Đó đây có tin rằng rau muống bị cấm bán, ắt hẳn nhiều người không để ý hay không biết cho đến khi đến chợ và thấy trống vắng nơi vẫn bày chưng những bó rau muống. Mỗi người suy diễn haytruyền tai nhau một cách khác nhaụ Ăn rau muống gâybịnh (!"). Hỏi bịnh gì, không ai biết bịnh gì. Chỉ cótin rau muống bị cấm từ nay xem ra quan trọng hơn tất cả. Định rằng sẽ truy tầm tin tức cùng những lý doliên quan xem lý do gì rau muống lại bị cấm để viết bài trên chuyên mục hôm nay, nhưng bỗng dưnglại muốn tản mạn về rau muống. Bởi vì rau muốnggần gũi, thân thiết với bạn, với tôi và vớingười Việt chúng ta quá. Dẫu gì cũng phải biết lý do. Xin mời quí vị cùng các bạn cùng chúng tôi tản mạn đôi điều về rau muống.
Tản mạn cuối tuần
Còn thương rau... muống mọc sau hè
Vài con cá rô vừa câu sáng sớm, chiên vàng lựng nằm gọn trên chiếc đĩa sành. Đĩa rau muống mới ngắt sau hè luộc xanh rờn còn bốc khói, bên cạnh chén nước mắm tỏi đỏ lên những lát ớt cùng vớitô nước luộc rau vắt tí chanh thay canh, có thêm trái cà chua đỏ điểm vài lá hành xắt nhỏ. Bữa cơm chiều miền quê vừa chân quê, đạm bạc lại vừathanh thoát. Lại đẹp mắt với những màu sắc củathức ăn ánh lên, bên cạnh nồi cơm khói lên nghi ngút, thơm mùi lúa mới ... Giữa một thời đại của những lá điện thư đi qua nửa vòng trái đất chỉ trong tích tắc của khắcgiây đồng hồ, các bạn hãy khoan cười nhạo vềmột bức tranh quê vừa thoáng qua trong tôi. Bởi vì nó không là sự tưởng tươ.ng. Đó là ký ức củamột thời quê nhà mà tôi tin rằng mỗi chúng ta đãhơn một lần trải qua với bữa cơm như vậy. Khác chăng thì người thị thành mua cá rau nơi chợ búa còn người dân quê thì trời thương với những lamlũ quanh năm mà cho con cá nơi đầu mương, ngọn rau nơi sau hè góp mặt trong bữa cơm thường ngàỵ Còntôi, dù sinh ra và lớn lên ở thị thành, miền quê đối với tôi chỉ là những kỷ niệm ngày hè háibắp để nướng, vài củ khoai lụi hay ngồi câu vàichú cá rô be bé, may chăng mới mừng rỡ nhấc chiếccần có chú cá rô bằng ba ngón tay chụm đang vùngvẫy, nhưng những bữa cơm quê giữa tiếng gío xào xạc trên ngọn tre sau vườn như vậy lại chẳng thểquên. Vâng, không phải sao nếu những điều rất nhỏnhặt, bình thường, bỗng một lúc nào lại hiệnvề. Tiềm ẩn đâu đó đâu trong tâm thức mỗingười, chúng chỉ cần một cơ hội . Ít ra là raumuống hôm naỵ Và hãy nói về chúng.
Rau muống tiếng Anh gọi là "Water Spinach" hay Convolvulus, tên khoa học là Ipomoea Aquatica. Theo tàiliệu của Phòng Công viên và Sinh thái Hoang dã Texas (TPWD) thì rau muống xuấtphát từ miền nam Trung quốc, không chỉ phổ biếntại các quốc gia Đông nam Á mà được trồng cả tạiẤn độ, Brazil, Châu Phi và Trung Mỹ. Được gọi làkankong hay tung sum tsoi trong tiếng Hoa, tangkong trongtiếng Phi, phakbong trong tiếng Lào, tra kuon trong tiếng Kam-pu-chia hay batilla acuatica trong tiếng Mỹ La tinh vàcòn rất nhiều nữa, đã nói lên sự phổ biến của rau muống trên nhiều quốc giạ Tại Mỹ, ba tiểu bang được kể là trồng rau muống nhiều nhất là California, Florida và Texas. Tại Floria,theo báo cáo của Phòng tài nguyên thiên nhiên, rau muống được tìm thấy trôi dạt trên nhiều kinh nước thải. Rau muống có thể trồng rất tốt trêncác vùng đất ẩm hay trôi dạt trên nước, hay thậm chí chịu đựng được sự ngập nước mà không bị úng thủy nếu trồng trên bờ. Mùa mưa hay mùa hè lànhững mùa thời tiết thật tốt cho rau muống pháttriển mạnh nhất. Cuối thu cho đến mùa đông là lúc rau muống trổ bông và nảy hạt. Phát triển mạnh, rau muống có thể tự lan tràn mà không cần sự chăm sóc nếu trồng trên mặt nước. Sau khi tra tìm từ các nguồn tài liệu thì chúng tôi tìm thấyrằng thật ra trong danh sách của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ USDA,rau muống đã bị nằm trong danh sách hạt giống "nguy hại"(noxious weed), đã bị cấm từ lâu vì vấn đề sinh tháị Chính tính chất mọc và lan tràn dễ dàng, mạnhmẻ, rau muống có thể xâm chiếm hay lan tràn, một cách tự nhiên, đến các vùng đất ẩm dùng chotrồng trọt khác dùng để trồng gạo, lúa mì hay mía. Hay chúng có thể lan tràn trên các kinh rạch, các kênh nước thải gây ảnh hưởng môi trường. Các cơ quan môi trường của chính phủ quan ngại rằng trên bề mặt nước, một khi rau muống lan tràn tự nhiên mà không có sự kiểm soát, chúng có thể tạo nên những dề rau muống dày đặt trên khắp các mặt hồ có sự hiện diện của nó và che phủ toàn bộ ánh sáng xuyên qua mặt nước và không có động thực vật khác tồn tại dưới mặt nước được. Các nguồn cá sông hồ có thể cũng bị ảnh hưởngtừ điều nàỵ Các động thái sinh học nguyên thuỷtại khu vực có rau muốngxâm nhập hoàn toàn có thểbị ảnh hưởng xấụ Như vậy lý do chính để rau muống bị cấm trồng hay bán là do lý do môi trường chứ không phải lý do sức khoẻ. Tại Texas, cây rau muống đã bị cấm từ năm 1990 chứkhông phải đến bây giờ, tuy nhiên trong vài tuần qua dường như một chiến dịch "bài trừ ... rau muống" lại được lặng lẽ thực hiện tại Houston và Dallas,Texas và lan đến các tiểu bang khác. Theo các bảnbáo cáo từ Houston thì trong các tuần qua, đã có 7 nhóm nhân viên công lực chính phủ đã đi kiểm tracác khu chợ Houston, phần lớn là các chợ Á đông để tịch thu rau muống. Và các nhân viên công lựcnày đã bày tỏ sự ngạc nhiên khi thấy rau muốngthịnh hành hơn họ tưởng. Hầu như mỗi chợ đềucó một số lượng rau muống rất lớn đang bày bánhay để trong phòng lạnh, có chợ chứa đến bốn năm trăm bó rau muống. Chỉ trong một ngày, tại Houston các nhân viên công lực đã tịch thu hơn 2 tấn rau muống tại các chợ . Tại mỗi chợ, các nhóm kiểm tra này đều giải thíchđến các chủ chợ lý do tại sao không được trữ vàbán rau muống, cộng theo các điều luật liên quan. Chưa có báo cáo nào đã báo về rằng các nhân viên này đã ghi giấy phạt trong đợt kiểm tra lần đầunày vì hầu như các chủ chợ đều cho rằng họ khôngbiết gì về các luật cấm trồng hay bán rau muống trong suốt nhiều năm qua và cho rằng nó tương tự như các loại rau cải khác. Trong tài liệu đang có trong tay chúng tôi từ PhòngTài Nguyên Thiên Nhiên của tiểu bang Florida cảnh báo về rau muống, dường như biết được sự sản xuấtvà nhu cầu tiêu thụ rau muống khá cao trong cộng đồng người Việt hay sao mà chúng tôi có thể đọc được nguyên văn câu tiếng Việt rằng : "Luật Liên bang Hoa kỳ và tiểu bang Florida cấm trồng cây raumuống. Vi phạm luật cấm trồng rau muống sẽ bịtrừng phạt tiền $500 hoặc 60 ngày tù hoặc cả hai". Chỉ có câu tiếng Việt duy nhất trên đầu bản yếtcáo, dù báo cáo kể ra hàng loạt những quốc gia haycộng đồng ăn rau muống khác. Và xem ra chúng được dịch qua tiếng Việt vẫn còn khá... nhẹ nhàng so với nguyên bản rằng "trồng rau muống là tội tiểu hình bậc 2". Luật Texas thì khe khắt hơn khi bảo rằng du nhập, trữ hay bán rau muống có thể bị phạt đến $2000hoă.c/và đến 180 ngày tù, nếu tái phạm có thể bịphạt đến$4000 hoă.c/và phạt tù đến 1 năm (Texas Law: Parks andWildlifeCode, 66.007 và 66.012). Đối với người Việt, thật khó mà kể hết rau muống đã góp phần làm phong phú một nền ẩm thực rất Việt nam đến như thế nàọ Các bạn tôi nghe tin rau muống bị cấm tại các tiểu bang nhiều người Việt sinh sống tại Mỹ, vô tình lại không ai bảo nhaucứ ngồi lần lượt kể ra từng món ăn chế biến từ rau muống, nhiều đến không ngờ . Người nhớ món xào, món luộc món canh, món gỏi, người chi tiết hơn lại tả cả cách chế biến món ăn, người thì bảo từ nay ắt hẳn món canh bún sẽ chẳng còn gíanhư không có rau muống. Quả thật vậy, ăn tô canhbún có thêm vài gắp rau muống luộc lại khác hẳn cách ăn tô bún riêu với đĩa rau sống bắt mắt và ngon miệng nếu thêm rau muống chẻ .
Thôi đành vậy, xin giã từ... rau muống từ naỵ. Ắt hẳn cũng là điều đáng tiếc cho người Việt chúng ta và cả các sắc dân Á châu khác. Riêng tôichỉ tiếc rằng cái cây chẻ rau muống nhỏ xinh vừa mua cho "nàng" chỉ mới vài tuần trước để làm raucho mónbú n riêu . Nàng của tôi nấu ăn ngon và phải đúng bài bản. Rau cho bún riêu phải có rau muống chẻ,đang trưa nhờ tôi ra chợ kiếm mua cáichẻ mà chưa bao giờ biết nó ra làm sao, chỉ biếtnhờ cậy cô bán hàng. Giờ thì nó sẽ nằm đâu đó một góc hộc tủ mà không còn cơ hội để dùng. Ắt rồi sẽ bị quên đị Khôngbiết còn rau muống thì sao "
Đinh Yên Thảo
Dallas 08/2003
Tản mạn cuối tuần
Còn thương rau... muống mọc sau hè
Vài con cá rô vừa câu sáng sớm, chiên vàng lựng nằm gọn trên chiếc đĩa sành. Đĩa rau muống mới ngắt sau hè luộc xanh rờn còn bốc khói, bên cạnh chén nước mắm tỏi đỏ lên những lát ớt cùng vớitô nước luộc rau vắt tí chanh thay canh, có thêm trái cà chua đỏ điểm vài lá hành xắt nhỏ. Bữa cơm chiều miền quê vừa chân quê, đạm bạc lại vừathanh thoát. Lại đẹp mắt với những màu sắc củathức ăn ánh lên, bên cạnh nồi cơm khói lên nghi ngút, thơm mùi lúa mới ... Giữa một thời đại của những lá điện thư đi qua nửa vòng trái đất chỉ trong tích tắc của khắcgiây đồng hồ, các bạn hãy khoan cười nhạo vềmột bức tranh quê vừa thoáng qua trong tôi. Bởi vì nó không là sự tưởng tươ.ng. Đó là ký ức củamột thời quê nhà mà tôi tin rằng mỗi chúng ta đãhơn một lần trải qua với bữa cơm như vậy. Khác chăng thì người thị thành mua cá rau nơi chợ búa còn người dân quê thì trời thương với những lamlũ quanh năm mà cho con cá nơi đầu mương, ngọn rau nơi sau hè góp mặt trong bữa cơm thường ngàỵ Còntôi, dù sinh ra và lớn lên ở thị thành, miền quê đối với tôi chỉ là những kỷ niệm ngày hè háibắp để nướng, vài củ khoai lụi hay ngồi câu vàichú cá rô be bé, may chăng mới mừng rỡ nhấc chiếccần có chú cá rô bằng ba ngón tay chụm đang vùngvẫy, nhưng những bữa cơm quê giữa tiếng gío xào xạc trên ngọn tre sau vườn như vậy lại chẳng thểquên. Vâng, không phải sao nếu những điều rất nhỏnhặt, bình thường, bỗng một lúc nào lại hiệnvề. Tiềm ẩn đâu đó đâu trong tâm thức mỗingười, chúng chỉ cần một cơ hội . Ít ra là raumuống hôm naỵ Và hãy nói về chúng.
Rau muống tiếng Anh gọi là "Water Spinach" hay Convolvulus, tên khoa học là Ipomoea Aquatica. Theo tàiliệu của Phòng Công viên và Sinh thái Hoang dã Texas (TPWD) thì rau muống xuấtphát từ miền nam Trung quốc, không chỉ phổ biếntại các quốc gia Đông nam Á mà được trồng cả tạiẤn độ, Brazil, Châu Phi và Trung Mỹ. Được gọi làkankong hay tung sum tsoi trong tiếng Hoa, tangkong trongtiếng Phi, phakbong trong tiếng Lào, tra kuon trong tiếng Kam-pu-chia hay batilla acuatica trong tiếng Mỹ La tinh vàcòn rất nhiều nữa, đã nói lên sự phổ biến của rau muống trên nhiều quốc giạ Tại Mỹ, ba tiểu bang được kể là trồng rau muống nhiều nhất là California, Florida và Texas. Tại Floria,theo báo cáo của Phòng tài nguyên thiên nhiên, rau muống được tìm thấy trôi dạt trên nhiều kinh nước thải. Rau muống có thể trồng rất tốt trêncác vùng đất ẩm hay trôi dạt trên nước, hay thậm chí chịu đựng được sự ngập nước mà không bị úng thủy nếu trồng trên bờ. Mùa mưa hay mùa hè lànhững mùa thời tiết thật tốt cho rau muống pháttriển mạnh nhất. Cuối thu cho đến mùa đông là lúc rau muống trổ bông và nảy hạt. Phát triển mạnh, rau muống có thể tự lan tràn mà không cần sự chăm sóc nếu trồng trên mặt nước. Sau khi tra tìm từ các nguồn tài liệu thì chúng tôi tìm thấyrằng thật ra trong danh sách của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ USDA,rau muống đã bị nằm trong danh sách hạt giống "nguy hại"(noxious weed), đã bị cấm từ lâu vì vấn đề sinh tháị Chính tính chất mọc và lan tràn dễ dàng, mạnhmẻ, rau muống có thể xâm chiếm hay lan tràn, một cách tự nhiên, đến các vùng đất ẩm dùng chotrồng trọt khác dùng để trồng gạo, lúa mì hay mía. Hay chúng có thể lan tràn trên các kinh rạch, các kênh nước thải gây ảnh hưởng môi trường. Các cơ quan môi trường của chính phủ quan ngại rằng trên bề mặt nước, một khi rau muống lan tràn tự nhiên mà không có sự kiểm soát, chúng có thể tạo nên những dề rau muống dày đặt trên khắp các mặt hồ có sự hiện diện của nó và che phủ toàn bộ ánh sáng xuyên qua mặt nước và không có động thực vật khác tồn tại dưới mặt nước được. Các nguồn cá sông hồ có thể cũng bị ảnh hưởngtừ điều nàỵ Các động thái sinh học nguyên thuỷtại khu vực có rau muốngxâm nhập hoàn toàn có thểbị ảnh hưởng xấụ Như vậy lý do chính để rau muống bị cấm trồng hay bán là do lý do môi trường chứ không phải lý do sức khoẻ. Tại Texas, cây rau muống đã bị cấm từ năm 1990 chứkhông phải đến bây giờ, tuy nhiên trong vài tuần qua dường như một chiến dịch "bài trừ ... rau muống" lại được lặng lẽ thực hiện tại Houston và Dallas,Texas và lan đến các tiểu bang khác. Theo các bảnbáo cáo từ Houston thì trong các tuần qua, đã có 7 nhóm nhân viên công lực chính phủ đã đi kiểm tracác khu chợ Houston, phần lớn là các chợ Á đông để tịch thu rau muống. Và các nhân viên công lựcnày đã bày tỏ sự ngạc nhiên khi thấy rau muốngthịnh hành hơn họ tưởng. Hầu như mỗi chợ đềucó một số lượng rau muống rất lớn đang bày bánhay để trong phòng lạnh, có chợ chứa đến bốn năm trăm bó rau muống. Chỉ trong một ngày, tại Houston các nhân viên công lực đã tịch thu hơn 2 tấn rau muống tại các chợ . Tại mỗi chợ, các nhóm kiểm tra này đều giải thíchđến các chủ chợ lý do tại sao không được trữ vàbán rau muống, cộng theo các điều luật liên quan. Chưa có báo cáo nào đã báo về rằng các nhân viên này đã ghi giấy phạt trong đợt kiểm tra lần đầunày vì hầu như các chủ chợ đều cho rằng họ khôngbiết gì về các luật cấm trồng hay bán rau muống trong suốt nhiều năm qua và cho rằng nó tương tự như các loại rau cải khác. Trong tài liệu đang có trong tay chúng tôi từ PhòngTài Nguyên Thiên Nhiên của tiểu bang Florida cảnh báo về rau muống, dường như biết được sự sản xuấtvà nhu cầu tiêu thụ rau muống khá cao trong cộng đồng người Việt hay sao mà chúng tôi có thể đọc được nguyên văn câu tiếng Việt rằng : "Luật Liên bang Hoa kỳ và tiểu bang Florida cấm trồng cây raumuống. Vi phạm luật cấm trồng rau muống sẽ bịtrừng phạt tiền $500 hoặc 60 ngày tù hoặc cả hai". Chỉ có câu tiếng Việt duy nhất trên đầu bản yếtcáo, dù báo cáo kể ra hàng loạt những quốc gia haycộng đồng ăn rau muống khác. Và xem ra chúng được dịch qua tiếng Việt vẫn còn khá... nhẹ nhàng so với nguyên bản rằng "trồng rau muống là tội tiểu hình bậc 2". Luật Texas thì khe khắt hơn khi bảo rằng du nhập, trữ hay bán rau muống có thể bị phạt đến $2000hoă.c/và đến 180 ngày tù, nếu tái phạm có thể bịphạt đến$4000 hoă.c/và phạt tù đến 1 năm (Texas Law: Parks andWildlifeCode, 66.007 và 66.012). Đối với người Việt, thật khó mà kể hết rau muống đã góp phần làm phong phú một nền ẩm thực rất Việt nam đến như thế nàọ Các bạn tôi nghe tin rau muống bị cấm tại các tiểu bang nhiều người Việt sinh sống tại Mỹ, vô tình lại không ai bảo nhaucứ ngồi lần lượt kể ra từng món ăn chế biến từ rau muống, nhiều đến không ngờ . Người nhớ món xào, món luộc món canh, món gỏi, người chi tiết hơn lại tả cả cách chế biến món ăn, người thì bảo từ nay ắt hẳn món canh bún sẽ chẳng còn gíanhư không có rau muống. Quả thật vậy, ăn tô canhbún có thêm vài gắp rau muống luộc lại khác hẳn cách ăn tô bún riêu với đĩa rau sống bắt mắt và ngon miệng nếu thêm rau muống chẻ .
Thôi đành vậy, xin giã từ... rau muống từ naỵ. Ắt hẳn cũng là điều đáng tiếc cho người Việt chúng ta và cả các sắc dân Á châu khác. Riêng tôichỉ tiếc rằng cái cây chẻ rau muống nhỏ xinh vừa mua cho "nàng" chỉ mới vài tuần trước để làm raucho mónbú n riêu . Nàng của tôi nấu ăn ngon và phải đúng bài bản. Rau cho bún riêu phải có rau muống chẻ,đang trưa nhờ tôi ra chợ kiếm mua cáichẻ mà chưa bao giờ biết nó ra làm sao, chỉ biếtnhờ cậy cô bán hàng. Giờ thì nó sẽ nằm đâu đó một góc hộc tủ mà không còn cơ hội để dùng. Ắt rồi sẽ bị quên đị Khôngbiết còn rau muống thì sao "
Đinh Yên Thảo
Dallas 08/2003
Gửi ý kiến của bạn
