Xin chào mừng Khoá Tu nghiệp Sư phạm Hè 2001 tại Đại học Long Beach, Nam Cali. Tổ chức cho 265 người, từ các tiểu bang xa của Mỹ và Canada về hội thảo giáo dục, tu nghiệp sư phạm trong mấy ngày, có ăn ở, không phải là chuyện dễ. Sống ở Mỹ, thì giờ là tiền bạc, đi làm việc thiện nguyện không danh lợi cá nhân là một hy sinh lớn. Phải có lòng yêu nghề cao, tình thương trẻ nhiều, tinh thần quốc gia dân tộc mạnh, và nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của việc bảo lưu tiếng Việt và văn hoá dân tộc Việt trong lòng xã hội Tây phương, mới có đủ can đảm và nhiệt tâm thực hiện được kỳ công trên.
Thực vậy, tất cả các loài vật trên Trái Đất này đều sống còn nhờ bản năng. Chỉ trừ có Loài Người sống còn nhờ văn hóa do chánh Con Người làm ra. Mà yếu tố chánh của văn hoá lại là ngôn ngữ. Ngôn ngữ tạo cảm thông, hiểu biết giữa người với người. Ngôn ngữ nối liền hiện tại với quá khứ và khai phóng Con Người hướng tới tương lai. Ngôn ngữ còn làm văn hoá đa dạng giữa các dân tộc. Cùng một ý nghĩ nhưng "cảm nhận" sẽ khác nhau nếu ý đó được nói ra bằng ngôn ngữ khác nhau. Câu "phiên dịch là phản bội" ( traduire c'est trahir ) có, một phần vì vậy. Edward Sapir và Benjamin Whorf có lý khi đưa ra luận đề, " Con người nhận thức sự vật thông qua ngôn ngữ của mình." (Sapir, 1929, 49 và Whorf, 1956). Nhân sinh quan và thế giới quan của con người chịu ảnh hưởng ngôn ngữ rất lớn.
Dưới ánh sáng đó, tiếng Việt trở thành yếu tố vô cùng cần thiết trong việc bảo lưu văn hoá, truyền thống Việt trong các xã hội mới mà trên 2 triệu người Việt hải ngoại đang định cư. Có thể nói tiếng Việt còn, nước Việt sẽ còn trong cộng đồng, gia đình, và tâm tư người Việt trên đất nước mới. Từ tháng 4 năm 1975, người Việt chỉ mất chánh quyền chớ không mất nước. Người Việt bỏ nước ra đi tìm tự do ở đất mới, chớ không vong quốc. CS Hà nội nắm được chánh quyền, chớ không nắm được dân tộc. Quan nhất thời, dân vạn đại. Chế độ CS rồi cũng ra đi. VN sẽ trở lại thành đất nước của nhân dân VN, trong đó có một bộ phận không nhỏ của dân tộc là người Việt hải ngoại.
Nhưng nước sẽ mất vĩnh viễn nếu để tiếng Việt mất nơi người Việt hải ngoại.
Chuyện mất tiếng Việt rất dễ xảy ra và đã có nhiều dấu hiệu không tốt ở Mỹ rồi. Quả vậy, Mỹ đa văn hoá, đa sắc tộc chỉ là một cách nói thôi. Việc làm không hoàn toàn như vậy. Anh ngữ mãi mãi là chuyển ngữ, ngôn ngữ chi phối mọi mặt, nhất là giáo dục, hành chánh, thương mại là những lãnh vực thiết thân với mọi sắc tộc. Các biệt lệ cho phép dùng sinh ngữ hai, như Tây ban nha, Hoa, Việt, trong các cuộc thi lái xe, vô quốc tịch và điền đơn từ bị bải bỏ dần dần. Anh ngữ tràn ngập trong mọi sinh hoạt gia đình, học đường, xã hội.
Thêm vào đó, thời gian trước khi đến trường, gần gũi gia đình để học, nghe, và nói tiếng mẹ đẻ của một trẻ em sắc tộc quá ít. Trong khi đó nếp sống Mỹ đã đưa đẩy chúng vào thế không còn chọn lựa nào khác là phải nghĩ bằng tiếng Anh, nói bằng tiếng Anh, và ứng xử theo Mỹ với bè bạn cùng trang lứa, với thầy cô. Thời gian một trẻ em ngồi trước máy truyền hình Anh ngữ lâu hơn thời gia gần gũi thân nhân để nghe và nói tiếng mẹ đẻ.
Phụ huynh trẻ em Việt ai cũng biết ở Mỹ không sợ " dốt Mỹ mà sợ dốt Việt". Trường học và chế độ học vấn ở Mỹ mở rộng. Tỷ lệ người Việt tốt nghiệp đại học 4 năm Mỹ cao hơn các nhóm thiểu số lâu đời ở Mỹ đã đành mà còn cao hơn Mỹ trắng nữa. Nhưng khi nghe con em mình nói tiếng Việt lai giọng với bà con cô bác, ai cũng ngại ngùng về cái dốt Việt.Tiếng Việt cũng không được xem là sinh ngữ hai trong hầu hết các trung tiểu và đại học cộng đồng học khắp nước Mỹ. Trừø Cali, cóùmột số trường thừa nhân. Học tiếng Việt chánh yếu là chỉ tự học, học với người nhà hay với cộng đồng ( nói chung là các cơ sở dạy tiếng Việt của tôn giáo, đoàn thể, v.v…) mà thôi
Thế cho nên, chỉ mới sau một phần tư thế kỷ hoà nhập, không ít người thuộc thế hệ thư ùhai nói tiếng Việt lai giọng, lai chữ và lai cú pháp Mỹ. Nói tiếng Việt bằng cách dịch ý nghĩ bằng Anh văn ra tiếng Việt, nghe thật buồn cười. Và không ít người nói và hiểu tiếng Việt nhưng hoàn toàn dốt tiếng Việt vì không đọc và viết tiếng Việt được dù chỉ cần bỏ ra hai tháng vừa chơi vừa học là xong ngay. Với lớp người trẻ đó, nỗ lực bão lưu văn hoá, truyền thống bằng sách báo, computers tiếng Việt chỉ là công dã tràng. Và tương lai VN chắc cũng không thể đặt lên vai những người ấy. Không một người dân Việt nào có thể chấp nhận một đại diện dân cử VN, một nhà tranh đấu cho tự do dân chủ VN, một nhà hoạt động văn hoá cho dân tộc Việt, gốc Việt, da vàng, mủi xệp, tóc đen, mà không thể nói rành tiếng Việt. Tiên trách kỷ, hâu trach nhân. Gia đình và công đồng người Việt chúng ta, hai cái nôi văn hoá căn bản nhứt, hẵn có nhiều lý do biện giải, nhưng chắc chắn vẫn thấy trách nhiệm mình trong thiếu sót dạy và thực tập tiếng Việt cho con em.
Trên tinh thần đó, việc làm của các trung tâm giáo dục Việt từ lâu và nỗ lưc tổ chức tu nghiệp phương pháp dạy Việt ngữ cho lớp trẻ gần đây là một điểm son lớn trong lịch sử hoà nhập vào xã hội Mỹ mà vẫn giữ bản sắc Việt của dân tộc. Năm 2000 có 230 người thuộc 30 đơn vị dự; năm 2001, 265 người và 50 đơn vị.Thế hệ thứ nhứt 67 tuổi và thế hệ thứ hai 18 tuổi cùng làm. Dấu chỉ tăng tiến, tích cực và lạc quan. Nếu thêm chương trình học tiếng Việt, sử Việt, và văn hoá Việt bằng phương pháp hàm thụ, bưu điện hay tin học, chắc chắn kết quả sẽ lớn, sâu và rộng hơn.
Gửi ý kiến của bạn
