DB Royce và Đặc Sứ Bhatia trong buổi họp WTO.
WASHINGTON -- Nên cấp cho VN quy chế bình thường mậu dịch vĩnh viễn (PNTR) sớm hay không" Câu hỏi này đang tranh cãi gay gắt ở cả hai viện quốc hội Hoa Kỳ. Và viễn ảnh sớm được quy chế này trứơc khi TT Bush ghé thăm VN đã có thêm vài trở ngại, khi Thượng Nghị Sĩ Charles Grassley nói hôm Thứ Tư rằng một số thượng nghị sĩ không muốn bỏ phiếu sớm chỉ vì CSVN còn đàn áp tôn giáo.
Tuy nhiên, cựu Dân Biểu Pete Peterson, cũng từng là Đaị Sứ Mỹ tại VN, nói với báo chí hôm 19-7 rằng VN đã có những tiến bộ về nhân quyền và tự do tôn giáo kể từ đầu thập niên 1990s.
Trong khi đó, Dân Biểu liên bang Ed Royce (Cộng Hòa, Quận Cam, Calif.) chiều 20-7-2006 đã gửi bản tin tới các giới truyền thông với tựa đề “Royce Presses Administration on Vietnamese Trade” (DB Royce Áp Lực Chính Phủ Bush về Giao Thương với VN).
Nội dung cho biết Ủy Ban Hạ Viện Quan Hệ Quốc Tế đã mở điều trần hôm Thứ Năm về chính sách mậu dịch Hoa Kỳ tại Á Châu, trong đó cho biết DB Royce đã đưa ra lá thư, trong đó cùng ký tên với các Dân Biểu Chris Smith (CH-NJ) và Tom Davis (CH-VA) gửi Phó Đaị Diện Mậu Dịch Hoa Kỳ Karan Bhatia bày tỏ quan ngại về Mỹ vào thị trường VN.
DB Royce nói, “Chúng ta phaỉ có 1 chính sách mậu dịch giúp sức cho quyền tự do tại VN.”
Lá thư viết:
“Chúng tôi viết thư cho ngài về quan hệ mậu dịch với VN. Theo thương ước hiện nay, chính phủ VN có quyền xuất cảng mọi hình thức sách báo và băng nói (CD), băng hình (DVD) vào Mỹ tự do... kể cả, nhưng không hạn chế với, sách, báo, tạp chí, ấn phẩm, bản in và phim ảnh, trong khi vẫn xiết chặt kiểm soát văn hóa phẩm từ Mỹ vào VN, cấm toàn bộ mọi thứ nói trên vào VN. Tình hình kềm kẹp và bất công bởi chính phủ VN thì trái nghịch với nguyên tắc mậu dịch tự do và công bằng của WTO.
“Kiểu cách méo mó trong quan hệ hiện nay giữa Mỹ-Việt gây thiệt hại lớn về thương vụ đối với các công ty Mỹ, trong khi phía VN hưởng đặc quyền và lợi ích nhờ xuất cảng tự do sang Mỹ qua các điều khoảng trong Annex C của Thương Ước Song Phương BTA.
“Trong khi Hà Nội trải qua cải tổ kinh tế theo hướng thị trường, kể cả giảm bao cấp chính phủ, các rào thuế quan và phi thuế quan, CSVN vẫn xiết chặt các sản phẩm vừa nói. Hạn chế như thế không chỉ trái nghịch với giao thương tự do, nhưng chúng cũng giúp đẩy xa hơn ngày mà dân VN được quyền tự do chính trị. Tiếp cận với các sản phẩm không bị CSVN kiểm soát là chủ yếu để đưa các quan điểm khác cho một dân tộc đang bị áp bức.
“Khi ngài vào giai đoạn kế tiếp thương thuyết đa phương với VN, chúng tôi thúc giục mạnh mẽ ngài hãy đưa vấn đề naỳ ra cứu xét như là một tầm quan trọng đối với tự do mậu dịch và với tự do chính trị tại VN. Chúng tôi biết ơn ngài chú ý tới vấn đề quan trọng này.”
Bản tin của DB Royce không cho biết phản ứng của ông Bhatia.
Đặc biệt theo nguồn tin riêng từ hành lang Hạ Viện, hiện nay dân Biểu Lynn Daucher và Trần Thái Văn đang vận động mạnh mẽ với Hạ viện để kêu gọi các Dân biểu Hoa Kỳ can thiệp với Việt Nam cần có tự do tôn giáo, nhân quyền và giao thương hai chiều giữa người Mỹ gốc Việt và Việt Nam trước khi Quốc Hội thông qua quyết nghị để Việt Nam được hưởng Qui Chế Mậu Dịch Bình Thường Vĩnh Viễn (PNTR). Đây là chặng đường cuối để Việt Nam được tham gia vào tổ chức Mậu Dịch Quốc Tế (WTO) có thể diễn ra vào tháng 10 nàỵ