Việc quan tâm đến những nguy cơ mà AI có thể mang đến cho các kỳ bầu cử là cần thiết, nhưng nếu lo ngại quá mức, điều đó có thể dẫn đến những hậu quả tồi tệ hơn. (Nguồn: pixabay.com)
Công chúng Hoa Kỳ đang rất lo ngại về việc trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence, AI) có thể gây ảnh hưởng xấu đến cuộc bầu cử năm 2024.
Theo cuộc thăm dò dư luận của Pew Research Center tháng 9 năm 2024, hơn một nửa người dân Hoa Kỳ lo ngại rằng AI sẽ được sử dụng để tạo ra và phát tán thông tin sai lạc trong chiến dịch bầu cử.
Nghiên cứu mới của Barbara A. Trish, Giáo sư Khoa học Chính trị tại Grinnell College, có thể phần nào xoa dịu những mối lo ngại này. Dù công nghệ này có khả năng thao túng cử tri hay lan truyền thông tin sai sự thật trên quy mô lớn, phần lớn những cách mà AI được sử dụng trong kỳ bầu cử hiện nay không có gì mới lạ.
Nghiên cứu chỉ ra bốn vai trò mà AI đang hoặc có thể đảm nhận trong chiến dịch bầu cử năm 2024.
1. Tìm kiếm thông tin cử tri
Sự ra mắt của ChatGPT vào năm 2022 đã khiến công chúng nhận thức rõ hơn về cả cơ hội và nguy cơ mà AI tổng quát (generative AI) mang lại. Công nghệ này có thể tạo ra văn bản (viết nội dung) theo yêu cầu, chẳng hạn như làm thơ, trả lời những câu hỏi liên quan đến lịch sử, và giúp người dùng tìm kiếm thông tin về bầu cử dễ dàng hơn.
Thay vì tìm kiếm thông tin về bỏ phiếu trên Google, nhiều người có thể sử dụng AI tổng quát để hỏi. Chẳng hạn, họ có thể hỏi: “Tình hình lạm phát từ năm 2020 đến nay thế nào rồi?” hoặc “Ai đang tranh cử ghế TNS Texas?”
Một số nền tảng AI, như chatbot Gemini của Google, sẽ từ chối trả lời các câu hỏi về ứng viên và bầu cử, trong khi một số khác như AI Llama của Facebook lại có thể trả lời – và đưa ra câu trả lời chính xác.
Nhưng AI cũng có thể tạo ra thông tin sai lạc. Trong một số trường hợp, AI đưa ra kết quả hoàn toàn sai và không hề có cơ sở, nhưng lại có vẻ rất hợp lý. Hiện tượng này gọi là “ảo giác AI.”
Thí dụ, theo một phúc trình từ CBS News vào tháng 6 năm 2024, ChatGPT đã đưa ra thông tin sai hoặc không đầy đủ về cách bỏ phiếu ở các bang đang trong vòng cân nhắc (battleground states), và không tuân theo quy định hướng dẫn người dùng đến CanIVote.org, một trang web đáng tin cậy về thông tin bầu cử.
Vì vậy, mọi người cần kiểm tra lại những thông tin từ AI. Một điểm cần chú ý là hiện nay, chatbot Gemini của Google tự động trả lời các câu hỏi tìm kiếm trên Google ở đầu mỗi trang kết quả; có nghĩa là quý vị có thể đang vô tình sử dụng AI mà không nhận ra.
2. Deepfakes (giả tạo)
Deepfakes là những hình ảnh, âm thanh và clip được tạo ra bởi AI và được thiết kế trông giống như thật, dù đó hoàn toàn là ‘đồ giả.’ Về cơ bản, đây là phiên bản tinh vi hơn của cheapfake – những hình ảnh đã qua chỉnh sửa bằng công cụ cơ bản như Photoshop.
Deepfakes có thể lừa gạt cử tri. Trước cuộc bầu cử sơ bộ tháng 1 năm 2024 tại bang New Hampshire, một cuộc gọi tự động do AI giả giọng Joe Biden đã khuyên các cử tri Dân chủ nên giữ phiếu bầu của mình cho đến tháng 11. Sau sự việc này, Cơ quan Truyền thông Liên bang (FCC) đã ban hành quy định rằng các cuộc gọi tự động do AI tạo ra cũng phải tuân theo các quy định giống như các cuộc gọi tự động thông thường. AI không được phép được tự động gọi đến số điện thoại của người dùng mà không có sự cho phép trước của người nhận.
FCC đã phạt nhà tư vấn đứng sau cuộc gọi giả mạo ở New Hampshire 6 triệu MK, nhưng lại không phải vì tội lừa gạt cử tri mà vì vi phạm quy định cung cấp thông tin số gọi đến không chính xác.
Deepfakes có thể được sử dụng để lan truyền thông tin sai lạc, nhưng cũng đang trở thành một công cụ sáng tạo cho các nhà quảng cáo chính trị. Một trong những thí dụ đầu tiên mà deepfake được sử dụng để thuyết phục cử tri là một quảng cáo trong cuộc tranh cử thị trưởng năm 2022 ở Shreveport, Louisiana. Quảng cáo này mô tả thị trưởng đương nhiệm của Shreveport như một học sinh kém bị gọi lên văn phòng hiệu trưởng. Trong quảng cáo có ghi chú rằng đây là một deepfake, nhưng thông tin này rất dễ bị bỏ qua.
Dự án AI Elections của tạp chí Wired đang theo dõi việc sử dụng AI trong kỳ bầu cử 2024, và nhận thấy rằng deepfakes chưa tràn lan trong các quảng cáo mà cử tri thường thấy. Tuy nhiên, chúng đã được các ứng viên từ nhiều đảng phái chính trị khác nhau sử dụng với nhiều mục đích khác nhau, trong đó có cả việc lừa dối cử tri.
Cựu Tổng thống Donald Trump từng ám chỉ bên phía đảng Dân chủ sử dụng deepfake khi đặt câu hỏi về số lượng người tham gia các sự kiện tranh cử của Phó Tổng thống Kamala Harris. Với những cáo buộc như vậy, Trump muốn tận dụng “lợi ích của dối trá” (liar's dividend), tức là tạo ra cơ hội để gieo rắc nghi ngờ về sự thật, làm người ta tin rằng thông tin chân thực có thể chỉ là tin giả.
Chiến thuật hạ bệ uy tín đối thủ chính trị như thế này không phải là điều gì mới mẻ, và đã được Trump sử dụng từ lâu, bắt đầu từ thuyết âm mưu “birther” vào năm 2008, góp phần lan truyền tin đồn sai lệch rằng giấy khai sinh của ứng viên Barack Obama là giả.
3. Chiến lược phá rối
Nhiều người lo ngại những kẻ không chấp nhận kết quả bầu cử có thể lợi dụng AI trong cuộc bầu cử năm nay để khiến các viên chức bầu cử bận rộn với hàng loạt yêu cầu vô nghĩa. Chẳng hạn, nhóm True the Vote đã nộp hàng trăm ngàn khiếu nại về cử tri trong suốt một thập niên qua, và nếu được trang bị AI, chiến dịch khiếu nại của họ sẽ càng dữ dội hơn.
Những khiếu nại ồ ạt và tới tấp có thể khiến các viên chức bầu cử ‘bù đầu’ và khó mà làm thêm những việc quan trọng khác, gây ảnh hưởng đến quyền bầu cử của cử tri hợp pháp và làm gián đoạn quá trình bầu cử. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có bằng chứng nào cho thấy điều này đang xảy ra.
4. Can thiệp bầu cử từ nước ngoài
Việc Nga ‘nhúng tay’ vào cuộc bầu cử năm 2016 đã cho thấy mối đe dọa từ sự can thiệp của nước ngoài vào chính trị Hoa Kỳ, đặc biệt với mục tiêu làm giảm uy tín của các nền dân chủ phương Tây.
Vào tháng 7, Bộ Tư pháp đã tịch thu hai tên miền (domain names) và kiểm tra gần 1,000 tài khoản mà các nhóm người Nga sử dụng cho một “trại bot mạng xã hội” (social media bot farm), tương tự như chiến dịch tác động đến hàng triệu người dùng Facebook trong cuộc bầu cử năm 2020.
Có một số bằng chứng cho thấy TQ cũng đang sử dụng AI để lan truyền thông tin sai lạc về Hoa Kỳ. Một bài đăng trên mạng xã hội đã chuyển dịch sai ý một bài phát biểu của Biden, làm người ta hiểu lầm là ông đang có ẩn ý tục tĩu, bậy bạ.
Dù AI có thể tiếp tay cho những hành vi sai trái nhằm can thiệp bầu cử, nhưng cũng không phải đợi đến khi có AI mới phát sinh những âm mưu kiểu này. Vào năm 1940, Anh đã sử dụng các chiến lược tương tự để ảnh hưởng đến chính trị Hoa Kỳ với mục tiêu thuyết phục Hoa Kỳ tham gia Thế Chiến II.
Một trong những mục tiêu bị nhắm đến là Hamilton Fish, một DB Cộng hòa nổi tiếng theo chủ nghĩa biệt lập. Anh đã tung ra một bức ảnh chụp Fish cùng thủ lãnh của một nhóm ủng hộ Đức quốc xã ở Hoa Kỳ (mà không rõ là chụp khi nào, ở đâu, sự kiện nào), và tô vẽ thêm như thể Fish như một người ủng hộ và theo phe Đức quốc xã.
Có thể kiểm soát AI không?
Dù biết là khi đã muốn làm chuyện xấu thì không cần phải chờ đến khi có công nghệ mới, nhưng kẻ gian có thể tận dụng AI để phá hoại quá trình bầu cử, gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng. Chính phủ liên bang đang nỗ lực điều chỉnh quy định sử dụng AI trong bầu cử, nhưng cũng vấp phải nhiều khó khăn trở ngại như nhiều đề nghị khác liên quan đến các chiến dịch chính trị.
Trong khi đó, một số bang đã chủ động hơn, hiện có 19 bang đã cấm hoặc hạn chế việc sử dụng deepfake trong các chiến dịch chính trị. Một số nền tảng như Gemini của Google cũng đã có các biện pháp tự điều chỉnh, từ chối trả lời các câu hỏi về bầu cử và nhân vật chính trị. Sự quan tâm của công chúng đối với AI có thể giúp tạo ra một hàng rào bảo vệ cho tính toàn vẹn của các cuộc bầu cử
Nhưng nếu lo ngại quá mức, hiện tượng được Nate Persily từ Đại học Stanford gọi là “chứng sợ AI” (AI panic), có thể sẽ khiến mọi người mất lòng tin vào các cuộc bầu cử.
Cung Đô biên dịch
Nguồn: “4 ways AI can be used and abused in the 2024 election, from deepfakes to foreign interference” được đăng trên trang TheConversation.com.
Gửi ý kiến của bạn
