JERUSALEM – Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và Thủ tướng Israel Yair Lapid đã ký tuyên bố chung về quan hệ đối tác chiến lược giữa hai quốc gia. Văn kiện bao gồm cam kết chính thức cấm Cộng Hòa Hồi Giáo Iran chế tạo vũ khí hạt nhân, theo APnews đưa tin ngày Thứ Năm, 14 tháng 7 năm 2022.
Trong một cuộc họp báo chung sau cuộc gặp trực tiếp với nhà lãnh đạo Israel, Biden cho biết ông vẫn muốn để cho ngoại giao một cơ hội. Dù sự kiên nhẫn với Iran đang cạn dần, Biden vẫn hy vọng rằng Iran có thể chịu quay trở lại thỏa thuận về vấn đề chế tạo vũ khí hạt nhân.
Trong Tuyên bố chung về đối tác chiến lược Hoa Kỳ - Israel do hai nhà lãnh đạo ký tại Jerusalem, 2 bên “tái khẳng định mối quan hệ không thể phá vỡ giữa 2 nước và cam kết lâu dài của Hoa Kỳ đối với an ninh của Israel.”
Tuyên bố còn cam kết rằng Washington sẽ không bao giờ để Iran có được vũ khí hạt nhân và “sẵn sàng sử dụng mọi thành phần của sức mạnh quốc gia để đảm bảo điều đó.” Tuyên bố được ký kết trong khi Tổng thống Biden gặp gỡ các viên chức Israel vào ngày thứ 2 trong chuyến công du đầu tiên của ông đến Trung Đông trên cương vị tổng thống.
Tại Jerusalem, Thủ tướng Lapid phát biểu rằng việc đối phó Iran sẽ là vấn đề hàng đầu trong đối thoại song phương. Trong tuyên bố chung, Hoa Kỳ nhấn mạnh lại “cam kết kiên định về việc bảo toàn và củng cố năng lực của Israel trong việc răn đe kẻ thù và tự vệ trước bất kỳ mối đe dọa nào.”
Vài giờ trước khi ông Biden bay thẳng từ Israel đến Saudi Arabia, General Authority of Civil Aviation của Saudi Arabia đã công bố “quyết định mở không phận của cho tất cả các hãng hàng không đáp ứng các yêu cầu của Cơ quan được bay qua.”
Nó báo hiệu sự chấm dứt của lệnh cấm lâu dài đối với các máy bay của Israel bay qua lãnh thổ Saudi Arabia - một bước tiến tới bình thường hóa quan hệ giữa Saudi Arabia và Israel.
Trong khi đó, hãng thông tấn nhà nước IRNA đưa tin, Tổng thống Iran Ebrahim Raisi đã chỉ trích Hoa Kỳ và “các đồng minh trong khu vực” vì đã gây ra bất ổn trong khu vực. Ông Raisi nói: “Bất kỳ sai lầm nào của người Mỹ và các đồng minh của họ trong khu vực và trên thế giới sẽ phải đối mặt với một phản ứng gay gắt và đáng tiếc.”
Khôi phục thỏa thuận hạt nhân với Iran, do chính quyền Barack Obama làm trung gian và bị Donald Trump từ bỏ vào năm 2018, là ưu tiên hàng đầu đối với Biden khi ông nhậm chức tổng thống. Nhưng nhiều viên chức ngày càng tỏ ra bi quan về cơ hội khiến Tehran tuân thủ trở lại.
Các viên chức Israel nhấn mạnh với Biden rằng chương trình hạt nhân của Iran đã tiến triển quá xa và thúc giục Hoa Kỳ nỗ lực khôi phục thỏa thuận.
Tuần trước, Iran thông báo rằng họ đã làm giàu uranium lên độ tinh khiết 60%, một bước tiến kỹ thuật so với chất lượng vũ khí.
Israel đã nhiều lần đe dọa sẽ hành động đơn phương nhằm loại bỏ chương trình hạt nhân của Iran. Năm ngoái, họ còn lập quỹ đặc biệt trị giá 1.5 tỷ đô la trong ngân sách quốc phòng để chuẩn bị cho hành động này.
Cuộc hội đàm một đối một giữa Biden và Lapid đánh dấu trọng tâm của chuyến thăm kéo dài 48 giờ của tổng thống Hoa Kỳ nhằm tăng cường mối quan hệ vốn đã khăng khít giữa Hoa Kỳ và Israel. Các nhà lãnh đạo đã ra một tuyên bố chung nhấn mạnh hợp tác quân sự và cam kết ngăn chặn Iran có được vũ khí hạt nhân.
Tuyên bố còn đề cập những lo ngại khác của Israel đối với Iran, như việc Iran hỗ trợ các nhóm như Phong Trào Hồi Giáo Hamas và Phong Trào Hồi Giáo Palestine, cũng như Phong Trào Hezbollah của Lebanon.
Trong cùng ngày, Tổng thống Biden cũng tham gia cuộc họp trực tuyến online đầu tiên của nhóm I2U2, gồm Hoa Kỳ, Israel, Ấn Độ và Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất (UAE). Trọng tâm của cuộc họp là về an ninh lương thực và năng lượng sạch tiên tiến. UAE thông báo sẽ hỗ trợ tài chánh cho một dự án trị giá 2 tỷ đô la hỗ trợ nông nghiệp ở Ấn Độ.
Cuối ngày, ông Biden dừng chân tại Sân Vận Động Teddy ở Jerusalem để chào mừng các vận động viên Hoa Kỳ đang thi đấu tại Đại Hội Thể Thao Maccabiah. Còn được gọi là “Thế Vận Hội Do Thái,” sự kiện thể thao lớn nhất của đất nước và được tổ chức 4 năm một lần cho các vận động viên Israel và Do Thái từ khắp nơi trên thế giới.