Hôm nay,  

Nhà Trần Khởi Nghiệp (15).

18/09/200600:00:00(Xem: 12401)
Trần Việt Bắc

Muốn tránh bị Trần Tự Khánh kềm chế, nhà vua tìm cách rời khỏi kinh thành. Kiếm lý do để Tự Khánh không nghi ngờ, "Nhà vua cùng Thái hậu đi thăm chơi nhà viên quan trong hàng Đại Liêu ban ở Đông Ngạn là Đỗ Thưởng" (66)(ĐVSL). Vừa tới nhà ông quan này, "nhà vua lại sắp muốn đi Lạng Châu". Đâu có thể để cho "con mồi " chạy trốn dễ dàng, "Trần Tự Khánh …dẫn quân đến kinh sư và sai các viên tướng của y là bọn Lại Linh, Phan Lân đem binh đến nhà của Thưởng để đón xa giá nhà vua về kinh. Nhà vua vừa sợ vừa nghi ngờ, đêm đó nhà vua đi Lạng Châu. Bọn Lại Linh và Phan Lân nắm cương ngựa, cúi đầu xin nhà vua ở lại, vua mới thôi. Ngày hôm sau Chương Thành hầu là Trần Tự Khánh đóng quân ở bến Đông Ngạn đón vua"(ĐVSL). Thế là cả thái hậu và nhà vua lại nằm trong tay Tự Khánh.

Kéo quân về kinh thành, đóng ở Hạc Kiều, Trần Tự Khánh ép nhà vua "ra lệnh cho trăm quan văn võ đều phải nghe mệnh ở Chương Thành hầu (Trần Tự Khánh – NV)" (ĐVSL). Tại kinh thành, vẫn có những quan lại nhà Lý như Doãn Tín Dực tìm chống lạì Trần Tự Khánh, việc bại lộ. Để tìm cách bắt Doãn Tín Dực, Trần Tự Khánh không ra tay trực tiếp, mà "ném đá dấu tay", ông ta được em của thái hậu (67)"Đàm Kinh Bang đem những tội trạng của quan Nội minh tự là Doãn Tín Dực trình bày với Trần Tự Khánh"(ĐVSL). Trần Tự Khánh tức khắc ngấm ngầm thi hành mưu mô," sai quan Điện tiền Chỉ huy sứ là Nguyễn Ngạnh đem các quan chức đô (quan võ) vào trong cung cấm hô to lên rằng: "Doãn Tín Dực a dua nịnh hót theo ý của chúa thượng, làm rối loạn việc cai trị quốc gia, ra vào nơi cung cấm không rõ danh phận. Tôi xin trừ bỏ đi, chớ để những lời khen chê bàn tán" . Tự Khánh bắt Doãn Tín Dực, mang về Mỹ Lộc, Nam Định là căn cứ địa của họ Trần để giam ông này.

Thái hậu, mẹ vua Huệ Tông cũng tìm cách để triệt hạ Trần Tự Khánh," Thái hậu ngầm sai tên Tiểu thị vệ Hỏa đầu là Vương Thường đi mời viên tướng đạo Phù Liệt (68)(69)Phan Thế về. Bọn Ngô Nãi ở đạo Bắc Giang ước hẹn với nhau đến ngày Giáp dần tháng ấy thì cùng phát binh đánh lén Trần Tự Khánh. Ngày Giáp dần bọn Vương Thường và Phan Thế tiến đánh úp quân của Trần Tự Khánh ở ngoài cửa Đại Hưng (70)và muốn nhân đó vào hậu cung bắt người mẹ là Tô thị (71). Phạm Thị (72) biết được cái mưu ấy bèn ngầm đem Tô thị leo qua thành rồi lên ghe mà đi trốn. Lúc bấy giò trong quân không có phòng bị nên vừa thấy quân của Vương Thường và Phạn Thế mới đến là đều thua chạy. Trần Tự Khánh ở tại bến Đại Thông không hay biết gì cả".

Vậy là quân Phan Thế thắng được một đám quân của Trần Tự Khánh, tuy nhiên chưa trực chiến với Tự Khánh. Không thấy ĐVSL nói về tình trạng của đạo Bắc Giang dù đạo quân này đã ước hẹn để cùng đánh Tự Khánh. “Giận cá chém thớt”, “Trần Tự Khánh dẫn quân vào cung cấm đốt cầu Ngoạn Thiềm rồi kéo về bến Đại Thông” (ĐVSL). Trần Tự Khánh nghi ngờ Nguyễn Nộn (lúc này đang ở Bắc Giang) có liên quan đến việc này, bèn tìm cách lừa để bắt Nộn, “Trần Tự Khánh sai người sang Bắc Giang mời viên tướng của y là Nguyễn Nộn về. Nguyễn Nộn về đến nơi, Trần Tự Khánh dùng dây thép trói lại năm vòng”(73)(ĐVSL) và giam Nguyễn Nộn từ tháng giêng tới tháng 9. Sau đó Tự Khánh thấy Nguyễn Nộn có tài nên dùng ông này làm tướng dưới quyền.

Không chịu được sự áp bức của Trần Tự Khánh, vua Huệ Tông ngầm sai Đàm Dĩ Mông, Đoàn Thượng và “nhà vua tự làm tướng đi đánh Trần Tự Khánh ở Mễ Sở” (74)(ĐVSL).Tuy nhiên không thấy ĐVSL nói về kết quả sự kiện này, có lẽ Trần Tự Khánh đã biết được sự việc, nên đề phòng và chuyện tấn công phải huỷ bỏ. Sau đó “Trần Tự Khánh đánh châu Quốc Oai, châu này phải hàng”(ĐVSL). Thấy nhà vua và thái hậu luôn tìm cách để triệt hạ mình, Trần Tự Khánh thả Doãn Tín Dực là người mà Tự Khánh đang cầm tù ở Mỹ Lộc, đồng thời hối lộ nhiều tiền của cho ông này để ông này tâu với nhà vua là ông ta vẫn trung thành với nhà vua. Doãn Tín Dực tâu với nhà vua ngược lại với điều Tự Khánh nhờ vả: Trần Tự Khánh muốn cướp ngôi vua (75). Sau việc này, nhà vua phong chức Thái phó và tước Hầu cho Đoàn Tín Dực, rồi sai Đàm Dĩ Mông đốc xuất quân đánh Trần Tự Khánh.

Từ lúc thái hậu và nhà vua nghe lời tâu của Đoàn Tín Dực thì càng oán ghét Tự Khánh hơn. Ghét anh thì ghét luôn cả em, em gái của Trần Tự Khánh là Thuận Trinh phu nhân, vợ vua Huệ Tông. Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (ĐVSKTT) viết như sau: “Thái hậu cho Trần Tự Khánh là kẻ phản trắc, thường chỉ phu nhân mà nói là bè đảng của giặc, bảo vua đuổi bỏ đi; lại sai người nói với phu nhân bảo phải tự sát. Vua biết mới ngăn lại. Thái hậu bỏ thuốc độc vào món ăn uống của phu nhân. Mỗi bữa ăn vua chia cho phu nhân một nửa và không lúc nào cho rời bên cạnh.”

Kịch chiến tại thành Thăng Long

Trần Tự Khánh biết nhà vua và thái hậu nhất định tìm cách triệt hạ mình, và biết em gái mình đang bị thái hậu tìm cách giết hại, ông ta tính chuyện đánh kinh sư. Lúc này triều đình có được đám quân của Đàm Dĩ Mông, và quân ở Bắc Giang cùng với vùng Hồng kéo về trợ lực, nên đã có một lực lượng tương đối mạnh. Nếu Trần Tự Khánh muốn đánh kinh thành, ông ta phải có một lực lượng tương đương hay mạnh hơn quân triều đình. Lúc kéo quân về Thăng Long, Tự Khánh có ba tướng dưới quyền là Đinh Khôi, Lại Linh, Phan Lân và sau đó nhận thêm Nguyễn Nộn làm tướng. Tuy nhiên Đinh Khôi bị đạo quân ở Nam Sách tấn công và đánh bại, sau đó có lẽ sợ Trần Tự Khánh trừng phạt nên Đinh Khôi phản lại ông này. Tự Khánh bắt được và giết chết Đinh Khôi.

Muốn tấn công kinh thành, nhưng thấy mình không đủ quân cũng như tướng, Trần Tự Khánh mang gần như toàn bộ lực lượng của họ Trần ở Thiên Trường về kinh thành “Trần Tự Khánh chia quân ra làm hai đạo là thủy quân và lục quân.. Sai Phan Lân và Nguyễn Nộn đem binh ở Quốc Oai theo con đường Bình Nhạc tiến đánh theo Lục Lộ. Trần Tự Khánh tự lãnh binh thuyền đóng ở sông Tha Mạc (76)(còn đọc là Đà Mạc- ND). Thái Tổ (Trần Thừa –NV) ta và Trần Tự Khánh đánh mặt hữu ngạn sông Lô (77). Trần Thủ Độ (78), Trần Hiến Sâm và Nguyễn Ngạnh đánh mặt tả ngạn sông Lô. Vương Lê, Nguyễn Cải đánh cầu Nổi thuộc bến Triều Đông”(ĐVSL). Vậy là Thăng Long bị bộ binh của Phan Lân và Nguyễn Nộn tấn công phía tây. Đạo thủy quân thứ nhất do Trần Tự Khánh và Trần Thừa (anh của Tự Khánh) tiến đánh phía nam. Đạo thủy quân thứ hai do Trần Thủ Độ, Trần Hiến Sâm và Nguyễn Ngạnh đánh phía đông kinh thành. Đạo thủy quân thứ ba do Vương Lê và Nguyễn Cải đánh phía tây bắc. Gần như tứ phía của thành Thăng Long bị quân họ Trần giáp công,


Phía tây bắc Thăng Long, "Nhà vua tự làm tướng đi đánh Trần Tự Khánh. Gặp lúc có sương mù lớn, trời đất đen tối, người ở trong thuyền không phân biệt được nhau. Nhà vua tiến quân đến Mễ Sở thì gặp quân của Vương Lê và Nguyễn Cải đánh trống reo hò để làm núng lòng quan quân của nhà vua. Rồi quân nhà vua tự nhiên tan vỡ. Quân sĩ đều phải bỏ thuyền, lên bộ mà chạy" (ĐVSL). Đạo thủy binh do chính nhà vua làm chủ tướng không đánh mà tan. Vua Huệ Tông thoát được, nhưng thuyền rồng của nhà vua bị Vương Lê và Nguyễn Cải bắt giữ.

Phía nam Trần Thừa kéo quân đến bến An Duyên, "thì gặp (tướng quân phía nhà vua) Đàm Dĩ Mông và An Nhân Vương (79)lãnh đạo Bắc Giang. Các đạo quân kéo lại, đều đem hết những lính tinh nhuệ ra nghinh chiến. Quân hai bên đều tổn hại"(ĐVSL). Theo như ĐVSL viết thì trận chiến giữa Trần Thừa và đạo quân Bắc Giang là trận lớn nhất, trận này Đàm Dĩ Mông và đạo Bắc Giang bị họ Trần đánh bại.

Phía đông kinh thành, quân họ Trần thắng rất nhanh, "Bọn Trần Thủ Độ, Trần Hiến Sâm (đánh mặt tả ngạn sông Lô- ND) nhân vì thắng trận mới tiến đến đánh bến Từ Đông, lại thắng nữa"(ĐVSL). Trần Thủ Độ là người mà sau này đã ép nhà Lý nhường ngôi cho họ Trần là Trần Cảnh, ông này nổi tiếng trong sử sách là người có nhiều thủ đoạn. Lúc này Thủ Độ mới được 20 tuổi và đã tỏ ra là một vị tướng xuất sắc.

Phía tây của Thăng Long là trận chiến giữa tướng của Tự Khánh là Phan Lân với người ở vùng Hồng, "Bọn Phan Lân nhân khi đến chợ Dừa, gặp tướng vùng Hồng là Đoàn Cẩm, Võ Hốt đều bị thua phải chạy, vượt sông qua Phù Kiều thuộc bến (Triều) Đông mà về"(ĐVSL). Theo như đoạn văn trên trong ĐVSL thì người viết nghĩ là Phan Lân đã bị thua trận và bỏ chạy về lại với Trần tự Khánh. Không thấy ĐVSL nói về Nguyễn Nộn, tuy nhiên vì Nguyễn Nộn mới được Trần Tự Khánh nhận làm tướng nên có lẽ ông ta bị đặt dưới quyền của Phan Lân trong trận đánh này.

Thế là bao nhiêu hy vọng và cố gắng của vua Huệ Tông để diệt Trần Tự Khánh đều xuôi theo dòng nước. "Lúc bấy giờ, nhà vua ở trại Trà Đình nghe các đại quân đều thua to mới sợ mà sai đưa xa giá vào trong cung cấm để đón Thái hậu lên thuyền muốn chạy sang Lạng Châu"(ĐVSL) . Tuy thắng trận nhưng Trần Tự Khánh vẫn chưa bắt được thái hậu và vua Huệ Tông, ông ta vẫn còn lo lắng cho sinh mạng của cô em gái. Nhà vua cùng Đàm thái hậu bôn đào qua Thiên Đức Bắc Ninh. Thấy vua muốn đi Lạng châu, Đàm Dĩ Mông can ngăn và muốn dùng lực lượng vùng Hồng của họ Đoàn để chống lại Trần Tự Khánh. "Đàm Dĩ Mông triệu người vùng Hồng. Người vùng Hồng không đến"(ĐVSL). Nhà vua và thái hậu lên đường đi Lạng châu.

Thăng Long lúc này hoàn toàn nằm trong tay họ Trần. Để đề phòng các đạo Bắc Giang và vùng Hồng tấn công, Trần Tự Khánh "Sai tướng soái đi vỗ về các đạo để tập hợp nên các đội binh mới"( ĐVSL), bổ sung những thất thoát vì thương vong trong trận chiến vừa qua, và chia các tướng của ông ta trấn giữ các nơi như sau:

Lại Linh giữ Nghĩa Trụ, Phan Lân giữ Siêu Loại (Bắc Ninh- NV), Nguyễn Nộn giữ Bắc Giang, Trần Thủ Độ giữ Lạng Ải. Trên đường đi Lạng Ải, "Trần Thủ Độ gặp binh của người Hồng là Đoàn Thượng, Đoàn Văn Lôi và Đoàn Khả Như mới cùng nhau giao chiến. Người ở vùng Hồng thua chạy về Bắc" (ĐVSL). Trần Thủ Độ đã giao chiến với những thủ lãnh vùng Hồng nhiều kinh nghiệm về trận mạc là Đoàn Thượng và Đoàn Văn Lôi, Trần Thủ Độ đã chiến thắng, chứng tỏ Trần Thủ Độ là một vị tướng có tài.


"Nhà vua nghe Nguyễn Nộn giữ Bắc Giang bèn sai An Thiết tướng là Thân Trường, Thân Cải v.v... đem quân chống cự lại ở cánh đồng Nhuế Duệ. Nhưng tất cả đều bị Nguyễn Nộn giết chết. Nhà vua mới cùng với Thái hậu chạy đi ngụ tại nhà Quan nội hầu là Vương Thượng (80)ở Châu Lạng" (ĐVSL).

(Còn tiếp)


66) Theo dịch giả " Đông Ngạn nay thuộc Bắc Giang"

67) Người đã được Tự Khánh đưa ra làm con cờ từ trước " Cho người em (trai) của Thái hậu là Đàm Kinh Bang tham dự vào triều" (ĐVSL).

68) Theo như ghi chú số 9, trang 25 trong ĐVSL, thì Phù Liệt là huyện Thanh Trì, Hà Đông (Nv: phía nam Hà Nội ngày nay)

69) Người viết nghĩ đây là chữ “là”chứ không phải chữ “và”. Phù Liệt là tên vùng, Phan Thế là tên người .

70) Theo như ghi chú trong ĐVSL, thì cửa Đại Hưng là cửa Nam của Hà Nội.

71) Dịch giả viết chú thích như sau: "Tô thị phải chăng đây là Tô thị, con gái Tô Trung từ và là vợ của Nguyễn Ma La. Nguyên trước kia Ma La bị Nguyễn Trinh giết để cướp Tô thị. Trinh lại bị Tô thị mưu giết". Người viết nghĩ rằng bà họ Tô được nói đến ở đây có thể là mẹ cuả Trần Tự Khánh, chị ruột của Tô Trung Từ.

72) Người viết chưa tra cứu được "Phạm Thị" là ai.

73) Theo như ghi chú của người dịch: “Sách "Việt sử tiêu án" chép, Nguyễn Nộn nguyên là cư sĩ ở chùa Phù Đổng, bắt được vàng và ngọc bích không dâng vua nên có chiếu bắt. Tự Khánh lấy cớ Nộn đương mạnh muốn dùng lực lượng của y, tâu xin tha cho Nộn, cho tòng quân đánh giặc chuộc tội”.

74) Theo như ghi chú số 3, trang 97 trong ĐVSL, thì Mễ Sở thuộc huyện Đan Phượng tỉnh Hà Tây ngày nay, phía tây Thăng Long .

75) Lời tâu của Doãn Tín Dực về Trần Tự Khánh không oan .

76) Theo như ghi chú trong ĐVSL: Đà Mạc hay Tha Mạc, nay là vùng Khoái Châu Hưng Yên

77) Sông Lô là tên gọi sông Hồng từ trước thời Hậu Lê

78) Nhân vật này bắt đầu xuất hiện , Trần Thủ Độ lúc này (1213) 20 tuổi (chết năm 1264, thọ 71 tuổi). Vậy Trần Thủ Độ sinh năm 1193.

79) Người viết chưa tra cứu được An Nhân Vương là ai, họ hàng như thế nào với vua Huệ Tông. ĐVSKTT ghi lại tên hai người con trai của vua Cao Tông là thái tử Sảm và hoàng tử Thầm, con trai vua Anh Tông thì chỉ có tên của hai người được ghi lại là Long Xưởng và Long Trát (Cao Tông). Tuy nhiên ĐVSL đưa ra khá nhiều tên các vị Vương nhà Lý như Hiển Tín Vương Lý Bát (ĐVSL gọi là Nguyễn Bát), Huệ Văn Vương (con vua Anh Tông, chú vua Huệ Tông), Nghĩa Tín Vương ( bị Trần Tự Khánh giết tháng 4, năm 1214) , Nhân Quốc Vương (Nhân Quốc Vương cùng với hai người con trai thứ sáu và thứ bảy của vua Cao Tông bị Đàm thái hậu giết).

80) Vương Thượng là chồng của công chúa Thiên Cực. Ông này đã giết Tô Trung Từ là cậu của Trần Tự Khánh.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Năm 1208, Phạm Du là tri phủ Nghệ An làm phản, “cho người đi cướp bóc khắp nơi” (ĐVSKTT) , vua Cao Tông sai hoạn quan Phạm Bỉnh Di đi đánh. Phạm Du thua, “Bỉnh Di tịch biên gia sản của Du rồi đốt hết” . Phạm Du thù Phạm Bỉnh Di.
Phần lược sử "Nhà Trần Khởi Nghiệp" được trích từ diễn đàn phố rùm Việt Báo phòng "Việt Nam - Đất Nước - Con Người" chủ đề "Nhà Trần Khởi Nghiệp" do anh Trần Việt Bắc ký danh TVB viết và biên soạn.
Thấy họ Trần mở rộng địa bàn hoạt động, Họ Đoàn cũng không chịu thua, bèn mang “người ở vùng Hồng đánh Nam Sách, Phạm Võ đầu hàng” (ĐVSL), sau đó Đoàn Thượng sai Đoàn Trì Lỗi (56) giữ Nam Sách.
Trần Tự Khánh biết điều này và ông ta muốn giả thần phục nhà Lý, dùng nhà Lý như một triều đình bù nhìn để mặc tình thao túng. Vì thế ông ta bèn đi một nước cờ mới:
Âm mưu của Trần Tự Khánh là mang quân về kinh thành để thao túng triều đình nhà Lý. Niềm mong muốn của Tự Khánh đã đạt được như ước nguyện sau hai lần không thành công.
Trong các “sứ quân” cuối thời Lý thì Trần Tự Khánh có lợi thế và hùng mạnh hơn cả. Sau khi Trần Lý chết, toàn bộ binh lực của ông này trao cho người con thứ hai là Trần Tự Khánh, em của Trần Thừa,
Tháng Giêng năm Canh Ngọ (1210), “Tô Trung Từ từ lúc kín đáo nhận lãnh cái tước do Vương tử Sảm phong cho thì sợ tội trạng sẽ đến với mình mới bắt ép binh lính đánh Khoái châu (20) .
Như đã được trình bày trong phần trước, Nguyễn Tự vốn là một bộ tướng của Tô Trung Từ, vì có hiềm khích giữa ông này với con rể của Tô Trung Từ là Nguyễn Đà La, Nguyễn Tự muốn giết La rồi làm phản,
Thế là những dự tính dùng binh lực để chống lại Tô Trung Từ đều bị dập tắt và ông này càng ngày càng lộng hành hơn nữa. Tình trạng lúc này không khác gì cảnh Đổng Trác uy hiếp nhà Đông Hán.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.