TNS Jose Nguyen và Seattle thúc đẩy mô hình trao tặng tiền cho cư dân hàng tháng vô điều kiện
.
SEATTLE, Wash. (VB) -- Trong khi nhà nước cộng sản VN tính tiền người dân từ y tế cho tới giáo dục và gọi đó là xã hội chủ nghĩa, một số nơi tại Hoa Kỳ ngày càng có thêm những chính sách rất mực xã hội chủ nghĩa: nơi đầu tiên có mô hình này tại Hoa Kỳ có thể sẽ là Seattle với chính sách trao tặng tiền mặt hàng tháng cho cư dân vô điều kiện. Đó là nhận định của nhà bình luận Katie Wilson trên báo Crosscut hôm 16/9/2020, và nói rằng mô hình trao tặng tiền cho cư dân hàng tháng có thể sẽ là mô hình cho phần còn lại của Hoa Kỳ.
.
Đây là lần đầu tiên Seattle thử nghiệm mô hình do một Thượng nghị sĩ tiểu bang Mỹ gốc Việt đề nghị là trao tặng tiền mặt hàng tháng cho cư dân: trong môt email gửi ra, phát ngôn nhân Thị trưởng Seattle nói rằng Thị Trưởng Jenny A. Durkan "vững chắc tin tưởng rằng tiền cấp căn bản toàn dân là công cụ thích đáng để chống lại nghèo khó và giúp xây dựng giai cấp trung lưu."
.
Báo này ghi nhận là mới hồi tháng 1/2020, Thượng nghị sĩ Joe Nguyen (Dân Chủ-West Seattle) trình dự luật ra Thượng Viện tiểu bang Washington cho thử nghiệm chương trình dự kiến trao tặng 500 người thành niên 500 đôla/tháng trong 18 tháng. Nguyen nói rằng tiền đó sẽ tạo ra căn bản ổn định kinh tế, cho người nghèo chút không gian để thở trong thị trường lao động gay go.
.
Nguyen nói: "Bạn không phải nhận bất kỳ việc làm nào ở bất kỳ mức lương nào, với bất kỳ điều kiện lao động nào. Tôi tin rằng quá cách biệt bất bình đẳng thu nhập đã dẫn tới bất ổn xã hội chúng ta đang nhìn thấy. Trận đại dịch chỉ làm tăng mức độ thôi."
.
Phản ứng ban đầu là bất lợi cho dự luật của TNS Joe Nguyen (hiển nhiên, lúc đó có người gốc Việt chụp mũ là xã hội chủ nghĩa, nhưng thực sự xã hội chủ nghĩa CSVN không hề trao tặng người dân đồng xu nào, kể cả khi vơ vét đất ruộng của dân). Joe Nguyen về sóng gió tại thủ phủ Olympia của tiểu bang Washington: "Khi tôi trình dự luật đó, người ta cười vô kể gì." Nhưng ông nói, dự luật buộc dẫn tới cuộc thảo luận về tầm quan trọng của giúp đỡ nhu cầu căn bản.
.
Quốc hội tiểu bang Washington không tài trợ dự luật thử nghiệm của Joe Nguyen, nhưng cho hồi phục 17 triệu đôla tài trợ một chương trình khác để hỗ trợ tiền mặt cho dân nghèo: Temporary Assistance for Needy Families (Trợ Giúp Tạm cho Các Gia Đình Nghèo, viết tắt là TANF), chương trình này đã bị gỡ bỏ phần lớn sau trận đại suy thoái.
.
Báo Crosscut viết rằng Joe Nguyen trực tiếp biết ảnh hưởng quan trọng của chương trình TANF, vì gia đình Nguyen lãnh 500$/tháng qua chương trình này nhiều năm khi Joe Nguyen còn là một cậu bé. Bây giờ, anh và các anh chị em thàng công của anh trả lại nhiều hơn tiền nhận thời thơ ấu cho nhà nước xuyên qua tiền thuế --- và giúp như thế là hợp lý.
.
Nhà báo Wilson viết rằng chuyện như thế có thể đưa người Cộng Hòa và trung dung Dân Chủ đồng thuận về tiền trợ cấp vô điều kiện đó. Nguyen dự định đưa dự luật trở lại vào khóa họp kế tiếp và hy vọng sẽ vượt qua vòng ủy ban, dù vậy Nguyen xác nhận rằng nhiều trở ngại cho dự luật được quốc hội Olympia chấp thuận, đặc biệt là khi các dân cử còn tranh cãi về thiếu hụt ngân sách và các nhu cầu khẩn cấp khác trong thời suy thoái đại dịch. Ngay cả khi, cuộc đối thoại về dự luật trao tặng tiền vô điều kiện hàng tháng thất bại, thì các chính sách hỗ trợ khác có thể thành công qua các chính sách ưu đãi thuế có tên là Recovery Rebate và tín dụng thuế Washington Working Families Tax Credit I.
.
Nhưng Seattle có thể là nơi đầu tiên áp dụng chính sách xã hội trao tiền cho toàn dân? Thị trưởng Jenny Durkan mới đây lặng lẽ thành lập một nhóm có tên là Mayors for a Guaranteed Income (Các Thị Trưởng Vì Chính Sách Thu Nhập Bảo Đảm). Tại sao thành lập lặng lẽ? Có phải vì sợ nhiều người Cộng Hòa (gốc Việt?) chụp mũ là Seattle muốn xây dựng xã hội chủ nghĩa, trong khi thực sự VN, Trung Quốc không hề có chuyện trao tặng tiền toàn dân vô điều kiện như thế? Đúng ra, chính sách này đã khởi động từ tháng 6/2020 bởi Thị Trưởng Michael Tubbs của thành phố Stockton, California, với hỗ trợ từ Economic Security Project (Dự Án An Toàn Kinh Tế, viết tắt ESP).
.
Natalie Foster, người đồng chủ tịch ESP, muốn đi xa hơn, khi đưa ra viễn ảnh thu nhập bảo đảm toàn dân áp dụng toàn quốc Hoa Kỳ trong tương lai gần. Bà ghi rằng trận đại dịch và suy thoái kinh tế đã nhanh chóng thúc đẩy khái niệm này "điều mà chúng ta có thể thấy trong đời chúng ta, nếu chúng ta may mắn" -- để có chính sách thực sự, như một số dự luật đưa ra thảo luận ở quốc hội [ám chỉ liên bang] mùa xuân này. Với nhu cầu khẩn cấp thúc đẩy kinh tế, không có gì nhanh hơn và trực tiếp hơn là gửi chi phiếu hàng tháng cho dân chúng, một khi đã áp dụng thì chương trình thành công và được ưa chuộng này có thể kéo dài.
.
Foster nói: "Lịch sử cho thấy nhiều chuyện chúng ta tới nương tựa vào trong đời sống Mỹ thực ra là dựng lập nên trong các khoảnh khắc khủng hoảng."
.
Các nỗ lực tại Seattle và các thành phố khác có thể dẫn tới một chương trình toàn quốc. Phát ngôn nhân văn phòng Thị trưởng Durkan gửi email nói rằng Durkan "vững chắc tin tưởng rằng tiền cấp căn bản toàn dân là công cụ thích đáng để chống lại nghèo khó và giúp xây dựng giai cấp trung lưu."
.
Phát ngôn nhân này nói Thị Trưởng Seattle đang xem xét cấp tiền thu nhập bảo đảm cho dân nghèo Seattle khi có thể sử dụng quỹ có từ tiền thuế thu nhập mới của thành phố (a new city income tax). Tuyên bố này mang âm hưởng lá thư Durkan đã gửi cho Hội Đồng Thành Phố Seattle hồi tháng 7/2020 cùng với một dự luật thuế kinh doanh chưa ký có tên là “Jumpstart Seattle” (Kích hoạt lại Seattle).
.
Trong lá thư, Thị Trưởng Durkan nói rằng bà tin rằng "bây giờ là lúc thông qua và thực hiện thuế thu nhập thành phố" với nhiều chuyện sẽ làm nhờ tiền này: bảo đảm các chương trình đ8ương hữu ở thành phố, đầu tư mới cho cộng đồng dân da đen, trợ cấp tiền nhà (housing) và giúp người vô gia cư, và "một khoản ti6èn căn bản cấp cho tòn dân đối với các cư dân lương thấp của chúng ta."
.
Cần ghi nhớ rằng tòa kháng án Washington Court of Appeals đã dẹp bỏ một dự luật thuế thu nhập thành phố [Seattle] thông qua hồi năm 2017, quyết định này cũng mở đường cho thành phố Seattle thực hiện thuế thu nhập thống nhất (flat income tax) ở mức tối thiểu 1%. Theo ước tính của John Burbank tại viện nghiên cứu Economic Opportunity Institute, như thế có thể tạo ra 434 triệu đôla/năm.
.
Số tiền đó có thể giúp toàn bộ cho chương trình trao tặng thu nhập bảo đảm: Tại Seattle có khoảng 90,000 người khai thuế với lương dưới $25,000/năm. Mỗi người như thế có thể lãnh $4,800/năm, tức là $400/tháng. Nếu con số này tăng dần nhờ lương tăng, phúc lợi có thể mở rộng ra ngưỡng lương cao hơn, thí dụ $50,000/năm; tức là nó có thể tăng cho người nhận lương thấp nhất, thí dụ lãnh $1,000/tháng.
.
Thực ra còn tùy vào các chương trình liên bang và tiểu bang, vì các nhà lập chính sách cho thành phố Seattle chỉ xem tiền trao tặng toàn dân từ thành phố cho dân là phần của thành phố thêm vào các chương tình liên bang và tiểu bang mà Seattle không kiểm soát được chương trình các cấp cao hơn.
.
Đây vẫn là các cuộc nghiên cứu và thảo luận. Và ngay cả khi chương trình gọi là trao tặng tiền căn bản vô điều kiện, có thể sẽ phải thử nghiệm trước đối với một nhóm dân số nào đó. Và cũng không chắc gì TNS Joe Nguyen thuyết phục được các đồng viện của ông ở Olympia. Còn thành phố Seattle có thể thử nghiệm hay không thì lại là chuyện khác.
.
Gửi ý kiến của bạn
