Chích thuốc ngừa Covid-19. (https://www.healthaffairs.org)
Nhiều người thường nghĩ rằng có các phản ứng phụ sau khi chích ngừa Covid-19 là dấu hiệu cho biết sẽ có được hệ thống miễn nhiễm tốt để bảo vệ người được chích ngừa khỏi bị mắc bệnh sau đó. Quan niệm này có đúng không theo khoa học? Giáo Sư Y Khoa Robert Finberg tại Trường University of Massachusetts Medical School đã có bài tìm hiểu và phân tích về vấn đề này được đăng trên trang mạng www.theconversation.com hôm 19 tháng 4 năm 2021. Việt Báo xin đăng bản dịch Việt của Thụy Âm để độc gia tường lãm.
*******
Nếu người nào đó bị nhức đầu hay cảm thấy hơi khó chịu vì thời tiết sau khi chích thuốc ngừa Covid-19, thì đó là điều bình thường để nghe họ nói về thứ như “Ồ, điều đó có nghĩa hệ thống miễn nhiễm của tôi thực sự làm việc rất chăm chỉ.” Ngược lại, khi người nào đó không thấy nói tới bất cứ phản ứng phụ nào, thì đôi khi họ lo sợ rằng thuốc chích ngừa không làm việc tối hay hệ thống miễn nhiễm của họ không phản ứng gì cả.
Có bất cứ mối liên hệ nào giữa điều mà bạn có thể biết sau khi chích thuốc ngừa và điều xảy ra ở cấp độ tế bào bên trong cơ thể của bạn không? Robert Finberg là bác sĩ chuyên về các bệnh nhiễm trùng và miễn nhiễm tại Trường Y Khoa tại Đại Học Massachusetts. Ông giải thích làm sao quan điểm này không phù hợp với thực tế của cách thuốc chích ngừa hiệu quả.
Cơ thể của bạn làm gì khi bạn chích thuốc ngừa?
Hệ thống miễn nhiễm của bản phản ứng với các phân tử bên ngoài vào được tạo nên bất cứ thuốc chích ngừa nào qua hai hệ thống khác nhau.
Biểu đồ các phản ứng phụ sau khi chích ngừa. (www.conversation.com)
Phản ứng ban đầu là vì đối với điều được gọi là phản ứng miễn nhiễm bẩm sinh. Hệ thống này được kích hoạt ngay khi các tế bào của bạn nhận ra bạn đã bị truyền nhiễm với bất cứ vật chất lạ nào, từ mảnh nhỏ tới vi khuẩn. Mục tiêu của nó là loại trừ kẻ xâm nhập. Các bạch huyết cầu được gọi là bạch cầu trung tính và đại thực bào di chuyển tới kẻ xâm nhập và làm việc để tiêu diệt nó.
Vòng phòng thủ đầu tiên này tương đối tồn tại ngắn, kéo dài nhiều giờ hay nhiều ngày.
Vòng phòng thủ thứ hai mất nhiều ngày tới nhiều tuần lễ để thiết lập và vận hành. Đây là phản ứng miễn nhiễm thích ứng kéo dài. Nó tùy thuộc vào các tế bào T và B của hệ thống miễn nhiễm của bạn hiểu biết và nhận ra những kẻ xâm nhập đặc biệt, như một protein (gai) từ vi khuẩn covona. Nếu kẻ xâm nhập vào lại, nhiều tháng hay ngay cả nhiều năm trong tương lại, thì những tế bào miễn nhiễm này sẽ nhận ra kẻ cựu thù và bắt đầu tạo ra các kháng thể để đánh gục nó.
Trong trường hợp các thuốc chích ngừa SARS-CoV-2, nó cần 2 tuần để phát triển phản ứng thích ứng mang sự bảo vệ lâu dài chống lại vi khuẩn.
Khi bạn chích ngừa, điều bạn để ý thấy trong một hai ngày đầu là một phần của phản ứng miễn nhiễm bẩm sinh: phản ứng viêm của cơ thể của bạn, nhằm mục đích dọn dẹp sạch các phân tử lạ đã xâm nhập vào phạm vi cơ thể của bạn.
Nó khác biệt từ người này đến người khác, nhưng sự phản ứng ban đầu mạnh như thế nào thì không nhất thiết liên quan tới phản ứng lâu dài. Trong trường hợp của 2 loại thuốc chích ngừa mRNA Covid-19, hơn 90% số người được chích ngừa đã phát triển phản ứng miễn nhiễm thích ứng trong khi chưa tới 50% đã phát triển bất cứ phản ứng phụ nào, và hầu hết là nhẹ.
Bạn có thể không bao giờ biết phản ứng miễn nhiễm thích ứng của cơ thể của bạn đang tăng lên mạnh như thế nào.
Nói tóm lại là bạn không thể đánh giá thuốc chích ngừa làm việc tốt như thế nào trong cơ thể của bạn dựa vào điều bạn có thể khám phá từ bên ngoài. Những người khác nhau có phản ứng miễn nhiễm mạnh hơn hay yếu hơn đối với thuốc chích ngừa, nhưng các phản ứng phụ sau khi chích thuốc ngừa sẽ không nói cho bạn biết bạn ra sao. Đó là vòng phòng thủ thứ hai, phản ứng miễn nhiễm thích ứng giúp cơ thể của bạn có được sự miễn nhiễm thuốc chích ngừa, không phải phản ứng viêm mà đưa tới nhức đầu và đau nhức lúc đầu.
Các phản ứng phụ là những phản ứng bình thường đối với việc tiêm một chất vào người. Chúng gồm những điều như sốt, đau bắp thịt và khó chịu ở chỗ chích, và được làm trung gian bởi phản ứng miễn nhiễm bẩm sinh.
Bạch cầu trung tính hay đại thực bào trong cơ thể của bạn nhận biết các phân tử thuốc chích ngừa và tạo ra các cytokines – phân tử ra dấu hiệu gây ra sốt, ớn lạnh, mỏi mệt và đau bắp thịt. Các bác sĩ dự đoán phản ứng cytokine này sẽ xảy ra bất cứ lúc nào mà chất lạ được tiêm vào cơ thể.
Trong các nghiên cứu nơi mà những người nhận và các nhà nghiên cứu đều không biết người nào đã chích thuốc ngừa mRNA hay thuốc giả, khoảng một nửa số người từ 16 tuổi tới 55 tuổi đã nhận thuốc chích ngừa SARS-CoV-2 đã bị nhức đầu sau liều thứ hai. Phản ứng này có thể liên quan đến thuốc chích ngừa -- nhưng ¼ số người nhận thuốc giả cũng bị nhức đầu. Vì thế trong trường hợp các triệu chứng rất thông thường, nó có thể rất khó để quy chúng vào thuốc chích ngừa với sự chắc chắn.
Các nhà nghiên cứu dự đoán một số phúc trình về các phản ứng phụ. Nhiều sự kiện bất lợi, ngược lại, là những việc mà các bác sĩ không dự đoán sẽ xảy ra như là kết quả của thuốc chích ngừa. Chúng gồm việc hư bộ phận cơ thể hay thiệt hại nghiêm trọng đối với bất cứ bộ phận nào của cơ thể.
Các cục máu đông khiến cho Hoa Kỳ ngưng phân phối thuốc chích ngừa Johnson & Johnson là sự kiện rất hiếm, rõ ràng xảy ra với tỉ lệ một phần triệu. Có phải chúng thật sự được gây ra bởi thuốc chích ngừa hay không là điều vẫn còn đang điều tra – nhưng nếu các khoa học gia kết luận chúng là, các cục máu đông sẽ là một phản ứng phụ cực kỳ hiếm có.
Thành phần nào trong thuốc chích ngừa gây ra các phản ứng phụ?
“Thành phần năng động” duy nhất trong các thuốc chích ngừa của Pfizer và Moderna là các hướng dẫn mRNA nói với các tế bào của những người được chích ngừa để tạo ra một protein vi khuẩn. Nhưng các thuốc chích ngừa có những thành phần khác giúp mRNA di chuyển bên trong cơ thể của bạn.
Để mRNA của thuốc chích ngừa đi vào các tế bào của người được chích ngừa nơi nó có thể làm công việc của nó, nó phải tránh các enzymes trong cơ thể mà sự tiêu diệt nó một cách tự nhiên. Các nhà nghiên cứu đã bảo vệ mRNA trong thuốc chích ngừa bằng việc gói nó trong một bong bóng chất lỏng giúp nó tránh bị hủy diệt. Các thành phần khác trong thuốc chích ngừa – như polyethylene glycol, là bộ phận của bọc chất lỏng này – có thể gây ra các phản ứng dị ứng.
Nếu tôi cảm thấy bịnh sau khi chích ngừa, có phải đó là dấu hiệu miễn nhiễm mạnh?
Các nhà khoa học chưa xác định bất cứ mối quan hệ nào giữa phản ứng viêm ban đầu và phản ứng lâu dài dẫn tới sự bảo vệ. Không có chứng minh khoa hoạc nào nói rằng người nào đó với các phản ứng phụ rõ rệt từ việc chích ngừa thì rồi được bảo vệ tốt hơn từ Covid-19. Và không có lý do rằng có phản ứng bẩm sinh mạnh sẽ làm cho phản ứng thích ứng của bạn tốt hơn.
Cả hai loại thuốc chích ngừa mRNA được trao thẩm quyền sử dụng đã cung cấp việc miễn nhiễm bảo vệ tới hơn 90% người được chích ngừa, nhưng chưa tới 50% báo cáo bất cứ phản ứng nào đối với thuốc chích ngừa và còn ít người hơn nữa có các phản ứng mạnh.
Gửi ý kiến của bạn
