Khi Nào Tất Cả Đều Chết?

Con người có thể tồn tại trên địa cầu hay không?

Stephen Hawkings viết:

Vào tháng Giêng năm 2018, bản tin của các Nhà Khoa Học Nguyên Tử, tờ báo do một số vật lý gia thành lập, những bác học làm việc trong dự án Manhattan đầu tiên về sản xuất vũ khí nguyên tử. Họ đã tăng chuyển “Đồng Hồ Ngày Tận Thế”, một phương cách đo lường những thảm họa lớn sắp xảy ra, từ quân sự đến môi trường sống, cho địa cầu, đồng hồ giảm xuống từ hai phút đến nửa đêm. (Nghĩa là đại thảm họa có khả năng xảy ra trong một thời gian ngắn. Thời giờ sử dụng ở đồng hồ này là thời giờ khoa học, đại biểu cách đo lường nhưng không giống đồng hồ thường. Nửa đêm, ám chỉ nguy cơ xảy đến.)  

Đồng hồ này có lịch sử rất thú vị. Nó bắt đầu từ năm 1947, vào lúc khởi điểm của thời đại nguyên tử. Robert Oppenheimer, nhà khoa học chủ chốt trong dự án Manhattan, cho biết, sau vụ nổ bom nguyên tử đầu tiên hai năm trước, vào tháng 7 năm 1947, ông nói, “Chúng tôi biết thế giới sẽ không còn giống như trước nữa. Một ít người cười, một ít người khóc, hầu hết giữ im lặng. Tôi nhớ lại câu nói trong kinh Hindu, cuốn Bhagavad-Gita, ‘Giờ đây, tôi trở thành thần chết, kẻ hủy hoại trần gian.’”

Năm 1947, đồng hồ nguyên thủy được đặt ra, sắp xếp từ bảy phút cho đến nửa đêm. Từ năm 1950, nảy sinh Chiến Tranh Lạnh, ngày tận thế tiến đến gần hơn những thời kỳ trước. Dĩ nhiên, đồng hồ và các chuyển động của nó chỉ mang tính biểu tượng, nhưng tôi cảm thấy cần phải nói ra, vì lời cảnh cáo đã báo động từ những nhà khoa học khác và tối thiểu, do cuộc bầu cử của Donald Trump nhắc nhở, phải được lưu ý một cách nghiêm túc. Đồng hồ với ý tưởng thời gian trôi đi, thậm chí, đối với loài người là thời gian đang sắp hết, chuyện này là thực tế hay chỉ báo động? Cảnh cáo kịp thời hay chỉ làm mất thời gian?

Tôi có mối quan tâm riêng về thời gian. Đầu tiên, cuốn sách bán chạy nhất của tôi, cũng là lý do nhiều người ngoài cộng đồng khoa học biết đến tôi, gọi là Lịch Sử Tóm Lược Về Thời Gian (A Brief History of Time). Vì vậy, một số người tưởng rằng, tôi là chuyên gia về thời gian, mặc dù ngày nay chuyên gia không hẳn là việc tốt. Thứ hai, một người vào lứa tuổi 21 nghe bác sĩ nói, chỉ còn sống năm năm nữa, nhưng lại sống đến năm 2018, được 76 tuổi, tôi trở thành chuyên gia thời gian theo một nghĩa khác, loại ý nghĩa đặc thù cho cá nhân. Tôi không thoải mái, nhận thức sâu sắc về dòng thời gian, và sống phần lớn đời mình với ý thức thời gian là ân huệ, như người ta nói, tôi vay mượn nó.

Không nghi ngờ gì nữa, thế giới đang bất ổn về mặt chính trị hơn bao giờ hết trong trí nhớ của tôi. Đa số dân chúng cảm thấy bị bỏ rơi đàng sau kinh tế và xã hội. Kết quả, họ đang chuyển sang chủ nghĩa dân kiểm, hoặc tối thiểu là muốn được nổi tiếng, những chính trị gia thiếu kinh nghiệm điều hành chính quyền, thiếu khả năng quyết định bình tĩnh những sự việc chưa được kiểm tra, trong tình hình khủng hoảng. Nghĩa là đồng hồ tận thế nên di chuyển đến gần giờ nguy kịch, vì viễn cảnh các lực lượng bất cẩn hoặc ác tâm càng ngày càng gia tăng dễ sinh ra trận chiến quyết liệt cuối cùng. 

Địa cầu bị đe dọa từ nhiều phương diện, các mối đe dọa quá lớn, khó cho tôi cảm thấy lạc quan. Thứ nhất, địa cầu trở thành quá nhỏ đối với nhân loại đang bành trướng. Các nguồn cung cấp vật chất cho sự sống đang cạn kiệt ở mức cần báo động. Loài người đã tặng cho địa cầu món quà thảm khốc là hiệu quả của biến đổi khí hậu. Nhiệt độ tăng dần, băng ở Bắc cực tan rã, nạn phá rừng, nạn nhân mãn, dịch bệnh, chiến tranh, đói kém, thiếu nước, và sự hủy diệt của các động vật. Những sự kiện này có thể giải quyết nhưng cho đến nay vẫn chưa được cải thiện.

Địa cầu trở nóng là do lỗi của tất cả mọi người. Chúng ta muốn xe hơi, muốn du lịch, và muốn đạt đến đời sống căn bản khá hơn. Vấn đề là khi người ta hiểu được chuyện gì xảy ra, đã có thể quá muộn. Khi chúng ta đứng trên bờ vực của thời đại nguyên tử cấp hai và thời đại khí hậu biến đổi chưa từng có, một lần nữa, các nhà khoa học có bổn phận đặc biệt thông báo cho công chúng và tư vấn các nhà lãnh đạo về những hiểm họa mà nhân loại phải gánh chịu. Chúng tôi, những nhà khoa học, hơn ai hết, hiểu rõ sự nguy hiểm của vũ khí nguyên tử và tác động tàn phá của nó. Đồng thời, chúng tôi đang tìm hiểu các hoạt động của con người, của các kỷ nghệ đang ảnh hưởng xấu đến phẩm chất khí hậu, có khả năng thay đổi vĩnh viễn cách sống trên địa cầu. Là công dân thế giới, chúng ta có nghĩa vụ chia sẻ hiểu biết đó và báo động công chúng những nguy hiểm không đáng có trong đời sống hàng ngày. Chúng tôi thấy trước nguy cơ lớn nếu chính phủ và xã hội không hành động ngay bây giờ, để giảm thiểu vũ khí nguyên tử, làm cho nó mất hiệu lực, và ngăn chận sự biến đổi khí hậu gia tăng. Đồng thời nhiều chính trị gia đang phủ nhận thực tế sự thay đổi khí hậu do con người tạo ra, hoặc tối thiểu là khả năng con người có thể đảo ngược, ngay tại thời điểm nhân loại phải đương đầu với một loạt các cuộc khủng hoảng môi trường nghiêm trọng.

Stephen Hawkings viết:

Điều nguy hiểm là sự tăng nhiệt độ toàn cầu có khả năng tự duy trì, tự phát triển, ở tình trạng hiện nay không rõ nó đã đạt đến mức độ này hay chưa. Sự tan chảy của các tảng băng ở Bắc Cực và Nam Cực làm giảm phần năng lượng mặt trời phản xạ trở lại không gian, do đó, nhiệt độ sẽ gia tăng cao hơn nữa. Biến đổi khí hậu có khả năng tiêu hủy vùng Amazon và các khu rừng nhiệt đới, vì vậy, loại bỏ một trong những cách chính yếu lấy khí carbon dioxide khỏi bầu khí quyển. Sự gia tăng nhiệt độ trong nước biển cũng sẽ phóng thích số lượng carbon dioxide lớn. Cả hai sự kiện này làm tăng hiệu ứng nhà kính. (Làm dày thêm lớp khí trong như kính bao bọc chung quanh địa cầu, ánh nắng xuyên qua lớp kính dày sẽ làm nhiệt độ trong bầu khí quyển nóng hơn.)  Do đó, làm tình trạng địa cầu nóng lên thêm trầm trọng. Có thể khiến khí hậu địa cầu giống như sao Kim (Venus): ái-xít sulphuric sôi và mưa xuống với nhiệt độ 250 độ C, 482 độ F. Cuộc sống nhân loại sẽ không bền vững. Chúng ta cần phải vượt qua Nghị định thư Kyoto, do quốc tế thỏa thuận và thông qua năm 1997, để cắt giảm lượng khí thải carbon ngay từ bây giờ. Chúng ta đã có kỹ thuật, chỉ cần ý muốn chính trị.

Chúng ta có thể là người thiếu hiểu biết, thiếu suy nghĩ. Trong lịch sử, khi con người gặp những khủng hoảng tương tựa đã tìm kiếm cách giải quyết ở những nơi khác, Như Colombus đã phát hiện Tân Thế Giới trong năm 1492, nhưng bây giờ không có thế giới mới, chỉ có những nơi không tưởng. Chúng ta đang sử dụng gần hết phần đất sống, và cách duy nhất là tìm đến sinh sống ở những nơi khác trong vũ trụ.

Vũ trụ là nơi đầy bạo động. Các ngôi sao phá hủy các hành tinh, các siêu tân tinh (supernovae) bắn ra những tia tử vong vào không gian, các lỗ đen va vào nhau, và các tiểu hành tinh lao mình chung quanh với tốc độ hàng trăm dặm một giây. Đành rằng những hiện tượng này không làm cho không gian có vẻ hấp dẫn, nhưng cũng có một số lý do khiến chúng ta nên dấn thân vào vũ trụ thay vì ở yên nơi này. Việc va chạm với tiểu hành tinh sẽ là sự kiện mà chúng ta chưa có biện pháp tự vệ. Vụ va chạm lớn lần cuối cùng với địa cầu là khoảng 66 triệu năm trước, việc đó đã tiêu diệt những con khủng long. Rồi nó sẽ xảy ra lần nữa. Đây không phải là khoa học viễn tưởng, nó sẽ xảy ra theo các định luật vật lý và xác suất.

Chiến tranh nguyên tử vẫn là mối đe dọa lớn nhất đối với nhân loại trong thời điểm này. Nó nguy hiểm đến mức chúng ta muốn quên đi. Nga và Mỹ không còn quá hăng say bấm nút nữa. Nhưng giả sử, vì một tai nạn nào đó, hoặc vũ khí nguyên tử của hai quốc gia lớn lọt vào tay những kẻ khủng bố. Còn tai hại hơn nữa khi nhiều quốc gia khác sở hữu vũ khí nguyên tử. Ngay cả sau chiến tranh Lạnh kết thúc, số vũ khí nguyên tử tồn trữ đủ khả năng hủy diệt tất cả nhân loại. Hơn nữa, các quốc gia mới có bom nguyên tử sẽ gây thêm bất ổn. Trong thời gian dài, mối đe dọa nguyên tử có thể giảm bớt, nhưng các mối đe dọa khác lại phát triển mạnh mẽ, vì vậy, chúng ta cần đề phòng.

Không cách này thì cách khác, tôi xem như thảm họa này không thể tránh khỏi. Trong vòng 1,000 năm tới, vào một thời điểm nào đó, cuộc đối đầu của vũ khí nguyên tử hoặc thảm họa môi trường sẽ làm tê liệt địa cầu, chuyện này chỉ diễn ra trong nháy mắt. Lúc đó, tôi hy vọng và tin tưởng chủng tộc đảm lược của chúng ta sẽ tìm cách vượt qua những hệ lụy đương nhiên của địa cầu, và sẽ sống sót sau tai ách. Tất nhiên hàng triệu sinh vật khác sống trên địa cầu không có khả năng giải đáp để tồn tại, phải sống nhờ vào công sức của loài người, việc này thuộc vào lương tâm của chúng ta, gọi là lương tri con người.

Tôi nghĩ chúng đang hành động thiếu thận trọng với tương lai trên địa cầu. Hiện tại, nhân loại chưa có nơi nào khác để di dời, nhưng về lâu dài, loài người không nên dồn hết trứng vào một giỏ, hoặc chỉ trên một hành tinh (Ngụ ý, loài người nên tìm hành tinh khác để chia ra cư ngụ, tránh thảm họa diệt vong.) Tôi hy vọng tránh được việc rơi giỏ xuống đất trước khi loài người học cách thoát khỏi địa cầu. Bản chất chúng ta là những nhà thám hiểm. Được thúc đẩy bởi sự tò mò. Đây là phẩm chất duy nhất của con người. Chính sự tò mò đã khiến các nhà thám hiểm chứng minh địa cầu không bằng phẳng; cũng chính khả năng này đưa chúng ta đến các ngôi sao bằng tốc độ của suy nghĩ, hối thúc con người phải đến đó bằng thực tế. Bất cứ khi nào chúng ta thực hiện một bước nhảy vọt mới lạ diệu kỳ như cuộc đổ bộ lên cung trăng, chúng ta sẽ nâng cấp nhân loại, gắn bó con người và các quốc gia lại với nhau, mở rộng những khám phá mới và kỹ nghệ mới. (Ý nghĩ này đến từ tấm lòng yêu thương đồng loại, gán cho đám đông một khả năng cao cả. Thực tế, những bước tiến nhảy vọt sẽ làm một số người nghĩ ra niềm tư lợi và nếu họ có quyền lực để thực hiện, sẽ tạo ra thêm sự bất lợi. Tuy nhiên, bánh xe lịch sử chứng minh, tốt nhiều hơn xấu.)

Muốn rời khỏi địa cầu, việc này đòi hỏi sự quan tâm toàn cầu, cùng nhau tiến tới. Tất cả mọi người đều nên tham gia. Khơi dậy lòng hào hứng của những ngày khởi đầu du hành vũ trụ, năm 1960. 

Công kỹ nghệ khoa học gần như nằm trong tầm tay. Đã đến lúc có thể khám phá các hệ mặt trời khác. Di cư loài người ở trải ra nhiều nơi, đây có thể là điều duy nhất để tự cứu chúng ta. Tôi tin rằng nhân loại sẽ phải rời bỏ địa cầu. Nếu ở lại, chúng ta có nguy cơ bị tiêu diệt.

Mối đe dọa lớn nhất đối với tương lai của địa cầu là gì?

Một vụ va chạm với một tiểu hành tinh khác sẽ là mối đe dọa mà chúng ta không có biện pháp bảo vệ. Như vụ va chạm tiểu hành tinh cách đây hơn 60 triệu năm đã tiêu diệt loài khủng long. Một nguy cơ trước mắt là tác dụng biến đổi khí hậu đang hoành hành. Nhiệt độ nước biển tăng lên sẽ làm tan chảy các cực chỏm băng và thải ra một số lượng lớn khí carbonic. Cả hai chuyện này đều có thể biến khí hậu địa cầu giống như sao Kim nơi có nhiệt độ 250 độ C (482 độ F.)

 

Ghi:

- Stephen Hawkings. The Brief Answers To The Big Questions. 2018. Bantam Book. Trang 143.

- Siegel, Ethan. The Four Ways The Earth Will Actually End. Forbes. Sep. 27, 2017.

- Powell, Corey S. và Diane Martindale. 20 ways the World Could End. Discover, Sep. 30, 2000.