Thomas Paine sinh ngày 9 tháng 2 năm 1737 tại Anh Quốc (Great Britain). Ông là lý-thuyết gia chính-trị, nhà cách-mạng nổi tiêng, nhà báo, nhà phát-minh và còn là một triết-gia.
Trên tờ báo Philadelphia Magazine năm 1775 có bài viết kết-án nạn nô-lệ là sự vl-phạm trắng-trợn đối với Nhân-loại và Công-Lý, Nhiều người cho rằng ông là tác-giả.
Thomas Paine viết bản Lẽ Thông-Thường (Common Sense) năm 1776. Tài-liệu hô-hào Hoa-Kỳ (USA) độc-lập.với Anh Quốc này được sự hưởng-ứng nông-nhiệt của mọi người.
Tổng-Thống thứ 2 của Hoa-Kỳ,- John Adams - tuyên-bố: “ Nếu không có ngọn bút của tác-giả Lẽ Thông-Thường thì lười gươm của Washington thường là giơ lên trong tuyệt-vọng” (1)..
Thomas Paine được coi là một trong những người Cha Dựng Nước của Dân-Tộc Hoa-Kỳ.
Những năm trong thập niên 1790, Paine sống ở Âu-Châu liên-hệ mật-thiết với phong-trào cách-mạng Pháp (France) . Ông viêt Quyền Làm Người (phần 1 (1971), phần 2 (1972), ) để bênh-vực cách-mạng. Ông đươc phong-tặng công-dân danh-dự của nước Pháp và được mời làm thành-viên trong Hội-Nghị Quốc-Gia dù không trôi chẩy tiếng Pháp,
Thomas Paine cho rằng: “một quân đội của những nguyên-tắc có thể thâm-nhập các nơi mà quân-đội linh tráng không làm được”
Về tôn-giáo, Paine tin ở Thượng-Đê nhưng không tin-tưởng các lề-lối tổ-chức do con người của các giáo-hội. Ông nói: ”Đầu óc của tôi là giáo-hội của tôi. Tất cả các tổ-chưc giáo-hội tại các quốc-gia dù la Do Thái giáo, Thiên Chúa giáo hay Thổ Nhĩ Kỳ giáo đều có vẻ như được đăt-để làm người ta sợ hãi, nô-lệ hóa con ngườii và dộc-đoán trong quyền-lợi.
Quan-niệm về tôn-giáo này đã làm nhiều ngươi xa lánh ông.
Khi ông qua đời năm 72 tuổi chỉ có 6 người tiễn đưa.
Dù vậy, tư-tưởng vĩ-đại của ông vẫn chói-sáng trên bầu trời nhân ái:
“Thế-giới là quốc-gia của tôi, nhân-loại là anh em của tôi và làm việc thiện là tôn-giáo của tôi.” (2)
Nguyễn Hoàng Lãng Du tóm lược
(1) – Without the pen of the author of Common Sense, the sword of Washington would have been raised in vain
(2) - The Word is my country, all mankind are my brethen and to do good is mya religion
- Quyền Làm Người 1, 2 = Rights Of Man 1,2
- France National Convention = Hội-Nghị Quốc-Gia của Pháp