Chúng tôi mong nhận được mọi ý kiến đóng góp và bài vở của bạn đọc về mọi vấn đề liên quan đến nhạc cổ điển như ca kịch opéra, ballet, kỹ thuật (recording), album mới, concert bạn mới đi nghe...Thư từ bài vở xin gởi về classical@vietbao.com
Trước tiên xin nói ngay là tui không thể nào chịu đựng nổi cái nhà ông nhạc sĩ này.
Không một thứ gì trên đời lại có thể tàn phá những buổi chiều êm ả lãng mạn của những cặp tình nhơn bằng…âm nhạc. Đó là tui nói về nhạc của Shostakovich. Lý ra, nhiệm vụ cao quý nhất của âm nhạc là thăng hoa tình yêu đôi lứa thì nhạc của ông thày có tác dụng ngược lại. Một cách nhẫn tâm và độc ác cố tình. Đây phải là một đại tội trước "cái gọi là" tòa án âm nhạc, nếu có một thứ tòa như thế.
Chuyện xẩy ra cách đây hơn một năm.
Tui có người bạn vong niên, rất trẻ, dễ mến và yêu nhạc. Thấy tui có ít nhiều kinh nghiệm, và nhất là vì kính lão đắc thọ, hắn thường hỏi ý kiến già tui mỗi khi liều mình dấn thân vào thế giới âm nhạc xa lạ nào đó. Không câu nệ, cái gì biết tui nhận là biết, không thì nói không, đặng sự trao đổi học hỏi cùng tiến bộ. Tui dõng dạc: nhạc sỹ mà hắn nên tìm nghe là Shostakovich. Dạo đó Michael Tilson Thomas dẫn dàn San Fransisco SO trình diễn ở nhà hát lớn Sergerstrom, chương trình có Symphony số 8 của Shostakovich. Tui đề nghị hắn nên đi nghe.
Phải nói là giữa những thứ chết người trong 15 cái symphonies, thì số 8 và số 9 là hai symphonies nhẹ nhàng nhiều tính hài. Bài số 8, mở ra rất chậm (adagio), rồi sau đó đi veo véo rất khinh khoái. Tui chạnh nghĩ, nếu bắt đầu bước vào thế giới của Shostakovich thì không gì bằng hai con số này. Nên tui mạnh dạn khuyến khích hắn. Có dè đâu…
Ai đó nói phải đặt mình vào hoàn cảnh người khác mới hiểu được. Tuổi trẻ thì tất hắn phải đưa bạn gái đi nghe nhạc hội. Trước khi đến rạp, bảnh bao và đẹp đẽ, có lẽ hai người tay trong tay vào nhà hàng Tây thưởng thức món ốc nhồi dưới ánh nến lung linh. Giờ giải lao giữa chương trình, lại tay trong tay, chúng thẩn thơ dạo gót trong khu vườn kiểng của rạp hát, giữa những luống hoa thơm hay dưới tàn dâm bụt. Và bầu trời thì đầy sao. Thỉnh thoảng lại dừng chân, nhấp một ngụm vang trắng vừa thơm vừa béo. Cuối chương trình thì…
Nhưng ông Shostakovich từ đâu nhẩy xổ vào hầm hè suốt 25 phút đầu đoạn adagio, trời đang sáng lạn bỗng tối xầm những đe dọa. Đoạn này gần cuối có nhiều tiếng trống snare và kèn đồng căng thẳng, rồi kết thúc âm u bằng tiếng rỉ rả nghẹt mũi của oboe. Chương kế tiếp chẳng hiểu tai sao lại chạy như ma đuổi, thần hồn nát thần xác, láu táu quấn quýt. Còn đang chưa hiểu đầu cua tai nheo thế nào, lại tốc váy chạy thêm một hồi nữa như dành nhau tới hợp tác xã nhà nước mua nhu yếu phẩm. Khốn nạn thay, chương 3 này chạy còn lâu hơn và còn nhanh hơn đoạn trước, gần 10 phút -so với bản nhạc tình ăn khách Romeo và Juliette của Nino Rota chỉ vỏn vẹn 2 phút rưỡi.
Than ôi, cánh hoa tan tác trước giông bão.
Bây giờ mọi chuyện đã qua, đã là quá khứ. Tôi bèn dở tấm đồ hình mấy tác phẩm này ra để ngẫm thêm về mấy nỗi đoạn trường.
Nguyên tắc vàng mà J. Haydn ông tổ symphony đã định: đoạn 1 nhanh, linh hoạt (spiritual), đoạn 2 chậm khoan thai (andante), đoạn 3 nhịp nhàng (minuetto), đoạn 4 nhộn nhịp (vivace) để kết thúc. Kết quả: Haydn thành công mỹ mãn, được kính trọng và nắm nhiều chức vụ quan trọng về âm nhạc trong triều đình.
Còn Shostakovich số 8: đoạn 1 chậm, 2 nhanh, 3 rất nhanh và không ngưng nghỉ, 3 rất chậm, 4 nhanh. Kết quả: Shostakovich suốt đời nhăn nhó, khó đăm đăm, bị Xít-Talin xì nẹt, làm kiểm điểm thú tội nhiều lần.
Đó là số 8. Vô phước cho ai vớ phải những thứ khác của ông thầy, không biết bao nhiêu hiểm nghèo chờ đợi. Thí dụ như số 11: đoạn 1 rất chậm không nghỉ, 2 rất nhanh, rất chậm, rất nhanh, rất chậm (mỗi món ăn 2 lần), không nghỉ, 3 rất chậm không nghỉ, 4 rất nhanh, rất nhanh (2 lần), rất chậm, vừa, rất nhanh. Vậy là thế "quái" gì chớ!
Ý đồ của ông thầy quá rõ ràng.
Công bằng mà nói, lỗi có tại anh bạn trẻ và tại già tui: thiếu chuẩn bị, nghe không hợp lúc. Giả như tập dượt trước, và chỉ đi nghe một mình thôi thì đâu có nông nỗi gì. Muốn lãng mạn thì cưỡi ngựa xem hoa, ông thày có ép ai cưỡi xe tăng tàu bò gì đâu.
Của đáng tội, ông thày hay làm những thứ trái khoáy, chính vì thế nhiều lúc nghe thật đã tai. Như café ngon vì đắng, như ớt thơm vì cay. Nghĩ tới chuyện Xít-Talin nổi nóng vì nhạc ông thầy viết hay trật búa kế hoạch, và nghĩ tới cái sắc tay ông thày luôn luôn chuẩn bị tốt để được đi học tập tốt bất cứ lúc nào, nghĩ tới những hốt hoảng hàng đêm, những bản tự kiểm đấm ngực nhận lỗi…
Thấy thương mấy khúc nhạc "rồ"của Shostakovich quá đỗi.
Gửi ý kiến của bạn
