Khảo sát dân số 2020 là sự kiện dân chủ có tầm ảnh hưởng sâu sắc nhất năm nay ở Hoa Kỳ.
Dưới Hiến Pháp Mỹ, thống kê dân số đếm tất cả mọi cá nhân đang sinh sống cư ngụ trên lãnh thổ, không quan trọng họ là ai: từ người nhập cư không giấy tờ, người không có chỗ ở nhất định, cư dân vùng sâu vùng xa, học sinh sinh viên quốc tế và nhân sự ở các đại sứ quán. Những người thuộc diện “không cần đếm” duy nhất là du khách nước ngoài và thương nhân lưu trú ngắn hạn.
Năm 2020 cũng đánh dấu kì bầu cử tổng thống có ảnh hưởng đến tương lai vận mệnh đất nước. Tuy không phải cư dân nào cũng có thể bầu cử, nhưng tất cả mọi người trừ những trường hợp cá biệt nêu trên đều có thể và rất nên tham gia vào chương trình thống kê dân số.
Số liệu gần đây ước lượng hơn $1.4 ngàn tỷ đồng ngân sách liên bang được phân bổ hàng năm dựa trên thông tin dân số của Cục Thống Kê.
“Thông tin dân số rất quan trọng vì nhiều lý do thực tiễn,” Bà Lizette Escobedo, chủ nhiệm dân số của Hội Công Chức Chính Phủ Bổ Nhiệm và Trúng Cử gốc Latin (NALEO) trả lời phỏng vấn. “Đây cũng là một quá trình bảo đảm từng người Mỹ gốc Latin, không quan trọng thế hệ nào, hay tình trạng nhập cư ra sao, một cơ hội để tuyên bố: Chúng tôi tồn tại, chúng tôi ở đây, chúng tôi không đi đâu và chúng tôi là một phần nền móng của xã hội này.”
Dưới một góc độ khác, chương trình thống kê dân số khơi dậy sức mạnh tiềm tàng ở các cộng đồng khác đang mong mỏi sự đại diện công bằng trong bộ máy nhà nước, chính sách công, ngân quỹ, chia quận huyện, không riêng gì người Mỹ gốc Latin.
Thống kê dân số là nền tảng của bộ máy nhà nước dân chủ đại diện,” Ông Arturo Vargas, chủ nhiệm của NALEO, nói. “Bởi vì số ghế Hạ Viện được phân bổ dựa theo số dân của từng bang, khả năng chúng ta có được người đại diện ở Quốc Hội sẽ dựa vào việc mọi người được đếm đúng và đủ.
Khi mọi người thấy được theo phương diện này, họ sẽ nhận ra rằng thống kê dân số quan trọng không kém bầu cử — thậm chí còn quan trọng hơn vì nó sẽ ảnh hưởng đến 10 năm tới, cho đến kì thống kê sau — và quyết định mọi mặt trong cuộc sống của chúng ta. Một kì tổng thống chỉ kéo dài bốn năm.
Để độc giả cùng hiểu chương trình thống kê dân số, chúng tôi đã tập hợp một vài thông tin chú yếu về sự kiện quan trọng này. Mọi thông tin dưới đây dẫn nguồn viên chức cục thống kê, phỏng vấn cùng chuyên gia dân số và webinars.
Bảy câu hỏi mỗi 10 năm
Thống kê dân số là gì? Thống kê dân số là bức tranh tự hoạ toàn cảnh của đất nước. Hiến Pháp Mỹ yêu cầu chính phủ liên bang đếm tất cả những ai đang sinh sống trong nước Mỹ mỗi 10 năm.
Tham gia thống kê dân số bằng cách trả lời bảy câu hỏi — kèm theo hai câu hỏi phụ — tổng cộng là chín câu, theo lời ông Peter Griffith, chuyên viên cao cấp của Cục Thống Kê Hoa Kì tại quận Los Angeles.
Ít ỏi vậy nhưng cư dân sẽ được lại rất nhiều quyền lợi như trợ cấp, dịch vụ và đại diện dân chủ.
Ai được đếm?
Mọi người ở đây bao gồm tất cả: người thuộc các chủng tộc màu da khác nhau, công dân hoặc không phải công dân, người lớn và trẻ nhỏ ở mọi độ tuổi. Đối tượng tham dự không được tính rất ít và chỉ là ngoại lệ.
Chìa khoá thành công phụ thuộc vào việc tất cả mọi người được đếm đủ và chính xác, không phải ước lượng hay thông qua các kênh khác, Bà Terri Ann Lowenthal, một trong những chuyên gia đầu ngành về thống kê dân số, cho hay.
Mọi người đang sinh sống trên lãnh thổ Hoa Kì vào ngày 1 tháng 4 đều phải được đếm đủ. Khách du lịch ngắn hạn không cần khảo sát nhưng khách ở dài hạn, như là sinh viên quốc tế và công nhân thời vụ, phải được tham gia. Trang web của Cục Thống Kê Dân Số có đăng danh sách đầy đủ những ai cần đếm và ở đâu.
Ngày 1 tháng 4 là Ngày Hội Dân Số. Nhưng triển khai chương trình bắt đầu từ trước rất lâu.
Để được đếm, tất cả hộ dân phải trả lời đầy đủ chín câu hỏi.
Nhưng mỗi hộ dân tính sao?
Cục Thống Kê đếm người dựa trên “hộ,” bao gồm tất cả những ai đang sinh sống trong một nhà. Mỗi hộ sẽ được nhận một “số ID độc nhất” xác nhận địa chỉ hoặc địa lý nhà ở, chứ không theo tên riêng của ai hoặc gia đình.
Một hộ có thể bao gồm một người, hoặc một gia đình và một người bạn sống chung, hoặc một nhóm bạn cùng phòng. Tại thời điểm trả lời, tất cả mọi người, gồm tất cả các em bé sinh ra trước ngày 1 tháng 4, đều phải được đếm chung trong hộ. Xin lặp lại: Em bé sơ sinh cũng phải đếm. Trẻ em từ 0-4 tuổi bị đếm thiếu rất nhiều vào năm 2010 vì nhiều hộ tham gia khảo sát nghĩ sai là không cần đếm các em.
Người được đếm ở nơi thường trú vào ngày Thống Kê Dân Số, nhưng không có nghĩa là chỗ ở thường trú phải là địa chỉ cố định hoặc vĩnh viễn. Ví dụ, nếu một bạn sinh viên ở kí túc xá, bạn phải được đếm ở địa chỉ ấy. Tương tự là các nhà nhóm như quân khu, bệnh viện, trạm tạm giam và nhà tù.
Thống kê dân số cũng bao gồm việc đếm đúng và đủ những ai không có nhà ở cố định (ở các công viên xe RV, nhà nổi, công dân làm mướn ở các nông trại). Những địa điểm này sẽ được khảo sát bởi viên chức thống kê vào tháng 3 và 4. Trường hợp này không tính du khách đến Mỹ hoặc khách làm ăn ngắn hạn từ nước ngoài — những người không được cho khảo sát.
Cư dân, không chỉ riêng công dân
Vì thống kê dân số ảnh hưởng mật thiết đến vấn đề chính trị, giữa các nhóm trong xã hội đã nổ ra cuộc tranh luận về việc thống kê dân số chỉ đếm người có quốc tịch hay mọi cư dân. Hiến Pháp đã quy định rất rõ ràng, bà Lowenthal cho hay, rằng:
“Quốc Hội nghị luận có nên thay đổi đối tượng tham gia thống kê dân số từ “cư dân" sang “công dân" ở một vài thời điểm trong lịch sử, gồm cả khi Bản Hiến Pháp được soạn thảo, nhưng mỗi lần, các nhà lập pháp đều từ chối thay đổi này. Họ yêu cầu các dự thảo thống kê phải được sắp đặt dựa trên mục tiêu đếm đủ số đầu người.”
Như vậy, không kể bạn là ai, bạn cần được đếm vào dân số.
Tại sao? “Vì Hiến Pháp đã quy định vậy,” các chuyên gia dân số khẳng định.
“Xin nhớ bao gồm tất cả mọi người đang sinh sống ở mỗi hộ vào bản trả lời,” Vargas từ NALEO nói tiếp. “Cục Thống Kê Dân Số sẽ không quay lại để kiểm tra xem có đếm thiếu ai không, chính vì vậy việc điền đúng và đủ rất quan trọng cho mỗi cộng đồng.”
Ba cách trả lời
Nhiều người nhận định đây là bản khảo sát dân số “số hoá" đầu tiên, nhưng trên thực tế, không phải ai cũng phải trả lời trực tuyến. Nhiều người cũng gọi đây là bản khảo sát “công nghệ cao.” Nhưng trả lời trực tuyến không phải là lựa chọn duy nhất. Mỗi hộ sẽ có cơ hội “tự trả lời" câu hỏi khảo sát bằng internet, điện thoại hoặc bằng giấy như trước. Trả lời giấy cũng là lựa chọn phổ biến nhất từ hơn một thế kỉ nay.
Từ ngày 12 tháng 3, 95% hộ dân sẽ nhận được một package từ Cục Thống Kê Dân Số. Nhiều người (80%) sẽ nhận được một LÁ THƯ với một số ID riêng mời tham gia trả lời online; 20% hộ sẽ nhận được một lá thư tương tự kèm theo một bản khảo sát giấy trong lần gửi đầu tiên. Tổng cộng sẽ có 4 đợt (Ngày 12,13,19 và 20/3)
Sau đó sẽ có thêm tối đa 4 đợt gửi khác:
- một thư nhắc nhở
- một bưu thiếp cho những hộ chưa hoàn thành tự khảo sát
- một lá thư nhắc nhở kèm theo bản khảo sát giấy cho những hộ chưa hoàn thành tự khảo sát (ngày 8-16/4)
- một bưu thiếp nhắc nhở “chưa quá trễ" dành cho những hộ chưa hoàn thành tự khảo sát
Tự khảo sát, đừng đợi người gõ cửa
Khi Cục Thống Kê Dân Số không thấy hồi âm từ các hộ tham gia tự khảo sát từ ngày 12 tháng 3 đến ngày 30 tháng 4, cục sẽ tung ra một chiến dịch follow-up để đếm đủ mọi nhà. Chiến dịch bao gồm thăm hỏi tận nơi từ ngày 9 tháng 5 đến cuối tháng 7.
Nhiều người không thích những chuyến thăm này. Ông Thomas A. Saenz, giám đốc và cố vấn tư pháp của Quỹ Giáo Dục và Tư Vấn Pháp Luật Người Mỹ gốc Mexico (MALDEF), nói cách tốt nhất để hạn chế gõ cửa là tích cực tự trả lời tham gia khảo sát.
Nhưng liệu có an toàn và bảo mật?
Câu trả lời ngắn là Có! “Luật Thống Kê Dân Số, Chương 12, Luật Hoa Kì, có những quy định bảo mật cứng rắn nhất trong hệ thống hành pháp liên bang, theo tôi được biết,” Lowenthal nói tại một buổi webinar dân số cho các tổ chức hoạt động cộng đồng. “Ngoài ra còn có những luật bảo đảm bí mật khác để thêm một lớp bảo vệ.”
Dưới luật, Cục Thống Kê không được phép chia sẻ thông tin cá nhân của người tham gia với bất kì cơ quan chính phủ (ở bất cứ cấp nào), doanh nghiệp tư nhân, hay các tổ chức đảng phái nằm ngoài cục, vì bất kì lý do nào.
Câu trả lời dài là nhiều luật sư công ích và lãnh đạo trong cộng đồng sẽ sẵn sàng can thiệp nếu chính quyền hiện tại có động thái vi phạm những luật bảo mật này.
“Chúng tôi biết rất nhiều người không tin tưởng chính quyền hiện tại sẽ tuân thủ luật, vì vậy MALDEF nằm trong một liên hiệp với các tổ chức và lãnh đạo thành kính trong cộng đồng và cam kết sẽ can thiệp sâu sát và nghiêm túc nếu có bất kì vấn đề nào với thông tin dân số,” Saenz nói.
Tổng quan chương trình năm nay (theo NALEO):
Tháng 1/2020: Bắt đầu đếm từ vùng xa vùng sâu ở Alaska
Tháng 3-4/2020: Giai đoạn tự trả lời khảo sát (online, giấy hoặc điện thoại)
Ngày 29 tháng 3-ngày 4 tháng 4: Tuần lễ hành động dân số
Ngày 1 tháng 4: NGÀY DÂN SỐ
Ngày 30 tháng 4: Hạn tự trả lời để tránh người khảo sát đến nhà
Tháng 5-7/2020: Chiến dịch follow-up dành cho những hộ chưa tự trả lời
Ngày 31 tháng 12: Cục Thống Kê hoàn tất khảo sát và gửi báo cáo đến Nhà Trắng.
Gửi ý kiến của bạn
