Chích ngừa Covid-19 là cách để bảo vệ chính mình và những người chung quanh mình. (nguồn: https://www.hhs.gov)
Trong đợt lây nhiễm của biến thể delta gần đây, đa phần những người bị dính Covid-19 phải vào bệnh viện điều trị và tử vong đều là những người không chịu chích ngừa. Christopher Beem, Giám Đốc Điều Hành của Viện Dân Chủ McCourtney cũng là đồng chủ trì Democracy Works Podcast của Tiểu Bang Pennsylvania, đã có bài phân tích về bản chất trái đạo đức và không phải người Mỹ của những người từ chối chích ngừa Covid-19 trong lúc đại dịch đang bùng phát trở lại, được đăng trên trang nhà www.theconversation.com hôm 9 tháng 8 năm 2021. Việt Báo xin đăng bản dịch Việt của Thụy Âm để độc giả suy ngẫm.
*******
Nhiều thập niên về trước tôi giúp tổ chức một hội nghị quy tụ những người nghi ngờ thuốc chích ngừa và các viên chức y tế công cộng. Cuộc tranh luận tập trung vào những gì các chính quyền có thể và không thể đòi hỏi từ các công dân, và những hành vi nào mà con người có thể mong đợi một cách đúng đắn từ những người khác.
Điều đó đã diễn ra nhiều năm trước đại dịch vi khuẩn corona hiện nay, nhưng nhiều điều đã xảy ra ở cuộc hội nghị đó nhắc nhở tôi về các tình trạng của chúng ta hiện tại. Không ít, là một lý thuyết gia chính trị là người cũng nghiên cứu về đạo đức xã hội, nó nhắc nhở tôi rằng những tranh luận dựa trên lợi ích cá nhân đó thường là đúng – nhưng vẫn còn thiếu sót rất nhiều.
Tính hợp lý của sự nghi ngờ thuốc chích ngừa
Tôi nhớ lại một người tham dự tóm tắt sự chống đối của bà đối với các thuốc chích ngừa trong cách như sau: Bà nói rằng chính quyền đã yêu cầu bà cho phép một tác nhân sinh học sống được tiêm vào cơ thể con cái của bà dù nó không thể bảo đảm an toàn của con bà. Vì những lý do này, theo bà nói, bà có mọi quyền để quyết định rằng con bà sẽ không nhận thuốc chích ngừa.
Sự chống đối của người phụ nữ này là do bà nghi ngờ rằng thuốc chích ngừa MMR, cho bệnh sởi, quai bị và ban đỏ đặc biệt, đã gây ra chứng tự kỷ. Tuyên bố này đã được cho thấy, nhiều lần và kết luận, là không có giá trị. Nhưng bà không hoàn toàn sai. Nhiều thuốc chích ngừa chứa các tác nhân sống, dù chúng ở trong tình trạng suy yếu. Và trong khi các phản ứng bất lợi và ngay cả nguy hiểm đã được biết xảy ra, nguy cơ như thế là rất nhỏ. Thực tế, ưu thế của chứng cứ cho thấy rằng nguy cơ tai hại hay chết người đối với trẻ em không chích ngừa các bệnh truyền nhiễm như MMR thì lớn hơn rất nhiều so với bất cứ nguy cơ nào liên kết với việc chích ngừa.
Nhưng quan trọng hơn, quyết định của cha/mẹ này chống lại thuốc chích ngừa đã ảnh hưởng không phải chỉ có con của bà. Bởi vì quá nhiều phụ huynh từ chối chích ngừa cho con cái của họ, những bùng phát của bệnh sởi đã xảy ra khắp Hoa Kỳ. Thực tế, trong năm 2019 Hoa Kỳ đã báo cáo con số các trường hợp bị bệnh sởi cao nhất trong vòng 25 năm.
COVID và sự do dự chích thuốc ngừa
Nhiều cá nhân đang từ chối thuốc chích ngừa Covid-19 với cùng các lý do – đó là, những lý do dựa trên sự ích kỷ. Họ nói rằng các thuốc chích ngừa Covid là thử nghiệm, các ảnh hưởng lâu dài của chúng thì không biết và việc trao thẩm quyền sử dụng khẩn cấp bởi Cơ Quan FDA là vội vã.
Thực tế, trong khi các thuốc chích ngừa được trao thẩm quyền sử dụng khẩn cấp để nhanh chóng cung cấp cho công chúng, chúng không phải là thử nghiệm mà đúng hơn là kết quả của nhiều năm của nghiên cứu đang có sẵn về các thuốc chích ngừa mRNA và vi khuẩn corona – gia đình của các vi khuẩn gồm SARS-CoV-2 mà đã gây ra Covid-19. Và chúng đã nhận thẩm quyền sử dụng chỉ sau khi chứng cứ kết luận cho thấy chúng là an toàn.
Đối với những người từ chối thuốc chích ngừa Covid cũng nói rằng nhiều người nhận thuốc chích ngừa đã có phản ứng bất lợi, gồm các triệu chứng giống như sốt dù ngắn nhưng thường không hoàn toàn dễ chịu. Các trường hợp bị dị ứng thuốc đe dọa mạng sống hay có các cục máu đông cũng đã xảy ra, nhưng chúng cực kỳ hiếm, và các biện pháp bảo vệ về cách cung cấp sự chăm sóc tức thì được áp dụng cho bất cứ trường hợp nào như thế.
Travis Campbell và vợ, Kellie Campbell, nói với CNN từ một bệnh viện tại Bristol, Virginia, hôm 6 tháng 8 năm 2021. Ông nói đã hối hận vì chống lại chích ngừa Covid-19. (nguồn: https://www.cnn.com)
Ở đây một lần nữa các nguy cơ liên hệ với thuốc chích ngừa là cực kỳ nhỏ, nhưng đối với một số người, vẫn là thực. Do đó những cá nhân này rõ ràng đã quyết định rằng họ nên nắm lấy các cơ hội với chính căn bệnh. Nhiều người còn trẻ và không nghĩ rằng bệnh sẽ ảnh hưởng họ, và nhiều người khác nữa không tin các bác sĩ, các nhà khoa học và các chính trị gia là những người đang thúc đẩy họ đi chích ngừa.
Người ta có thể dễ dàng tranh luận với những tuyên bố này, nữa. Thực tế, sự gia tăng số người chích ngừa trong vài tuần qua cho thấy rằng nhiều người đã tái đánh giá các nguy cơ của việc kiên trì không chích ngừa. Cho dù những người này đã thấy chứng cứ của sự độc hại của biến thể delta hay chính họ đã chứng kiến hàng triệu người đã chích ngừa và hoàn toàn bình an, sự đánh giá của họ về ích kỷ đã thay đổi.
Tuy nhiên, nhiều người khác vẫn cương quyết rằng các nguy cơ này là không thể chấp nhận được. Giống như cha/mẹ từ nhiều năm trước, những cá nhân này không hoàn toàn sai. Có các nguy cơ liên quan với việc chích thuốc ngừa. Và sự hiểu biết về những nguy cơ này, và hiểu biết rằng họ chịu trách nhiệm về cái giá của quyết định của họ, nhiều người Mỹ tin rằng chỉ có họ mới có quyền quyết định. Những gì chính phủ và bất cứ ai khác muốn là ngoài vấn đề.
Nhưng ở đây một lần nữa, các giá của việc từ chối thuốc chích ngừa thì không phải một mình cá nhân gánh chịu. Việc gia tăng các trường hợp bị lây nhiễm và vào bệnh viện điều trị Covid-19, các hạn chế được tái lập liên quan đến các sự kiện công cộng, ngay cả sự khẩn cấp của chính biến thể delta đang xảy ra phần lớn bởi vì nhiều triệu người Mỹ đã chọn không chích thuốc ngừa. Và đối với các cha mẹ của những người con dưới 12 tuổi là những người chưa có thể nhận thuốc chích ngừa – một số người bị suy nhược hệ miễn dịch – suy nghĩ về việc trở lại trường học vào mùa thu này với tỉ lệ truyền nhiễm leo cao trở lại chắc chắn làm cho họ kinh sợ.
Nhiều người cho rằng việc không quan tâm đến những người khác là không có đạo đức. Quy Tắc Golden Rule – hãy làm cho người khác như bạn muốn người khác làm cho bạn – cho thấy rằng sự quan tâm đối với hạnh phúc của những người khác là cốt lõi của đạo đức. Đối với những người chọn không chích ngừa thì bỏ qua quan tâm này và do đó hành động thiếu đạo đức. Nhưng, tôi cho rằng sự giống nhau của họ đối với lợi lạc cho những người khác thì không chỉ thiếu đạo đức, mà cũng là không phải người Mỹ.
Dân chủ và quan tâm đến những người khác
Dân tộc Mỹ là một quốc gia có chủ nghĩa cá nhân cao, và tinh thần “chủ nghỉa cá nhân mạnh mẽ,” hay ý tưởng về “tự vươn lên bằng chiến lợi phẩm của bạn,” ăn sâu vào nền văn hóa và lịch sử nước Mỹ. Thực tế, từ thuở dựng nước, người dân Mỹ đã chấp nhận khái niệm rằng con người quan tâm cho chính họ và cho những người họ yêu thương hơn là cho những người khác.
Khi sáng lập nước Mỹ, nhiều người lúc đó tin rằng nền dân chủ chỉ có thể thực hiện nếu các công dân yêu quê hương hơn chính họ. Nhưng những tổ phụ của nước Mỹ đã bác bỏ ý nghĩ này. Con người không phải là các thiên thần, theo James Madison nói. Các vị tổ phụ đã chấp nhận hiện thực về sự ích kỷ của con người và đã phát triển các thể chế -- đặc biệt thể chế tam quyền phân lập gồm lập pháp, hành pháp và tư pháp – theo đó sự ích kỷ tự nhiên của con người có thể được điều hướng tới các mục đích lợi ích xã hội.
Nhưng Madison và bất cứ những tổ phụ nào khác đều không tin rằng con người chỉ ích kỷ. Họ cũng không tin rằng nền dân chủ có thể được duy trì chỉ dựa vào sự ích kỷ. Các Văn Bản Liên Bang (Federalist Papers) được viết bởi James Madicon, Alexander Hamilton và John Jay trong việc ủng hộ Hiến Pháp Hoa Kỳ được soạn vào năm 1787. Trong Federalist 55, Madison trình bày tóm tắt về bản chất con người:
“Khi có một mức độ của sự sa đọa trong con người đòi hỏi một số mức độ của thận trọng và nghi ngờ, vì thế có các phẩm tính khác trong bản chất của con người biện minh một phần nào đó của tự trọng và tự tin. Chính quyền cộng hòa giả định sự hiện hữu của những phẩm chất này trong mức độ cao hơn bất cứ hình thức nào khác.”
Vâng, Madison đã nói, con người là vị kỷ, và người ta không thể bỏ qua hiện thực đó khi con người quyết định cách điều hành xã hội. Nhưng con người không chỉ có ích kỷ. Chúng ta cũng có khả năng hành động với sự lương thiện và đức tính tốt và suy nghĩ về điều tốt của toàn thể hơn là chỉ suy nghĩ cho chính chúng ta.
Hơn nữa, Madison cho rằng mặt khác này của bản chất con người, sự quan tâm đến những người khác, phải được hoạt động nếu nền dân chủ tồn tại. Thực tế, ông ấy nhấn mạnh rằng, hơn bất cứ hình thức nào khác của chính quyền, nền dân chủ tùy thuộc vào các công dân có đức tính tốt. Phát biểu tại hội nghị phê chuẩn Hiến Pháp Hoa Kỳ tại tiểu bang nhà Virginia của ông, Madison nói rằng:
“Trong chúng ta có đức tính tốt không? Nếu không có, thì chúng ta đang ở trong hoàn cảnh không may. Không có những kiểm soát có tính lý thuyết – không có các hình thức của chính quyền nào có thể làm cho chúng ta an toàn. Giả sử rằng một hình thức nào đó của chính phủ sẽ bảo đảm sự tự do hay hạnh phúc mà không có bất cứ đức tính tốt nào trong con người, là một ý tưởng ảo tưởng.”
Chỉ có ích kỷ không thôi thì ‘không phải là người Mỹ’
Madison đã sống qua đại dịch sốt vàng của năm 1793. Ông đã cố vấn cho Tổng Thống George Washington về cách ông có thể giải quyết tình trạng khẩn cấp sức khỏe này.
Trong khi chúng ta không biết Madison đã nói gì về thuốc chích ngừa, chúng ta biết về điều mà Tổng Thống Dwight D. Eisenhower đã nói sau khi phát triển thuốc chích ngừa bại liệt. Những lời lẽ của Eisehhoweer khẳng định ý tưởng rằng nền dân chủ của chúng ta đòi hỏi rằng chúng ta phải thể hiện sự quan tâm tới người khác.
“Tất cả chúng ta hy vọng rằng chứng bệnh đáng sợ của bại liệt có thể được xóa bỏ khỏi xã hội của chúng ta. Với các nỗ lực kết hợp của tất cả, thuốc chích ngừa Salk sẽ sẵn sàng cho con em của chúng ta trong cách phù hợp các truyền thống hành động phối hợp toàn quốc gia cao nhất của chúng ta,” theo ông nói.
Nhờ Madison và những tổ phụ khác, Hoa Kỳ là một xã hội tự do và dân chủ. Trong những giới hạn rất rộng, tất cả người Mỹ có quyền thực hiện các quyết định của chính họ. Trong một số trường hợp, người Mỹ có thể ngay cả có quyền bỏ qua ảnh hưởng quyết định của họ đối với nhiều người khác.
Nhưng một xã hội tự do đòi hỏi người dân của nó điều gì đó nhiều hơn là lòng ích kỷ. Các thể chế chính trị có thể giúp điều hướng và giảm thiểu những tác động của khuynh hướng ích kỷ tự nhiên của con người.
Suốt dòng lịch sử, các nhà lãnh đạo của nước Mỹ đã nhận thức rằng không có sự quan tâm đến người khác, không có truyền thống hành động có phối hợp toàn quốc gia cao nhất, thì nền dân chủ ở trong nguy hại. Những người quyết định không chích ngừa phải hiểu rằng hành động của họ không chỉ là ích kỷ, mà là không phải người Mỹ.
Gửi ý kiến của bạn
