Vài điều cơ bản về sự làm thẳng đường cong cho COVID-19
Tuấn Nguyễn, D.V.M, D.T.M.
Cường C. Nguyễn, M.D., AGAF, FACG, FASGE
Từ khi bệnh dịch COVID-19 bộc phát từ Vũ Hán và lan tràn trên khắp thế giới, các bác sĩ, giới lãnh đạo cộng đồng, và chính quyền khắp nơi đã không ngừng yêu cầu dân chúng quan tâm đến việc tách rời để giảm thiểu số ngưòi tử vong. Khi đề cập đến việc tách rời và các lợi ích của việc này, ba chữ flattening the curve -- làm thẳng đường cong -- hay được nhắc đến.
Đường cong
Tại sao gọi đường này là đường cong và đường này biểu hiệu cho điều gì?
Nếu một quả bóng túc cầu bị đá lên, quả bóng này sẽ bay lên trên không một đoạn trong một khoảng một thời gian rồi rơi xuống đất. Nếu vẽ quĩ đạo quả banh từ lúc bị đá đến lúc rơi xuống đất, chúng ta sẽ hình dung được cái đường bay của quả banh gần giống như chữ U bị lật ngược và bị bóp lại ở đỉnh. Đường này không thẳng mà cong nên được gọi là đường cong.
Đường cong này biểu hiệu cho số người tiên đoán bị nhiễm bệnh. Cái đỉnh của đường này càng cao bao nhiêu thì càng nhiều người bị nhiễm bệnh bấy nhiêu. Nói một cách khác, điểm cao nhất của đường cong này là lúc trận dịch hung bạo nhất. Sau đó, con số người bị ảnh hưởng từ từ giảm dần vì nhiều lý do. Thí dụ, khi một bệnh dịch bắt đầu, nó có thể tấn công những người yếu nhất và dễ mắc bệnh nhất. Những người này chết và chỉ còn những người có thể tự chống lại bệnh này sống sót. Vì nhiều người chết nên cộng đồng tự nhiên được tách rời và không còn cơ hội cho con vi trùng lan bệnh sang người khác. Một thí dụ thứ hai là có bệnh thường bộc phát theo mùa như cảm cúm vào mùa đông, ngược với sốt rét, một trong những bệnh hay xẩy ra vào mùa hè.
Trong biểu đồ dưới đây, đường cong bên trái (trông như 1 parabol) là đường biểu diễn tiến trình của một bệnh dịch không có thuốc chữa và không có thuốc ngừa. Điểm A là cao điểm, là đỉnh điểm của bệnh dịch này khi cộng đồng không phản ứng kịp thời hoặc không thực thi những biện pháp để giảm thiểu, ngăn chặn sự truyền nhiễm.
Khả năng can thiệp của hệ thống y tế được biểu hiệu bởi đường thẳng nằm ngang C trong hình vẽ bên trên. Khi đường thẳng C ở phía dưới điểm A là lúc nghiêm trọng và cần phải tránh với mọi giá. Khi trường hợp này xẩy ra như đang diễn biến ở Ý và Tây Ban Nha, nhà thuơng và hệ thống y tế bị tràn ngập và không thể chữa trị cho tất cả mọi người. Vì thế xẩy ra tình trạng là có bệnh nhân lẽ ra có thể cứu được mà phải thiệt mạng. Chính vì thế, mọi cấp lãnh đạo đều muốn làm thẳng đường cong.
Lợi ích của sự làm thẳng đường cong
Khi đường cong của bệnh dịch được làm doãng ra, thẳng ra, đỉnh điểm của bệnh dịch sẽ là điểm B trong hình vẽ. Số người bị nhiễm bệnh có thể không thay đổi nhưng con số bệnh nhân tăng lên chậm hơn, không tràn ngập hệ thống y tế. Khi điểm B thấp hơn đường thẳng C, giường bệnh ở nhà thuơng và dụng cụ cấp cứu sẽ đầy đủ hơn. Bệnh nhân được chăm sóc kỹ lưỡng và xác xuất cho việc sinh tồn đương nhiên được tăng lên rất nhiều. Một thí dụ đơn giản cho việc cung cầu này là việc đậu xe ở parking lot (bãi đậu xe): vì số chỗ đậu xe có giới hạn nên nếu tât cả xe đổ xô về cùng một lúc thì thế nào cũng có người không có chỗ đậu và còn thêm đụng chạm. Một thí dụ thực tế hơn nữa là trận dịch Spanish flu năm 1918. Lúc đó, ở Philadelphia, các quan chức thành phố đã lờ đi các báo động rằng cúm đã lan rộng trong cộng đồng. Họ cho phép một cuộc diễn hành quy tụ hàng trăm ngàn người. Hậu quả là chỉ trong vòng hai, ba ngày, hàng ngàn người xung quanh khu vực Philadelphia bắt đầu chết. Con số tử vong cuối cùng là 16.000 người trong vòng sáu tháng. Trong khi đó, tại St. Louis, chính quyền đã nhanh chóng thúc giục dân chúng thực hiện sự tách rời. Chính phủ đóng cửa trường học và hạn chế giao thông. Kết quả là St. Loius chỉ có 2.000 người chết - một phần tám số thương vong ở Philadelphia.
Biện pháp để làm thẳng đường cong được nhắc nhở nhiều bây giờ là sự tách rời. Bằng chứng về lợi ích của sự tách rời đã và đang được phổ biến rộng rãi cho nhiều bệnh dịch khác nhau, từ Ebola, đến SARS, và kể cả trận dịch COVID-19. Một vài chi tiết liên quan đến những nghiên cứu mới về sự tách rời và COVID-19 được liệt kê ở: https://vietbao.com/p301409a302617/2/vai-dieu-co-ban-ve-bien-phap-tach-roi-de-giam-thieu-covid-19 .
Vào thời điểm này, khi thuốc chữa còn đang được nghiên cứu và thuốc ngừa thì chưa có, chúng ta có hai sự lựa chọn: chúng ta cùng nhau tự tách rời để làm thẳng đường cong và giúp sức cho cuộc đấu tranh chống lại COVID-19. Ngược lại, chúng ta cũng có thể quyết định con đường khác, để mặc thiên nhiên và cứ tiếp tục cuộc sống như không có gì đã và đang xẩy ra. Nếu chọn đường này, e rằng nhiều sự tách rời, nhiều sự chia ly vĩnh viễn rồi cũng xẩy ra. Sự tách rời nào có lý hơn, nhân tạo hay thiên tạo?
Gửi ý kiến của bạn
