KYIV – Lửa, khói bốc lên dày đặc trên một sân bay của Nga. Đây là cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (drones) lần thứ ba trong vòng hai ngày mà Ukraine thực hiện nhằm vào một căn cứ quân sự trên đất Nga. Nó báo hiệu một giai đoạn tấn công táo bạo hơn của Ukraine, với các loại vũ khí tầm xa và không bị ràng buộc bởi nỗi sợ bị trả thù, theo NYTimes đưa tin ngày Thứ Ba, 6 tháng 12 năm 2022.
Sau 9 tháng bị Nga bắn phá các thị trấn và thành phố, người Ukraine đã có thể nhấm nháp hương vị của trả đũa và chứng minh rằng lực lượng của họ giờ đây có thể tiến sâu vào lãnh thổ Nga, về mặt lý thuyết là có khả năng tấn công Moscow nếu muốn. Các cuộc tấn công cũng lần đầu tiên cho hàng triệu người Nga thấy rằng họ cũng có thể dễ bị tổn thương.
Khả năng tấn công tầm xa mới của Ukraine được chú ý sau các cuộc tấn công hôm Thứ Hai, 5 tháng 12, nhắm mục tiêu vào các căn cứ không quân cách lãnh thổ Ukraine gần nhất khoảng 300 dặm. Có thể thấy Ukraine có khả năng tấn công chính xác và né tránh khá tốt trước hệ thống phòng không của Nga. Cả chính phủ Nga và một viên chức cấp cao của Ukraine cho biết các cuộc tấn công được Ukraine thực hiện bằng máy bay không người lái (drones).
Hôm Thứ Ba, 6 tháng 12, một vụ nổ đã làm bốc cháy các thùng nhiên liệu gần một căn cứ không quân ở vùng Kursk phía tây nam nước Nga, cách Ukraine khoảng 80 dặm. Các viên chức Nga cho biết đây là một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái khác, nhưng không nói rõ là có phải do Ukraine làm hay không.
Chủ đề này vẫn còn khá nhạy cảm để chính phủ Ukraine cố gắng tránh công khai thừa nhận trách nhiệm đối với bất kỳ cuộc tấn công nào. Nhưng các viên chức và thường dân đều thấy chung một điều rằng, nếu không leo thang hạt nhân, Nga sẽ không thể làm gì nhiều hơn đối với Ukraine, khi họ bắt đầu đáp trả lại làn sóng tấn công vào mạng lưới năng lượng và cơ sở hạ tầng khác.
“Người ta đánh mình, thì mình đánh trả,” Andriy Zagorodnyuk, cựu bộ trưởng quốc phòng Ukraine, cho biết trong một cuộc phỏng vấn, giải thích rằng ông không đại diện cho chính phủ và không thể xác nhận thông tin về các cuộc tấn công. Ông chỉ nói rằng: “Bạn không thể cân nhắc rằng họ sẽ tấn công bởi vì mình đang chống trả. Hoàn toàn không có lý do chiến lược nào để không cố làm vậy.” Và nói thêm rằng “sẽ không còn nữa cái suy nghĩ Nga là bất khả chiến bại và không thể động vào người Nga ở đất Nga.”
Các chuyên gia phân tích phương Tây thống nhất rằng có rất ít nguy cơ leo thang căng thẳng từ Moscow. Robin Niblett, cựu giám đốc của tổ chức nghiên cứu Chatham House ở London, cho biết Nga đã leo thang “bằng cách phá hủy cơ sở hạ tầng của Ukraine để cố thay đổi bối cảnh chiến lược của cuộc chiến, buộc Ukraine phải ngồi vào bàn đàm phán và cảnh báo các nước Châu Âu rằng càng để lâu thì cái giá để tái xây dựng lại Ukraine càng cao.”
Ngay từ đầu cuộc xung đột, Kiyv đã tìm cách đẩy cuộc chiến sang Nga. Trong vòng một tháng kể từ cuộc xâm lược vào tháng 2, quân lính Ukraine đã tổ chức một cuộc tấn công bằng trực thăng nhằm vào các kho nhiên liệu ở Nga, khiến Nga phải phát báo động không kích đầu tiên kể từ Thế Chiến II. Sau đó là tới các vụ nổ ở kho đạn dược, cầu đường sắt, kho nhiên liệu và căn cứ quân sự bên trong Nga và các khu vực do Nga chiếm đóng ở Ukraine.
Nhưng những cuộc tấn công đó được phát động từ cự ly khá gần, không quá vài chục dặm.
Tháng 10, nhà sản xuất vũ khí nhà nước Ukraine, Ukroboronprom, cho biết họ đang hoàn thiện phát triển một loại máy bay không người lái có tầm bắn hơn 600 dặm và mang đầu đạn nặng 165 pound. Chủ Nhật, 4 tháng 12, một ngày trước khi hai căn cứ xa xôi của Nga bị tấn công, công ty tuyên bố đã hoàn thành thử nghiệm vũ khí mới.
Theo Bộ Quốc Phòng Nga, các cuộc tấn công xảy ra hôm Thứ Hai đã sử dụng máy bay không người lái chạy bằng động cơ phản lực thời Liên Xô. Các chuyên gia vũ khí cho biết chiếc máy bay có thể là Tupolev TU-141 Strizh, một máy bay không người lái do thám do Liên Xô phát triển vào những năm 1970 và được Ukraine tái sử dụng, có thể mang theo chất nổ. Nó có thể bay với tốc độ 600 dặm/giờ ở độ cao thấp, giống như một số hỏa tiễn hành trình nên rất khó bị phát hiện và bắn hạ.
Douglas Barrie, một chuyên gia hàng không quân sự tại Viện Nghiên Cứu Chiến Lược Quốc Tế (International Institute for Strategic Studies) ở London, cho biết các cuộc tấn công là “một loại cử chỉ mang tính biểu tượng.”
Dù có vẻ như các cuộc tấn công không làm suy giảm đáng kể năng lực quân sự của Nga, nhưng việc Ukraine quyết tâm tấn công vào bên trong nước Nga có thể đặt ra thách thức cho các đồng minh phương Tây, vốn quyết tâm không bị lôi kéo vào một cuộc chiến súng đạn với Nga.
Ngoại trưởng Antony J. Blinken cho biết trong một cuộc họp báo: “Chúng tôi không khuyến khích cũng như không tạo điều kiện cho Ukraine tấn công bên trong nước Nga. Nhưng điều quan trọng là chúng ta cần phải hiểu được những gì người dân Ukraine đang phải trải qua hàng ngày, trước sự gây hấn của Nga đối với đất nước họ. Chúng tôi cùng với nhiều đối tác khác trên khắp thế giới, quyết tâm đảm bảo rằng họ có trong tay những thiết bị mà họ cần để tự vệ và bảo vệ lãnh thổ của mình.”
Hoa Kỳ và các quốc gia NATO khác đã liên tục từ chối cung cấp cho Kyiv các loại vũ khí có thể vươn tới các mục tiêu ở xa trong lãnh thổ Moscow, như hỏa tiễn ATACMS với tầm bắn lên tới 190 dặm, có tốc độ cao hơn nhiều và sức công phá lớn hơn nhiều so với các loại máy bay không người lái. Các đồng minh cũng không sẵn lòng cung cấp cho Ukraine xe tăng và máy bay chiến đấu hiện đại theo yêu cầu.
Nhưng Ulrich Speck, một chuyên gia phân tích chính sách đối ngoại người Đức, nói rằng các mối đe dọa của Nga nhằm leo thang chiến tranh, đặc biệt là bằng vũ khí hạt nhân, ngày càng trở nên vô nghĩa. Các nhà lãnh đạo thế giới thân thiện với Tổng thống Vladimir V. Putin của Nga, bao gồm Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc và Thủ tướng Narendra Modi của Ấn Độ, đã cảnh báo trước điều đó. Các viên chức Hoa Kỳ đã đe dọa những hậu quả thảm khốc nếu Điện Kremlin đi bước đó.
Theo ông Speck, NATO và Washington “đã chấp nhận rằng người Ukraine đang thúc đẩy điều này và theo thời gian, nỗi sợ hãi về sự leo thang của Nga đã không còn quá lớn.”
Mick Ryan, một sĩ quan Quân đội Úc châu đã nghỉ hưu, viết trên nền tảng blog Substack về việc Ukraine sẵn sàng tấn công vào bên trong nước Nga: “Đó không phải là một sự leo thang, như một số người khẳng định chắc nịch. Mà đó là một biện pháp chính trị và quân sự cần thiết đối với Ukraine để hạn chế những hậu quả thảm khốc từ các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và hỏa tiễn tàn bạo của Nga.”
Căn cứ không quân Engels trên sông Volga, một trong những nơi bị tấn công hôm Thứ Hai, là loại mục tiêu nhạy cảm mà Hoa Kỳ và các đồng minh lo ngại Ukraine có thể tấn công bằng vũ khí tầm xa của phương Tây, nếu họ có chúng trong tay. Căn cứ này là nơi đồn trú của một số máy bay ném bom tầm xa của Nga có khả năng mang theo đầu đạn hạt nhân. Có báo cáo chưa được xác nhận rằng một số máy bay ném bom loại này đã bị hư hại trong cuộc tấn công.
Ông Zagorodnyuk, cựu bộ trưởng quốc phòng cho biết: “Từ những gì tôi có thể thấy, Nga sẽ sử dụng bất kỳ phương tiện nào có sẵn để buộc Ukraine phải khuất phục, bất kể phản ứng của chúng ta như thế nào đi nữa. Đó là kế hoạch chiến lược của họ.”