Khu vực phía tây nam Ohio vẫn đang từng bước phát triển và ngày càng có nhiều dấu hiệu tích cực hơn. (Nguồn: Chụp lại từ YouTube)
Kể từ khi thượng nghị sĩ JD Vance được chỉ định làm ứng viên phó tổng thống của Donald Trump, các nhà bình luận đã xem xét lại cuốn hồi ký “Hillbilly Elegy” năm 2016 của Vance để tìm hiểu về bối cảnh chính trị hiện nay của Hoa Kỳ.
Tám năm trước, Vance là người không bao giờ chấp nhận Trump (Never-Trumper), từng so sánh chủ nghĩa Trump (Trumpism) với “heroin văn hóa,” trong một bài viết trên tạp chí The Atlantic. Tuy nhiên, cuốn hồi ký của Vance là một tài liệu quan trọng để giải thích tại sao chính trị Hoa Kỳ ngày nay lại chuyển hướng ủng hộ Trump. Một nhà phê bình thậm chí còn ví von Vance với Ta-Nehisi Coates của vùng Appalachian: Vance viết về cuộc sống của người lao động gốc da trắng ở Hoa Kỳ, giống như cách Ta-Nehisi Coates viết về cộng đồng gốc da đen để giúp độc giả da trắng hiểu hơn về cuộc sống của họ.
Hiện nay, sự chú ý của dư luận lại đổ dồn về quê nhà của Vance, Middletown, Ohio. Thành phố này có thể trở thành một biểu tượng của vùng Rust Belt (xin tạm dịch là Vòng Đai Han Rỉ), dễ dàng khiến mọi người bỏ qua di sản phong phú và độc đáo của thành phố này.
Matthew Smith, một học giả về tôn giáo và nhập cư, có cơ duyên nghiên cứu về Appalachia. Hai mươi năm trước, ông không thể phân biệt được đàn banjo và đàn mandolin, và cũng không biết tên một bài hát bluegrass nào. Những hình ảnh tiêu cực như bộ phim kinh dị “Deliverance” đã định hình ấn tượng của ông về phong tục của Appalachia. Tuy nhiên, khi chuyển đến tây nam Ohio và giảng dạy tại Đại học Miami, ông đã học hỏi nhiều điều từ các sinh viên của mình, đặc biệt là ở khu vực Middletown, nơi ông đã đọc cuốn “Hillbilly Elegy” cùng với lớp “Intro to Appalachia” vào năm 2018.
Thành phố nằm trên một cái ngã tư
Khung cảnh từ Eden Park (Cincinnati, Ohio) băng qua dòng Sông Ohio về hướng Newport. Photo của Hotaik Sung, istock.com
Nói đúng ra, khu vực tây nam của tiểu bang Ohio không phải là một phần chính thức của vùng Appalachia. Phía đông nam của tiểu bang Ohio giáp với West Virginia, được coi là chân đồi của vùng núi Appalachia. Còn khu vực tây nam Ohio tiếp giáp với Kentucky, thuộc vùng Trung tây (Midwestern). Dù vậy khu vực này vẫn mang đậm nét những đặc trưng của vùng Appalachia.
Vào giữa thế kỷ 20, sự cơ giới hóa trong ngành khai thác than đã đẩy hàng ngàn người dân vùng Appalachian, bao gồm cả ông bà của JD Vance, chuyển đến miền Trung Tây, đặc biệt là Ohio, để tìm kiếm cơ hội mới. Cuộc di cư này mang theo âm nhạc, tín ngưỡng, tôn giáo, và cả những mối quan hệ bà con họ hàng đặc trưng của Appalachia đến với miền Trung Tây, đặc biệt là Ohio.
Dù các giá trị truyền thống của Appalachia vẫn theo chân di dân đến với Ohio, JD Vance lại lớn lên trong môi trường đầy kỳ thị và bất ổn với vòng luẩn quẩn của thất nghiệp, nghèo đói và khủng hoảng.
Vance viết trong “Hillbilly Elegy”: “Gia đình tôi lộn xộn lắm. Lục đục và cãi vã suốt thôi, mà cãi vã lớn tiếng lắm, người ngoài không biết mà nghe chắc tưởng ai đang coi đá banh nên la hét.” Nhưng các mối quan hệ trong gia đình, đặc biệt là với bà con họ hàng ở Jackson, Kentucky, là một trong những yếu tố ổn định duy nhất trong cuộc sống của Vance.
Ông viết: “Ông bà tôi đã chuyển từ Kentucky thứ thiệt đến Middletucky với hy vọng có nhiều cơ hội được an cư lạc nghiệp hơn, và họ cũng phần nào được an ổn thiệt.” (“Middletucky” là cách gọi mỉa mai, kết hợp giữa “Middletown” và “Kentucky” để châm biếm việc nhiều người ở Middletown có gốc gác từ Kentucky). Dù vậy, ông bà của Vance vẫn giữ liên lạc với người thân, họ hàng bên kia sông Ohio, và những ký ức tuổi thơ đẹp nhất của Vance là những chuyến thăm gia đình vào mùa hè.
Ngược lại, cuộc sống ở Middletown của Vance đầy u ám với bạo lực gia đình và chứng nghiện ma túy của mẹ ông. Giống như nhiều đứa trẻ trong hoàn cảnh này, Vance được ông bà (“Mamaw và Papaw”) nuôi nấng. Chính tình yêu thương nghiêm khắc của ông bà đã giúp Vance định hướng và thành công trong sự nghiệp sau này, trong Lực lượng Thủy quân Lục chiến và tại Trường Luật Yale.
Nhiều phản ứng trái chiều
Nhiều độc giả từ vùng Appalachia đã phản đối “Hillbilly Elegy,” vì cho rằng Vance bôi nhọ hình ảnh văn hóa của họ qua những đoạn miêu tả về thói nghiện ngập, về cảnh gia đình xào xáo, hình ảnh văn hóa suy đồi, xã hội băng hoại.
Ngoài ra, điều quan trọng khiến Vance bị chỉ trích là ông phân tích rằng các vấn đề của khu vực này là do chính người dân gây ra, do họ sống phụ thuộc vào phúc lợi xã hội và buông thả. Vance còn nhấn mạnh rằng các vấn đề này “không phải do chính phủ hay các tập đoàn lớn gây ra,” mà là do chính người dân và họ cần phải tự giải quyết lấy.
Các nhà phê bình cho rằng thông điệp của Vance đã làm chệch hướng sự chú ý khỏi các yếu tố quan trọng như đầu tư kinh tế và giáo dục, dù ứng viên Phó Tổng thống có nói rằng cuốn sách của ông không phải về chính sách mà là “về cảnh sống thực sự của người dân khi nền kinh tế đi xuống.”
Nhiều sinh viên cũng phản đối cuốn sách vì lý do này, nhưng phản ứng của họ rất đa dạng và cho thấy bản chất phức tạp của khu vực này. Một số sinh viên thấy đồng cảm với những miêu tả của Vance về nghiện ngập, khó khăn và xào xáo. Nhưng không phải ai cũng xuất thân từ Appalachian như Vance, và không phải ai cũng gặp phải những khó khăn tương tự.
Một số sinh viên gốc Hoa nhận xét rằng Trung Quốc cũng có những khu vực tương tự như Appalachia, với các tỉnh thành miền núi được hình thành từ hoạt động khai thác mỏ than. Còn các sinh viên tự hào nhận là người Appalachian thì có ý kiến khác nhau về những gì Vance miêu tả: một số thấy viết như vậy là hạ thấp Appalachia, một số thấy cũng bình thường, và một số thì dù không nhận là dân “Appalachian” nhưng thừa nhận họ cũng hay trở về “nhà” để quây quần với gia đình ở Kentucky.
Nhìn về tương lai
Như nhiều thành phố ở vùng đai Rust Belt, quê hương của Vance đang phải đối mặt với nhiều khó khăn do ngành công nghiệp làm ăn thất bát, đặc biệt là sự sa sút của công ty thép Armco Steel.
Thu nhập trung bình của các hộ gia đình ở Middletown thấp hơn mức trung bình cả nước khoảng 25,000 MK. Theo báo cáo của tiểu bang, chỉ có 20% học sinh tốt nghiệp trung học ở Middletown đủ khả năng tiếp tục học lên đại học, tham gia lực lượng lao động hoặc nhập ngũ.
Tuy nhiên, vẫn có những dấu hiệu tích cực ở Middletown, cho thấy thành phố này đang có những tiến bộ, trái ngược với bức tranh ảm đạm trong “Hillbilly Elegy.” Trung tâm thành phố Middletown đang chứng kiến sự phát triển của các doanh nghiệp nhỏ, mặc dù ngành công nghiệp nặng không còn giữ vai trò quan trọng như trước.
Dù có nhiều thách thức, khu vực này đang chứng kiến sự phát triển và thay đổi tích cực. Một nghiên cứu của cơ quan Bureau of Economic Analysis cho thấy các ngành công nghiệp sáng tạo ở Ohio đã đóng góp gần 25 tỷ MK vào nền kinh tế của bang trong năm 2022, và những thành quả này được thể hiện rõ ở Middletown.
Nhà hát Sorg Opera House đã mở cửa trở lại và là nơi tổ chức các sự kiện nghệ thuật hoặc buổi biểu diễn lớn trong thành phố. Và ở Wilmington gần đó, Industrial Strength Bluegrass Festival, được thành lập bởi nhạc sĩ bluegrass gốc Middletown Joe Mullins, đã chào đón nhiều nghệ sĩ nổi tiếng và hàng ngàn người từ khắp cả nước.
Mặc kệ những cái nhìn soi mói của chính trị, vùng tây nam Ohio vẫn đang tiếp tục gầy dựng tương lai của mình – và có thể sẽ đòi lại những nét văn hóa đáng tự hào của Appalachian, vốn đã bị nhìn nhận một cách bất công trong suốt thời gian qua.
Nguồn: “Revisiting Middletown, Ohio – the Midwestern town at the heart of JD Vance’s ‘Hillbilly Elegy’” được đăng trên trang TheConversation.com.
Gửi ý kiến của bạn
