- Ai cũng biết cuộc đời là có hạn, cuộc sống là vô thường, nhưng trong giờ phút tử biệt sinh ly đều gieo vào lòng mỗi một chúng ta niềm xót thương vô hạn. Niềm thương xót càng lớn khi chúng ta mất đi một người bạn chân tình, nhân hậu, biết nhường nhịn, biết chia sẻ những khó khăn vướng mắc trên bước đường đời. Người xưa nói: "Đắc nhất tri kỷ khả dĩ bất hận" (có một người bạn tri kỷ ở đời, còn gì phải ân hận nữa.) Đối với tôi, bạn Tú Sót mất đi, tôi như bị mất đi một phần của cơ thể vậy.
Bạn đã bỏ tôi mà đi, khiến tôi trống trải, cô đơn, bơ vơ. "Tiền bất kiến cổ nhân, hậu bất kiến lai giả" (trước không thấy người xưa, sau chưa thấy người tới). Còn đâu những buổi họp mặt các hội thơ Hồ Tây, Thông Reo, Xuân Đỉnh, Bạch Mai và cả Bắc Hồng bên kia sông Cái... tôi với bạn thường vẫn đèo nhau đến với các thi hữu bằng chiếc xe máy cà tàng. Giọng thơ trào phúng sống động, hóm hỉnh, sâu sắc nước đời của bác Tú Sót đã làm nhiều vầng trán đăm chiêu giãn ra, những nụ cười nở trên môi khô héo, và lòng người trở nên thư thái:
Hôm nay mồng 8 tháng 3
Tôi giặt hộ bà chiếc áo của tôi
Tôi phần bà một đĩa xôi
Sợ bà yếu bụng tôi xơi hộ bà.
Tú Sót không chỉ là nhà thơ trào phúng, mà còn là nhà thơ trữ tình:
Biết đời còn lắm đau thương
Biết mình còn lắm đoạn trường đắng cay
Yêu nhau tâm sự giãi bày
Nghiệp văn chương chút duyên này gửi nhau.
Nhà thơ Tú Sót quê gốc Nghệ An, tôi quê gốc Hà Nội, thể mà chơi được với nhau thân thiết như anh em một nhà gần 50 năm nay, tức gần nửa thế kỷ chứ đâu phải là ít. Tú Sót hành xử noi theo nếp tương kính của người xưa "quân tử chi giao đạm nhược thủy" (người quân tử chơi với nhau đạm bạc như nước trên nguồn), nên giao tiếp với nhau được dài mà không nhạt vị. Vợ con, gia đình, các cháu, thân mật quý trọng như người nhà. Lúc còn hàn vi cũng thế, mà lúc con cái phương trưởng ăn nên làm ra cũng thế.
Bạn Tú Sót là người xứ Nghệ, nhưng lại có duyên với vùng đất Thăng Long-Kẻ Chợ. Tôi đánh giá bạn tôi đã góp phần làm sống lại một nét sinh hoạt văn hóa Thăng Long xưa. Cứ mỗi độ Tết đến, có những ông đồ mực tàu giấy bản đem thứ chữ thánh hiền cao quý, dân dã hóa xuống hè phố mặt đường, ngồi viết đại tự kiểu thư pháp: phúc, lộc, tâm, đức.... cho bà con phố phường. Anh phu xe, bà bán hàng rong, bác thợ nề, chị phu hồ, cô hàng xén, cho đến cả những bậc trí giả, thức giả... đến xin một chữ về treo Tết lấy may.
Bạn Tú Sót cùng chúng tôi, về hưu cả rồi, thấy để mất đi nét văn hóa ấy thì thật đáng tiếc:
Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua...
(Thơ Ông đồ - Vũ Đình Liên)
Bài thơ Ông đồ được đóng lại bằng một câu hỏi da diết rơi vào hư vô, bâng khuâng:
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ"
Câu hỏi da diết ném vào hư vô ấy làm lạnh buốt xương sống và nổi da gà những kẻ có tình. Họ không thể làm ngơ, họ bàn với nhau, và hình ảnh ông đồ viết câu đối Tết được sống lại, hiện lên ở hè phố 64 Bà Triệu-Hà Nội mỗi độ xuân về. Đoạn phố Hà Nội ấy đã được thiên hạ gọi là phố chữ. Nhiều bài viết đăng trên báo giới thiệu địa chỉ đó, rồi cả vô tuyến truyền hình Hà Nội lẫn Trung ương đều đã giới thiệu nhiều năm nay. Bây giờ thì Ông đồ sống lại rồi, nhiều nơi viết đại tự rồi. Một nét sinh hoạt văn hóa Thăng Long xưa không bị chìm đắm nữa. Trong đó có công của nhà thơ Tú Sót.
Tôi học được ở bạn tôi nhiều điều, trong đó có cái TÂM. Cái TÂM của bạn Tú Sót không mơ hồ, không huyễn ảo. Nó hiển hiện ra cụ thể trong cách ứng xử: với gia đình vợ con, với hàng xóm họ mạc, với bạn bè thân hữu. Thật chân tình. Thật yêu thương. Nói gọn lại là thật tốt.
Một câu thơ được truyền tụng trong nhiều câu thơ của Tú Sót:
Mong sao thiên hạ gần xa
Được cười được khóc như là trẻ thơ.
Phải là người có tấm lòng cực thiện, cực trong sáng, không đố kỵ, không hẹp hòi, không để bụng, không hận thù, luôn luôn nghĩ điều tốt đẹp về mọi người, vì mọi người, cho mọi người, mới viết nổi một câu thơ bồ tát như vậy.
Câu thơ được truyền bá khá rộng, nó là niềm hạnh phúc của ông bạn tôi. Trời không phụ công ai cả. Trời đều dành cho mỗi người một mảnh đất để họ tự cày xới và hoàn thiện mình. Ông bạn tôi đã tự hoàn thiện và cày xới trên mảnh ruộng trời cho. Kết quả là 7 tập thơ đã ra đời góp hương sắc cho khu vườn văn chương nước Việt (Gà trống đẻ, Thơ Tú Sót, Thơ đố, Cóc đi guốc, Trống da bò, Tập thơ Cánh thời gian - Ailes du Temps, in hai thứ chữ Pháp văn và Việt văn. Và tác phẩm gần đây nhất là tập thơ Dòng Xuân có thể coi là tập thơ cuối cùng của nhà thơ Tú Sót) Đời một người làm văn chương như thế là quá đủ.
Bạn Tú Sót ơi!
Bạn sẽ không bao giờ chết. Nhân dân sẽ còn đọc thơ bạn, lưu truyền thơ bạn, trích dẫn thơ bạn và cười hả hê với thơ bạn. Thế là bạn vẫn sống với mọi người. Một nhà phê bình nào đó đã nói một câu chí lý:"Nhà thơ chỉ chết, khi nào thơ họ không còn sống trong lòng người sống nữa".
Bạn Tú Sót thân mến!
Bạn đã sống xứng đáng một đời người. Nước có giặc bạn cầm súng chiến đấu ngoài mặt trận, nước yên bình bạn cầm bút chiến đấu trên trang giấy làm cho cuộc đời trong sạch hơn lên. Linh hồn bạn bây giờ sẽ được thảnh thơi về nơi cõi trời dành cho đức độ và tài năng bạn được hưởng. Bạn khôn thiêng phù hộ độ trì cho con cháu mạnh khỏe, làm ăn thịnh vượng, phù hộ độ trì cho bè bạn văn chương mạnh khỏe, viết được nhiều tác phẩm hay, góp phần làm phong phú nền văn học nước nhà.
Vĩnh biệt bạn Tú Sót, tôi đề nghi mọi người, một phút mặc niệm.
Buổi tang lễ nhà thơ Tú Sót
Thay mặt bè bạn văn chương đọc lời từ biệt trước linh cữu nhà thơ
Nhà văn Hoàng Tiến.
Gửi ý kiến của bạn
