Theo báo Thanh Niên tại Saigon, các tổ chức phi chính phủ hoạt động tại Việt Nam đã thu lợi gần 27 triệu USD từ việc môi giới đưa trẻ em Việt Nam ra nước ngoài làm con nuôi trong 6 năm qua.
Tờ báo cho biết: Nhiều cá nhân chuyên hành nghề "săn" trẻ em mồ côi, cơ nhỡ hoặc người sinh con ngoài ý muốn với giá chỉ trên dưới10 triệu đồng, nhưng giá “bán” ra cả chục nghìn đô la. Bộ Tư pháp cho biết sẽ đóng cửa những tổ chức hoạt động trái phép này.
Hiện có 70/482 tổ chức phi chính phủ (NGO) hoạt động tại Việt Nam tham gia môi giới, đưa trẻ em Việt Nam ra nước ngoài làm con nuôi (hợp pháp hoặc chui). Nhiều NGO trong số này núp bóng hoạt động nhân đạo để kiếm lời. Cách thức hoạt động của họ là đầu tư vào một số dự án tài trợ cho trẻ em khó khăn tại các trung tâm, cơ sở nuôi dưỡng trẻ mồ côi, tàn tật... để bán cho các gia đình nước ngoài muốn nhận con nuôi Việt Nam với giá 12.000-14.000 đô la. Một ví dụ điển hình làtổ chức Adoption Center (A/C) của Thụy Điển: tài trợ 30.000 đô la đểxây dựng một trại tiếp nhận, nuôi dưỡng trẻ mồ côi, bị bỏ rơi ở PhúYên, nhưng trong thời gian từ 1/10/1997 đến 6/4/2000, A/C đã “xuất” được 18 cháu, thu về trên dưới 250.000 đô la.
Với tính chất nhân đạo tương tự, các tổ chức như WC. Inc, LifeAdoption Services, Hope’s Promise, Angel Haven Outreach cùng đưa được hơn trăm trẻ Việt Nam ra nước ngoài. Những để thuận lợi, các NGO này thường thuê những người có kinh nghiệm và khôn ngoan để săn trẻ em mồ côi hay những người sinh con ngoài ý muốn.
Tờ báo cũng tố cáo một Việt kiều Mỹ nguyên văn như sau:
“Một trong số đó là Marry Nguyễn, quốc tịch Mỹ, Giám đốc Hội Từ thiện American Network Inc của Mỹ. Từ năm 1995 đến nay, 99 trẻ đã qua tay bà ta sang Mỹ làm con nuôi. Mỗi phi vụ, bà ta chỉ bỏ ra khoảng chưa đến 1.000 USD nhưng bán được cả chục nghìn USD. Lách được pháp luật Việt Nam, nhưng bà Marry Nguyễn lại bị cơ quan tư pháp Mỹ điều tra về tội trốn thuế và đưa người nhập cư vào Mỹ bất hợp pháp.”
Những người môi giới này có thể mua các em bé từ ngay trong bụng mẹ. Đó là trường hợp sản phụ Nguyễn Thị Phượng được bà Lê Thị Thúy Loan, y tá Trạm Y tế Vĩnh Hải đỡ đẻ. Chị Phượng đã trao đứa con gái vừa lọt lòng cho Marry Nguyễn nuôi, đồng thời bà Loan giúp Nguyễn làm đơn xin khai sinh theo hướng đứa bé do chính bà ta sinh ra. Như vậy, cháu bé không còn cơ hội biết người mẹ đẻ của mình là ai. Một cách khác, theo lời bà Paula Frances Kelly, chuyên gia UNICEF tại Việt Nam, kẻ môi giới đến các vùng xa xôi, hẻo lánh ở miền Bắc hoặc Tây Nguyên để mua các bé sơ sinh với giá 300-400 USD.
Ông Trần Thất, quyền Vụ trưởng Vụ Công chứng, giám định hộ tịch, quốc tịch và lý lịch tư pháp (Bộ Tư pháp) cho biết sẽ rút giấy phép mộtsố NGO do đã thực hiện việc môi giới, đưa trẻ em Việt Nam ra nước ngoài trái phép. Đó là A/C của Thụy Ịiển, ACAI của Bỉ... Ông Nghiêm Xuân Tuệ, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ TB&XH) khẳng định: Công ước quốc tế La Haye năm 1993 về quyền trẻ em và hợp tác giữa các nước về vấn đề con nuôi đã nêu một nguyên tắc: Hoạt động cho nhận con nuôi quốc tế không được thông qua các đầu mối trung gian bất hợp pháp và không được lợi dụng hoạt động này để thu lợi bất chính.”
Hiện chưa thấy các phản ứng quốc tế đối với những điều tố cáo trên.