 |
| Nhà 9 triệu đô, chỉ có 4 phòng ngủ, 4 phòng tắm. |
|
| Căn bếp 1 ngôi nhà trị giá 750,000 đô tại Cali. |
|
| Nhà buốn bán, phải dọn lại sunroom. |
|
| Ngôi nhà thênh thang ở Cali, có thể làm sân đá banh. |
|
| Nhà bếp sang trọng tại Cali. |
|
| Nhà rao bán ở Cali, cần sửa lại mặt tiền cho hấp dẫn. |
Một người nổi tiếng là có thẩm quyền về kinh tế là nguyên Chủ tịch Hội đồng Dự trữ Liên bang Alan Greenpan.
Greenspan làm Thống đốc hệ thống ngân hàng trung ương Hoa Kỳ từ năm 1987 cho đến hết tháng Ba vừa qua. Ông được coi là người chủ trì một giai đoạn tăng trưởng kinh tế dài nhất lịch sử Hoa Kỳ, với vài điểm trũng trở thành điểm bật là vụ sụt giá chứng khoán năm 1987 (vài tuần sau khi ông lên nhậm chức) và vụ khủng bố năm 2001 cùng hai đợt suy trầm nhẹ vào năm 1991 (khiến ông Bush cha thất cử dù kinh tế đã ra khỏi suy trầm) và năm 2001 (một đợt suy trầm ngắn nhất, xảy ra ngay trong thời chiến tranh, sau vụ sụt giá chứng khoán năm 2000).
Hôm 18 tháng Năm vừa qua, tại buổi dạ tiệc do hiệp hội Bond Market Association khoản đãi tại New York, ông Greenspan tuyên bố: chu kỳ tăng giá địa ốc đã chấm dứt, the boom is over. Sau một giai đoạn tăng trưởng mạnh (giá cao, bán nhiều và nhanh), thị trường địa ốc nay đã đi vào ổn định. Tuy nhiên, ông Greenspan phát biểu thêm là giá nhà có thể giảm tại những nơi đã tăng nhanh nhất, nhưng chưa có gì chứng minh là giá nhà sẽ sụt và chưa ai rõ hậu quả sẽ ra sao với nền kinh tế.
Người có thẩm quyền nhất về chuyện kinh tế, áo cơm và giá cả chỉ có thể xác nhận như vậy thôi.
Mà theo dõi tình hình nhà đất thì ai cũng thấy là nhà bán chậm hơn, giá còn tăng nhưng không mạnh, và thời hoàng kim của lối chưa kịp trưng bảng đã bán xong nhà, có khi nội trong vài tiếng, thời ấy coi như đã hết. Mai sau thời sẽ ra sao"
Mai sau thời sẽ ra sao là câu hỏi ông Greenspan không muốn trả lời, vì thuộc phần vụ của người kế nhiệm là Chủ tịch Ben Bernanke.
Ông Bernanke này là kinh tế gia thượng thặng, từng ngồi trong Hội đồng Dự trữ Liên bang cạnh ông Greenspan trước khi làm Cố vấn trưởng về kinh tế cho Tổng thống Bush. Nhưng, vừa nhậm chức từ mùng một tháng Hai năm nay, ông đã khiến thị trường luyến tiếc ông Greenspan. Có thể nói là giá cổ phiếu đã suy sụp liên tục trong mươi ngày kinh doanh vừa qua là do ông Bernanke. Do tánh thành thật của ông hơn là một lầm lẫn về kinh tế.
Sau khi kinh tế bị suy trầm vì vụ sụt giá chứng khoán năm 2000 và vụ khủng bố năm 2001 rồi chiến tranh lan rộng, ngân hàng trung ương Mỹ dưới triều đại Greenspan đã giảm lãi suất liên tục. Lãi suất đây là lãi suất ngắn hạn, đo lường ở lãi suất liên ngân hàng “fed funds rate”. Mức lãi này chỉ còn 2%, coi như bằng 0% nếu giảm trừ ảnh hưởng của vật giá. Lãi suất 0% thì khác chi đi vay tiền chùa, quá rẻ, nhờ vậy người ta tiêu thụ và đầu tư tưng bừng. Nhưng đây là chuyện bất thường vì hoàn cảnh bất thường.
Khi kinh tế Hoa Kỳ đã phục hồi và tăng trưởng rất mạnh (gấp đôi đà tăng trưởng của Nhật hay Âu Châu), thì kể từ tháng Sáu năm 2004 Ngân hàng Trung ương Mỹ dưới sự lãnh đạo của ông Greenspan bắt đầu nâng lãi suất, trung bình sáu tuần một lần (trong các phiên họp định kỳ của Ủy ban Tiền tệ và Tín dụng FOMC), mỗi tuần tăng 25 điểm (0,25%).
Ông Greenspan hãm đà thả tiền thật chậm để hãm đà gia tăng của lạm phát.
Trong ngần ấy đợt đạp thắng hay xả ga trước đấy, ông đều có biệt tài giải thích theo lối uyên áo nước đôi khiến thiên hạ không đoán trước được sự thể. Lý do là để tránh những suy đoán vớ vẫn dẫn tời phản ứng đầu cơ.
Khi kế nhiệm ông Greenspan, Chủ tịch Bernanke tiếp tục chánh sách hãm đà tiệm tiến này với hai đợt tăng lãi suất, vào tháng Ba và tháng Năm vừa qua. Nhưng, khác với Greenspan là con người lão luyện về kinh tế lẫn chính trị, ông Bernanke là một kinh tế gia thành thật.
Việc nâng lãi suất 16 lần liên tục là biện pháp cần thiết để ra khỏi tình trạng bất thường. Ngày nay, tình trạng đã trở thành bình thường. Lãi suất liên ngân hàng nay đang ở mức 5%, giảm trừ ảnh hưởng của lạm phát ở khoảng trên dưới 2% thì lại suất thực là 3%, với tốc độ tăng trưởng cỡ 4% nếu quy ra toàn năm và thất nghiệp là 4,7% (thấp nhất so với trung bình của ba chục năm qua), chúng ta đang có hoàn cảnh gọi là lý tưởng: kinh tế tăng trưởng đều, lạm phát nhẹ, thất nghiệp thấp và nhà cửa hết bốc giá lên trời…
Khi gặp hoàn cảnh lý tưởng, người cầm đầu hệ thống tiền tệ và tín dụng của Hoa Kỳ, nghĩa là người cầm chịch cho đà tăng trưởng của kinh tế lẫn vật giá, phải nói sao" Ông Bernanke đã nói ra sự thật: “tình hình đã trở lại bình thường, cho nên việc còn tăng lãi suất hay không thì chưa rõ, vì phải căn cứ trên áp lực của giá cả”.
Ông nói ra một điều cực đúng: “xe đang chạy ngon, việc đạp thắng hay tống ga thì còn tùy”. Thị trường bèn suy luận: ngân hàng trung ương đang thõng tay chờ đợi tin tức kinh tế để ứng phó. Suy luận ấy có nghĩa là sau 16 lần nâng lãi suất mà mọi người đã quen, ngân hàng trung ưong Mỹ chưa biết sẽ làm gì trong tương lai, sẽ hết tăng lãi suất khi tín dụng địa ốc đã tăng và giá nhà đang giảm chậm, hay sẽ còn nâng lãi suất"
Thị trường không thích sự mơ hồ bất định ấy.
Đùng một cái, thống kê kinh tế cho biết vật giá xỉ và lẻ trong tháng Tư đã tăng khá mạnh. Trước sự bất định được Chủ tịch Bernanke nói ra thành thật và công khai, thị trường bèn suy đoán là lãi suất liên ngân hàng đang ở mức 5% sẽ còn tăng nữa, để hãm đà lạm phát. Lãi suất tăng là phí tổn tài chánh tăng khiến doanh lợi sẽ giảm. Lập tức, giá cổ phiếu đang ở mức cao, gần đụng kỷ lục của đầu năm 2000 liền tuột dốc liên tục, tuột mãi không thôi.
Thị trường không thích sự bất định và không thích ngân hàng trung ương nói rằng mình chưa định gì hết. Ông Bernanke có thấy ra là sự thành thật chưa chắc đã hay vì cũng khiến người ta suy đoán linh tinh nên lật đật cải chính.
Dù sao thì cũng là chuyện đã rồi, chuyện đáng tiếc.
Nhưng, như đã nói ở trên, đây không phải là lỗi của Chủ tịch Bernanke.
Khác với vị tiền nhiệm, ông chỉ muốn mở rộng thông tin cho thị trường và minh bạch hoá tiến trình quyết định về tiền tệ của ngân hàng trung ương, như nhiều người đã yêu cầu trong Quốc hội mà thôi.
Ngân hàng Trung ương Mỹ là cơ quan độc lập, không do Hành pháp hay Lập pháp chi phối, căn cứ trên những tính toán chính trị của mùa bầu cử chẳng hạn, nhưng có nhiệm vụ giải trình một năm hai lần trước hai viện trên và dưới của Quốc hội: một năm bốn lần Chủ tịch Hội đồng Dự trữ Liên bang phải ra điều trần trước Uỷ ban Tài chánh và Ngân hàng để giải thích về chánh sách và nghe lời phê phán của Quốc hội, đại diện cho quốc dân.
Ông Bernanke được yêu cầu trình bày sự thể cho minh bạch nên nói răng đang chờ đợi tình hình vật giá lên hay xuống thì mới quyết định. Nếu là người thấm nhuần tinh thần chính trị của Thủ đô Mỹ, như ông Greenspan, có lẽ ông sẽ nói lòng vòng bí hiểm hơn!
Trở lại chuyện nhà đất, ông Greenspan khéo nói là chu kỳ tăng giá đã hết, thị trường nhà đất đã nguội nhưng chưa rõ là ảnh hưởng về giá cả ra sao. Ngày thứ Tư 24 vừa qua, thống kê về nhà đất cho thấy là ông nói đúng khi bảo rằng chưa biết!
Lãi suất tín dụng địa ốc (mortgage rate) trung bình có tăng, nay đang ở mức 6,60% cho loại tín dụng 30 năm, cao nhất kể từ tháng Sáu năm 2002. Nhưng, số nhà mới (new home) được bán trong tháng Tư vừa qua vẫn tăng bất ngờ, tới mức cao nhất của năm nay. Bộ Thương mại vừa cho biết là trong tháng Tư, tổng số nhà mới được bán ra là một triệu 198 ngàn căn, tăng gần 5% quy ra toàn năm, một đà gia tăng cao nhất kể từ tháng 12! Thị trường nhà đất không sụp và vẫn còn khả quan, dù giá nhà có nhích lên chút đỉnh và số nhà đọng chưa bán được đã lên tới 562 ngàn căn vào cuối tháng Tư, tăng 2,4%. Giá nhà tính theo lối tiêu biểu nhất là trung vị thì tăng 7,3% so với tháng Ba, nay đang ở mức 238.500 đồng một căn. So với những đợt tăng giá lên trời của mấy năm trước thì đà tăng giá này (0,9%) coi như đã giảm. Những nơi nhà bán chạy nhất là miền Đông-Bắc (sau khi sụt trong tháng Ba) và miền Nam, miền Tây.
Người ta cứ lo rằng lạm phát quá cao (khoảng 3%) sẽ khiến ngân hàng trung ương tăng lãi suất làm lãi suất địa ốc tăng theo và việc vay tiền mua nhà trở thành đắt đỏ hơn. Nỗi lo sợ ấy mới làm nguội thị trường địa ốc. Nếu giá nhà suy sụp vì số nhà bán ra sút giảm, tài sản của người dân đầu tư vào ngôi nhà sẽ mất giá, dân chúng sẽ chi tiêu ít hơn và kinh tế bị ảnh hưởng bất lợi.
Nhưng, nếu không hãm đà tăng trưởng tiền tệ bằng cách nâng lãi suất, thì vật giá gia tăng cũng làm giảm tài sản và lợi tức người dân, dù có là chủ nhà hay không.
Ngân hàng trung ương vì vậy phải hết sức tỉnh táo theo dõi tình hình vì từng quyết định của mình đều ảnh hưởng đến nồi cơm hay tài sản của người dân. Khó nhất là khi kinh tế đang ở vào trạng thái lý tưởng ngày nay, như một chiếc xe đạp đang chạy thật lẹ, nhích tay lái sai một chút là có thể gây tai nạn.
Chủ tịch Bernanke đang hiểu ra điều ấy và còn được nhắc nhở là phải coi chừng hậu quả tương hằng, nghĩa là tác động ngược, của từng quyết định về lãi suất. Từ khi tăng hay giảm lãi suất cho tới khi quyết định ấy tác động vào thị trường, người ta có một khoảng cách thời gian, dài hay ngắn thì còn tùy. Bây giờ, khi vừa thấy thị trường chứng khoán tuột giá vì… tin vui về kinh tế mà lập tức lấy quyết định về lãi suất, thí dụ như tạm ngưng tăng lãi suất, và nói ra điều ấy, thì tin vui bỗng hoá tin buồn trong mấy hồi!
Kết luận là chúng ta đang ở vào thời bất định, lên hay xuống chỉ trong đường tơ kẽ tóc và trong đà lên đã có mầm xuống, hoặc ngược lại.
Kết luận ấy cũng có giá trị cho thị trường gia cư: giá nhà hết tăng thì người muốn mua nhà có thêm hy vọng sẽ làm chủ dinh cơ của mình, ngược lại, người đã mua nhà thì cảm thấy như mình bị “nghèo đi”. Khi bức tranh ngả màu xám, trong đen có trắng, trong trắng có đen, thì mình nên bình tĩnh và đừng hốt hoảng.
Gửi ý kiến của bạn
