh
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.