HOA KỲ – Annie England Noblin, một cư dân 40 tuổi ở vùng nông thôn Missouri, chưa bao giờ gặp vấn đề gì khi mua thuốc methotrexate theo toa thuốc hàng tháng của mình - cho đến tuần này theo trang Reuters đưa tin ngày Thứ Năm, 14 tháng 7 năm 2022.
Hôm thứ Hai, dược sĩ của Noblin cho biết bà không thể cung cấp thuốc cho Noblin nếu không có xác nhận từ bác sĩ rằng thuốc sẽ không được sử dụng để phá thai.
Missouri hiện nay cấm gần như tất cả các biện pháp phá thai, và methotrexate có thể được sử dụng để chấm dứt thai kỳ. Đây cũng là một trong những loại thuốc đầu tiên được bác sĩ kê đơn để điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp, căn bệnh ảnh hưởng đến hơn một triệu người dân Hoa Kỳ.
Cuối cùng rồi thì hiệu thuốc cũng chịu bán đủ theo toa, nhưng Noblin cho biết có thể bà sẽ phải chuyển sang một loại thuốc khác, đắt tiền hơn, trong trường hợp họ lại tiếp tục từ chối bán thuốc trong tương lai.
Noblin nói: “Thật đáng giận. Nó khiến tôi cảm thấy mình không đáng được tin tưởng khi đi mua loại thuốc được kê đơn cho chính tôi; đơn giản chỉ vì tôi có một cái tử cung.”
Hàng chục phụ nữ ở các tiểu bang bao gồm Texas, Alabama, Georgia, Nam Carolina và Tennessee cũng gặp vấn đề với việc sử dụng thuốc methotrexate, hoặc vì các hiệu thuốc không chịu bán, hoặc vì bác sĩ ngừng không kê đơn thuốc đó nữa.
Hơn 30 tiểu bang đã ban hành luật hạn chế việc tiếp cận với các loại thuốc có thể được sử dụng để chấm dứt thai kỳ. Ở Texas, giờ đây việc cung cấp methotrexate cho một người nào đó đang mang thai hơn 7 tuần sử dụng nó để chấm dứt thai kỳ sẽ là một trọng tội. Indiana thì cấm phá thai bằng thuốc - bao gồm cả methotrexate - bắt đầu từ tuần thứ 10 của thai kỳ.
Theo Giáo sư luật Rachel Rebouche của Trường Temple, những luật này tạo ra những “hiệu ứng đáng sợ” đối với các bác sĩ và dược sĩ, khiến họ không phân phối các loại thuốc cũng có tác dụng phá thai vì sợ đối mặt với những hậu quả pháp lý.
*Hiệu Ứng Đáng Sợ (Chilling effect): Trong bối cảnh pháp lý, một hiệu ứng đáng sợ là sự ức chế hoặc ngăn cản việc thực hiện hợp pháp các quyền tự nhiên và hợp pháp bởi sự đe dọa bị pháp luật trừng phạt.
Bộ Y Tế đã ban hành hướng dẫn cho các hiệu thuốc bán lẻ, yêu cầu họ phải bán thuốc được kê theo đơn, theo luật dân quyền liên bang, đồng thời kêu gọi việc từ chối bán methotrexate có thể là phân biệt đối xử.
Hiệp Hội Dược Sĩ Quốc Gia-Cộng Đồng, một tổ chức đại diện cho 19,000 dược sĩ độc lập, cho biết các dược sĩ đang vướng vào “cuộc đối đầu” giữa các quy định xung đột của liên bang và tiểu bang.
CVS và Walgreen Boots Alliance, đều là các chuỗi nhà thuốc hàng đầu của Hoa Kỳ, đã tuyên bố cho phép các dược sĩ của họ được quyền từ chối cung cấp các loại thuốc nhất định cho khách vì lý do tôn giáo hay lý do đạo đức, nhưng có trách nhiệm giới thiệu khách tới cửa hàng dược khác.
Methotrexate là một loại thuốc có giá thành rẻ, được sản xuất bởi rất nhiều công ty, thường được kê đơn để điều trị các bệnh tự miễn dịch như lupus và đã được phê duyệt để điều trị viêm khớp dạng thấp (rheumatoid arthritis) trong hơn 30 năm qua. Nó cũng được sử dụng để điều trị ung thư, và với liều lượng cao hơn nhiều thì có thể chấm dứt thai kỳ, làm sẩy thai hoàn toàn hoặc chấm dứt thai ngoài tử cung đe dọa tính mạng thai phụ.