Người chiến thắng trong cuộc thi Timothée Chalamet Lookalike Contest hôm Chủ Nhật (27/10). (Nguồn: Chụp lại từ YouTube)
Hôm Chủ nhật cuối tháng 10, hàng ngàn người đã đổ về Công viên Washington Square Park ở New York để tham gia và theo dõi cuộc thi “Tìm người giống Timothée Chalamet” (Timothée Chalamet Lookalike Contest). Bầu không khí của sự kiện trở nên sôi động hơn nhờ có cả sự xuất hiện của Timothée Chalamet thật và cảnh sát để duy trì trật tự; những hình ảnh từ cuộc thi nhanh chóng được lan truyền trên mạng xã hội, làm dấy lên các tranh luận sôi nổi về việc ai mới là người giống Timothée nhất.
Nhưng tại sao lại có nhiều người giống Timothée Chalamet đến vậy?
Các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng, mặc dù những người giống hệt Timothée không có quan hệ huyết thống, nhưng họ vẫn sở hữu các đặc điểm di truyền tương tự nhau. Các khoa học gia còn tin rằng rất có thể mỗi chúng ta đều có “người lạ giống hệt mình” (doppelgänger) ở đâu đó trên thế giới. Tuy nhiên, liệu người có ngoại hình giống hệt Timothée Chalamet cũng sẽ có thần thái cuốn hút và phong cách đặc trưng giống như vậy không?
Điểm tương đồng về gene giữa những người lạ giống hệt nhau (doppelgänger)
Manel Esteller, nhà di truyền học phân tử tại Viện Carreras Leukaemia Research Institute ở Tây Ban Nha, đã nghiên cứu sự tương đồng về gene giữa những người có ngoại hình giống nhau thông qua bộ ảnh “I'm not a look-alike!” của nhiếp ảnh gia người Pháp-Canada François Brunelle, được thực hiện từ năm 1999. Bộ ảnh này chụp các “cặp song sinh khác phụ huynh” (những người không có quan hệ huyết thống nhưng trông giống nhau) ở khắp nơi trên thế giới.
Esteller nhớ lại rằng: “Brunelle từng nghĩ tôi có chút điên rồ, vì thường thì khoa học gia đâu có tìm đến nghệ sĩ làm chi.” Với sự giúp đỡ của Brunelle, Esteller đã liên lạc với các cặp doppelgängers trong bộ ảnh, và những người đồng ý tham gia nghiên cứu đã gửi mẫu ADN của mình ở dạng tăm bông quét miệng (mouth swabs). Sau đó, Esteller cùng các cộng sự mất bốn năm để thu thập và phân tích dữ liệu, và kết quả nghiên cứu được công bố vào năm 2022.
Đầu tiên, nhóm nghiên cứu xác định xem cặp doppelgängers nào có độ giống nhau cao nhất. Để đảm bảo tính khách quan, họ sử dụng ba thuật toán phân tích khuôn mặt tương tự như các thuật toán được sử dụng trong hệ thống nhận biết khuôn mặt ở sân bay và sở cảnh sát. Những cặp nào có khuôn mặt giống đến mức thuật toán cũng không phân biệt được sẽ được chọn để nghiên cứu sâu hơn.
Nhóm nghiên cứu đã so sánh trực tiếp bộ gen của những người này, cũng như các đặc điểm biểu sinh (epigenome, thứ cung cấp hướng dẫn cho các tế bào da biến thành tế bào da, còn tế bào não trở thành tế bào não, không bị lẫn lộn) và hệ vi khuẩn (microbiome) trên cơ thể họ.
Kết quả cho thấy, mặc dù các đặc điểm biểu sinh và hệ vi khuẩn hoàn toàn khác nhau, các cặp doppelgängers vẫn có những phần giống nhau trong bộ gene của mình. Esteller giải thích rằng các chuỗi gene quyết định các đặc điểm như cấu trúc xương, màu da và khả năng giữ nước của cơ thể, đều góp phần tạo nên hình dạng khuôn mặt.
Trên những chuỗi gen này có các vị trí đa hình (polymorphic sites), là các điểm trong DNA mà một cặp base (đơn vị cơ bản của DNA) có nhiều biến thể khác nhau phổ biến trong quần thể. Ở trường hợp các cặp doppelgängers, những biến thể đó thường giống nhau.
Nghiên cứu cũng đã kiểm tra kỹ lưỡng và đảm bảo rằng những cặp doppelgängers này không hề có mối quan hệ bà con họ hàng nào, và sự giống nhau về ngoại hình của họ là hoàn toàn ngẫu nhiên. Theo Esteller, số cách sắp xếp các đặc điểm để tạo nên một khuôn mặt con người không phải là hữu hạn, mà “dân số toàn thế giới hiện nay rất đông, nên việc xuất hiện những người có nhiều biến thể gene giống nhau là điều dễ hiểu.”
Ông hy vọng rằng khi đã chứng minh được những người có ngoại hình giống nhau thường có một số gene giống nhau, lĩnh vực chẩn bịnh sẽ có thể sử dụng công nghệ nhận biết khuôn mặt để phát hiện sớm các bệnh di truyền hiếm gặp ở trẻ em.
Còn về tính cách thì sao?
Nancy Segal, giáo sư tâm lý học tại Đại học California Fullerton và là giám đốc sáng lập Trung tâm Nghiên cứu Song sinh (Twin Study Center), cũng đã sử dụng bộ ảnh của Brunelle để tiến hành một nghiên cứu của mình. Segal tập trung nghiên cứu các cặp song sinh, nhưng khi biết đến dự án nhiếp ảnh của Brunelle, bà nhận thấy cơ hội để giải quyết một tranh luận nhỏ nhưng nổi bật trong giới khoa học.
Bà giải thích: “Một số khoa học gia tin rằng tính cách giống nhau ở các cặp song sinh không phải do yếu tố di truyền, mà do cách mọi người đối xử với họ giống nhau dựa trên ngoại hình của họ.” (Vì họ có ngoại hình giống nhau nên mọi người thường có khuynh hướng đối xử với họ giống nhau. Điều này có thể ảnh hưởng và hình thành những nét tương đồng trong tính cách của họ). Nếu quan điểm này đúng, “thì những người không có quan hệ huyết thống nhưng trông giống nhau cũng sẽ có tính cách tương tự như các cặp sinh đôi được nuôi dưỡng trong các môi trường riêng biệt” (không sống chung hay ở gần nhau).
Segal đã mời những cặp giống nhau từ các tác phẩm của Brunelle cũng như các cặp bà tình cờ gặp được. Họ được mời làm một bài kiểm tra tính cách Big Five, đo lường năm đặc điểm chính: cởi mở, tận tâm, hướng ngoại, hòa nhã và ổn định cảm xúc. Kết quả của các bài kiểm tra này sau đó được so sánh với kết quả của các cặp sinh đôi, bao gồm cả những cặp được nuôi riêng.
Kết quả cho thấy rằng các cặp doppelgängers hầu như không có đặc điểm tính cách giống nhau, trong khi các cặp sinh đôi lại có nhiều điểm giống nhau về tính cách hơn. Mức độ tự tin vào bản thân ở các cặp doppelgängers cũng không giống nhau. Nhìn chung, xét về tính cách, họ thực sự rất khác nhau.
Bị thu hút bởi những điều giống mình
Nghiên cứu của Segal đã chứng minh rằng các cặp doppelgängers không có sự tương đồng về tính cách như các cặp song sinh. Nhưng nghiên cứu của Esteller cho thấy họ vẫn có thể có những điểm giống nhau ngoài khuôn mặt, chẳng hạn như cách đi đứng, nhờ vào các gen chi phối chiều dài xương.
Esteller cho biết thêm: “Một số đặc điểm như nghiện thuốc lá, thuận tay trái hay bị cận thị một phần là do đặc tính di truyền (genetic trait), vì vậy nếu một người trong cặp doppelgänger có những đặc điểm này thì người kia cũng rất có thể sẽ có đặc điểm giống vậy.”
Nhưng dù ai đó có ngoại hình giống Timothée Chalamet, kể cả dáng đi và giọng nói cũng giống, chưa chắc họ cũng có luôn sức hút và tài năng giống nam minh tinh.
Đối với những ai đang tò mò muốn tìm xem mình códoppelgänger không, có nhiều nền tảng trực tuyến hiện nay hỗ trợ tìm kiếm người có ngoại hình tương đồng, chẳng hạn như twinstrangers.net và diễn đàn Reddit /r/Doppelgangers. Tuy nhiên, Segal nhắc nhở rằng: “Nhiều người sẽ thất vọng vì có ngoại hình giống mình không có nghĩa là họ cũng sẽ có tính cách hoặc cuộc sống giống mình.”
Các cặp doppelgängers trong nghiên cứu của Esteller và Segal đều tham gia từ xa, và không gặp mặt trực tiếp hay phát triển mối quan hệ. Tuy nhiên, con người thường bị thu hút bởi những người có nét giống mình. Segal nhận xét: “Tôi nghĩ điều này thể hiện bản chất con người là luôn khao khát sự tương đồng. Chúng ta thường tìm kiếm những gì hao hao giống mình, thân thuộc với mình, giống như cách trẻ em thường tưởng tượng ra những người bạn ảo giống chúng.”
Esteller cũng được nghe kể lại là có hai người trong dự án nhiếp ảnh của Brunelle đã kết hôn sau khi gặp nhau. Vậy nên, dù không thắng được giải thưởng 50 MK của cuộc thi tìm người giống Timothée, những người tham gia có lẽ đã nhận được phần thưởng quý giá hơn: tình bạn.
Nguồn: “Do you have a twin stranger? The surprising science behind doppelgängers” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.
Gửi ý kiến của bạn
