Khoa học kỹ thuật Tin Học đã biến Trái Đất thành xóm nhà, các dân tộc thành những láng giềng. Nhưng chế độ chánh trị có khi làm người cùng một nước nói chuyện, dùng những chữ mà không hiểu nhau ngay, phải khựng lại, suy nghĩ thêm mới hiểu được. Đó là trường hợp người Việt Hải Ngoại nghe mấy cán bộ đảng viên nói này, nói kia trên các phóng sự trực tiếp truyền thanh trên các đài phát thanh quốc tế VOA, RFA của Mỹ, đài RFA của Pháp, và đài BBC của Anh.
Riêng Đài BBC, chương trình tiếng Việt bây giờ, dư luận chung từ người Việt hải ngoại nhìn về phương diện "ăn nói", đa số những xướng ngôn viên được đài mướn là người Miền Bắc nên theo thói quen trở thành bản tánh thứ hai, thường dùng các chữ mà người Miền Nam trứơc kia gọi là "ngôn từ CS", cách nói của CS. Cách nói rất nhanh, giọng the thé, chữ có khi dùng nhiều chữ Hán theo ảnh hưởng Trung Quốc dù tiếng Việt (nôm, tiếng ta) đã có những chữ đồng nghĩa nhiều người đã quen dùng rồi. Có thính giả đã nêu thắc mắc và được trả lời là đối tượng của chương trình là người Việt trong nước, nên cách dùng "từ", cách nói phải như thế cho thích họp. Nhưng cũng có thính giả hải ngoại không coi đó là câu trả lời hợp lý vì thính giả gốc Miền Nam hay Miền Trung cũng cần được xem là đối tượng cần chú ý. Điều đó cho thấy nếu trên phương diện công lý có câu phương dao, chánh trị đi vào tòa án thì công lý đội nón đi ra, thì trên phương diện ngôn ngữ , chánh trị đi vào, tiếng nói, giọng nói khác ra. Những điều đó làm người Việt ở Bắc, ở Nam, ở Trung, ở hải ngoại có lúc cũng vui buồn cùng tiếng Việt.
Một, người dân Việt nói theo tiếng nói của dân. Tiếng nói của dân dựa vào dòng ngôn ngữ liên tục qua đổi thay, phát triển được quần chúng chấp nhận. Những tiêu chí mà quần chúng chấp nhận về ngôn ngữ, theo các nhà ngôn ngữ độc lập, vô tư phân tích là chính xác, rõ ràng, phong phú và tinh tế. CS Hà nội đổi tên Saigon thành Thành Phố Hồ chí Minh theo kiều Nga Leningrad. Nhưng người dân Việt vẫn nói đi Saigon, Chợ Saigon, dân Saigon, chớ ít ai nói đi TPHCM, đi chợ TPHCM, dân TPHCM, dài dòng, khó đọc, khó nhớ, cũng có phần khó ưa nữa. CS Hà nội đưa vào Miền Nam những chữ "hồ hởi, phấn khởi, ưu việt" không bao lâu sau trở thành tử ngữ ngay đối với cán bộ đảng viên.
Hai, tiếng nói của dân cũng thể hiện những phản ứng chống đối biến chữ nghĩa tốt thành chữ nghĩa xấu. Tiếu lâm, khôi hài, chơi chữ, lái chữ là phương tiện kẻ yếu chống người mạnh. Thí du cụ thể . Thủ tục đầu tiên là hối lộ, tiền đâu. Chữ "làm luật" người dân trong nước và người Việt hải ngoại xem đó là một chữ có ý nghĩa tốt. Thế mà trước cảnh ăn hối lộ của cảnh sát giao thông CS, người dân phản ứng bằng cách biến nó thành một chữ nghĩa xấu tức là "hộ lộ." Qua trạm Cảnh sát Giao Thông hay bị Cảnh sát Giao Thông thổi còi, người phụ xe thường tay lấy giấy xe, nhét vô một mớ tiền, miệng khôi hài nói với bà con, ba con cô bác, thông cảm chờ một chút nhé, "tui đi làm luật". Chữ thứ hai là chữ "vô tư" mới đây cũng là chữ có nghĩa tốt, vốn có nghĩa công bình không binh ai, bỏ ai. Nhưng bây giờ xài theo một nghĩa khác, tự do làm, làm bất cần sự cấm đoán của nhà nước. Vô tư vượt đèn đỏ, vô tư đua xe trên đường.
Ba, chế độ Đảng Nhà Nước CS Hà xài nhiều "từ" nặng tính nô lệ Tàu trong ngôn ngữ và cố gán nhồi nhét những chữ Tàu vào tiếng Việt và làm nghèo tiếng Việt. Ông Hồ chí Minh miệng thì khuyên nên dùng tiếng Việt, nhưng càng ngày công văn của chế độ và nghị quyết của Đảng CS VN đầy tiếng Tàu. Ô Lý Trung Tín trong bài "Nỗi buồn tiếng Việt", trên Diễn Đàn, 11/2007, có liệt kê và phân tích một số "từ CS" mà Ông gọi là những thay đổi xấu. Xấu vì "dùng chữ Hán Việt để thay thế một chữ Hán Việt đã quen dùng"; xấu hơn vì "dùng một chữ Hán Việt để thay một chữ Việt"; và càng xấu hơn vì dùng tiếng Hán Việt vi tinh thần thần phục tiếng Tàu là Anh Cả Đỏ. CS dùng chữ "Chất lượng" để chỉ " phẩm chất" (quality) mà tiếng Việt đã quen dùng và dùng đúng hơn. CS sai vì trong chữ chất lượng có quantity và quality. CS dùng chữ "Xuất khẩu, Cửa khẩu" theo Tàu, khi người Việt đã có và quen chữ cảng. CS sai vì không ai nói Khẩu Hải Phòng, Phi Khẩu Tân Sơn Nhứt. CS dùng chữ "khả năng" với nghĩa possibility, hơn là ability. Dễ lầm với năng lực con người và điều có thể xảy ra của ngoại vật. CS dùng chữ Tàu "tranh thủ" trong khi người dân quen dùng chữ 'cố gắng' nghe êm tai hơn, gần gũi hơn. Chữ " Khẩn trương" của Tàu nghe không Viêt Nam như chữ nhanh lên, mau lên.
Những chữ Tàu mà CS Hà nội ghép gọn nghe càng thêm "hũ nút". Chữ Tàu "sự cố, sự cố kỹ thuật" làm sao dễ hiểu hơn tiếng Việt đã quen dùng là "trục trặc, trở ngại kỹ thuật". Chữ "tham quan" nghe quá Tàu, phát âm có thể lộn với chữ "tham quan ô lại" vừa khó hiểu, xa lạ biết bao so vơi chữ "đi thăm, đi viếng" than tình, thân dân. Chữ tàu "nghệ nhân, phát ngôn nhân" trong khi chữ Việt đã có chữ nghệ sĩ với ý trọng vọng, quá thân quen rồi. Tiếng Tàu "tư liệu" sát nghĩa là tài liệu riêng, không thể thay thế chữ tài liệu có nghĩa vừa của riêng vừa của chung. Cholera, bịnh thời khí, dịch tả, cán bộ đảng viên CS nói là dịch cấp thì phải "động não" lâu lâu mới hiểu là dịch tả cấp tính, tức bịnh thượng thổ hạ tảm có tính nguy cấp.
Bốn, người Việt Nam Hải ngoại ít bị ảnh hưởng chánh sách ngôn ngữ của CS nên dễ tiếp nối di sản tiếng Việt theo nguyên tác liên tục. Người Việt Hải ngoại thường di ứng và phản ứng đối với những cái tạm gọi là "sơ ý" của truyền thông đại chúng tiếng Việt hải ngoại. Thí dụ của Đài BBC nói trên là một.
Sau cùng, gẫm hay vạn vật vốn vô thường. Luật đào thải khiến cái gì thích nghi được thì tồn tại, không thích nghi được thì bị đào thải. Ngôn ngữ cũng không thoát khỏi những qui luật bất biến này. Ngôn ngữ cũng phải đổi thay thành sinh ngữ hay tử ngữ. Chế độ chánh trị dưới cái nhìn lịch sử, chỉ là một làn sóng trong dòng lịch sử chung của dân tộc. Ý muốn của nhà cầm quyền dùng ngôn ngữ để đổi thay cách ăn nói, lối sống, lối suy nghĩ, hiểu biết của một dân tộc là quá tham lam, dễ thất bại vì quần chúng không chấp nhận . Những chữ mà CS Hà nội đem vào Saigon "hồ hởi, phấn khởi, chưa đầy hai thập niên đã thành tử ngữ. Tần Thủy Hoàng gồm thâu được lục quốc, "đốt sách chôn học trò" nhưng đâu có thể thống nhứt được ngôn ngữ triều đình muốn chỉ một. CS Hà nội kết tội là văn hóa Miền Nam là "văn hóa đồi trụy”, đốt sách vở, “nhạc vàng" , nhưng chưa đầy hai mươi năm sau những đầu sách hay của Miền Nam còn nằm trên đầu giường ngủ, những điệu nhạc vàng còn văng vẳng trong phòng riêng của cán bộ đảng viên. Và sau dó bung ra khắp Miền Nam Bắc trong cuộc sống của người dân, trong thời CS mở cửa cho đầu tư ngoại quốc vào.
Tại sao" Vì tiếng Việt, hồn Việt tiếp tục đi theo dòng lịch sử dân tộc. Không chế độ chánh trị nào có thể cản ngăn lâu dài được cả. Ngay đối với người Việt tỵ nạn CS ở hải ngoại không sống được trong nước VN nhưng VN đang sống trong lòng người Việt hải ngoại.
Gửi ý kiến của bạn
