Các liên danh tranh chức tổng thống trên phiếu bầu ở California (Ảnh: Bùi Văn Phú)
Chưa đầy ba tuần nữa là đến ngày tổng tuyển cử 3/11. Sôi nổi nhất là tranh chức lãnh đạo Hoa Kỳ với Tổng thống đương nhiệm Donald Trump đại diện cho Đảng Cộng hoà tái tranh cử, gặp đối thủ là cựu Phó Tổng thống Joe Biden đại diện cho Đảng Dân chủ.
Ngoài ra cùng tranh chức tổng thống còn có 4 liên danh nữa, đại diện cho bốn đảng khác cũng có tên trên phiếu bầu.
Năm nay vận động tranh cử được truyền thông chú ý nhiều nhất là tình hình dịch bệnh Covid-19 vì nó đã làm kinh tế đình trệ, đảo lộn mọi sinh hoạt đời sống từ xã hội, giáo dục đến giải trí, tôn giáo.
Đại hội đảng và những buổi vận động tranh cử đã bị nhiều giới hạn. Trong hai ứng cử viên, ông Trump không quan ngại nhiều đến lây lan Covid nên thường gặp mặt cử tri, trong khi ông Biden e dè và ít gặp hơn.
Đó là khác biệt lớn nhất trong chính trị bầu cử năm nay vì chủ trương phòng chống Covid của hai đảng. Đảng Cộng hoà không muốn vì Covid mà phong toả kinh tế toàn bộ và lâu dài, ông Trump và nhiều thống đốc cộng hoà muốn đưa sinh hoạt trở lại bình thường càng sớm càng tốt.
Phía Dân chủ cho rằng Tổng thống Trump đã thất bại trong việc phòng chống Covid để gây tử vong cho 210 nghìn dân và hơn 7 triệu người bị nhiễm bệnh trong bảy tháng qua. Đến nay số người chết đã giảm nhiều nhưng cũng chưa hoàn toàn kiểm soát được, vì không rõ tình hình bệnh dịch sẽ ra sao trong những tháng mùa đông sắp đến.
Vì Covid nên năm nay nhiều tiểu bang cho dân bầu chọn sớm. Hơn 10 triệu cử tri đã làm xong bổn phận công dân trong hai tuần qua. Bình thường có khoảng 125 triệu cử tri tham gia bỏ phiếu bầu tổng thống.
Dù bệnh dịch gây trở ngại cho các sinh hoạt vận động bầu cử, nhưng cử tri gốc Việt ở nhiều nơi cũng đã tổ chức những buổi xuống đường ủng hộ cho ứng viên của mình, từ Virginia, Georgia, Florida, Texas qua đến California, Washington, Oregon.
Đối với cử tri gốc Việt ủng hộ Đảng Cộng hoà, nhiều người quan tâm hàng đầu đến chính sách đối ngoại của Tổng thống Trump, nhất là với Trung Quốc.
Trên các diễn đàn, mạng thông tin xã hội nhiều người đưa quan điểm ủng hộ ông Trump trong các đề xuất chính sách đem lại quân bình giao thương với Trung Quốc và quyết định của Hoa Kỳ thường xuyên cho chiến hạm vào vùng Biển Đông. Họ cho rằng chính sách của ông Trump sẽ làm Trung Quốc sụp đổ và giúp Việt Nam bảo vệ được chủ quyền biển đảo trước ý đồ xâm lăng của Bắc Kinh.
Những người Việt theo Đảng Dân chủ không đồng ý với chính sách giao thương như thế, vì nó không làm Trung Quốc yếu đi mà làm cho nền kinh tế Mỹ suy sụp theo. Họ không tin Hoa Kỳ sẽ bảo vệ Việt Nam ở Biển Đông, việc ủng hộ ông Trump dựa vào chính sách ngoại giao này là thiếu hiểu biết và mang tính ỷ lại ngoại bang, vì ông Trump chỉ đặt quyền lợi riêng lên trên hết.
Ba tháng qua, mỗi cuối tuần ở San Jose có buổi tập họp vận động bầu chọn Donald Trump làm tổng thống thêm một nhiệm kỳ nữa.
Những sinh hoạt này diễn ra quanh trung tâm thương mại Grand Century Mall, trong khu Little Saigon trên đường Story Road. Mỗi lần với khoảng chừng một trăm người đem theo biểu ngữ tuần hành, có hôm trên trời còn có máy bay kéo khẩu hiệu kêu gọi ủng hộ Tổng thống Trump.
Dưới Quận Cam ở miền Nam California cũng có nhiều sinh hoạt như thế. Hôm nghe tin Tổng thống Trump và phu nhân bị nhiễm Covid, người Việt nhiều nơi đã tổ chức lễ cầu an.
Sự kiện ở San Jose thường xuyên có xuống đường ủng hộ Tổng thống Trump, ngay trong lòng khu vực với đa số cử tri ủng hộ các ứng viên Dân chủ cho thấy người Việt San Jose theo Đảng Cộng hoà ở đây rất năng nổ, trong khi không thấy người Việt ủng hộ Phó Tổng thống Joe Biden xuống đường.
Phiếu bầu cho tổng tuyển cử 3/11 đã được gửi đến nhà cử tri ở California (Ảnh: Bùi Văn Phú)
Trong kỳ bầu cử 2016, 75% cử tri quận hạt Santa Clara chọn Hillary Clinton, 21% chọn Donald Trump.
Còn ở Quận Cam, miền nam California, nổi tiếng là thành trì của Đảng Cộng hoà trong nhiều thập niên, cho đến bầu cử quốc hội 2018 đã chuyển thành mầu xanh, khi hầu hết các dân cử cộng hoà đã bị ứng viên dân chủ đánh bại.
Nhiều cử tri tại thủ phủ của người tị nạn Việt Nam cũng đã chuyển từ đỏ sang xanh. Các dân cử cộng hoà gốc Việt như Thượng Nghị sĩ Tiểu bang Janet Nguyễn hay Dân biểu Tiểu bang Diệp Tyler đã không giữ được ghế trong lập pháp tiểu bang California cho thấy điều đó.
Bầu cử 2016, Hillary Clinton đã chiếm đa số phiếu ở Quận Cam với 51%, trong khi Donald Trump được 42%. Năm đó toàn bang California 62% bầu cho Clinton, 32% bầu Trump.
Theo một thăm dò trước bầu cử tổng thống 2016, do National Asian American Survey (naasurvey.com) thực hiện thì người Việt ghi danh theo Đảng Cộng hoà là 23%, so với năm 2008 là 42%. Số cử tri Việt ghi danh theo Dân chủ là 29% và 47% không theo đảng nào. Năm 2008 số người Việt không theo đảng nào là 40%.
Nhưng người Việt vẫn có mức ủng hộ Tổng thống Trump cao nhất trong số những sắc dân châu Á. Một thăm dò gần đây cho thấy 48% người Việt thích Cộng hoà, 36% thích Dân chủ.
Cuối tuần qua có cuộc biểu dương của người Việt Quận Cam để ủng hộ Phó Tổng thống Biden. Cùng lúc những người ủng hộ Tổng thống Trump kéo tới, lời qua tiếng lại, chửi rủa người theo Đảng Dân chủ. Không khí có lúc căng thẳng nhưng đã không có bạo động xảy ra.
Sôi nổi hơn bất cứ cộng đồng nào khác, nhưng việc người Việt theo cộng hoà chọn những ưu tiên quan tâm như chính sách đối ngoại với Trung Quốc, hay chính sách di dân của Tổng thống Trump thì không có cùng tần số với những quan tâm của đa số cử tri.
Thăm dò của Pew vào đầu tháng 8 vừa qua cho thấy ba quan tâm hàng đầu của cử tri đã ghi danh tham gia bầu cử là: kinh tế (79%), chính sách bảo hiểm y tế (68%), Tối cao Pháp viện (64%). Sau đó mới đến Covid (62%), tội phạm bạo động (59%), chính sách đối ngoại (57%), chính sách về súng (55%), bất bình đẳng sắc tộc (52%), di dân (52%), khoảng cách giầu nghèo (49%), biến đổi khí hậu (42%), luật lệ phá thai (40%).
Số cử tri gốc Việt với đa số ủng hộ ông Trump cũng đi ngược lại với đa số cử tri gốc châu Á. Theo khảo sát của Asian Americans Advancing Justice mới đây thì người gốc châu Á ủng hộ Biden 54%, Trump 29%.
Tôi quen biết nhiều người thuộc cả hai đảng, gốc bản xứ cũng như đồng hương. Có những bạn khi nhận được lá phiếu là bầu chọn một mạch tất cả những ứng viên người của đảng mình, không do dự một tí nào.
Nhân danh những chính sách để chửi rủa nhau chỉ là cách gây chú ý vòng ngoài của ván cờ chính trị mà cốt lõi là chủ trương khác biệt của hai đảng, mà mỗi đảng đều có những ủng hộ viên trung kiên.
Chọn Tổng thống Trump hay Phó Tổng thống Biden để lãnh đạo Hoa Kỳ trong bốn năm tới là quyền hiến định của công dân. Tham gia bầu cử để nói lên quan điểm chính trị của mình là nếp sống Mỹ. Không có đúng hay sai.
© 2020 Buivanphu
Bài viết phản ánh quan điểm riêng của tác giả, là một giảng viên đại học cộng đồng từ vùng Vịnh San Francisco, California
Hỡi những người cuồng Trump đừng nghe những gì Trump nói mà hãy nhìn những gì Trump làm.