* Sư đoàn 1 Không Kỵ tại mặt trận Miền Đông Nam phần:
Sau hơn 3 năm tham chiến tại chiến trường Cao nguyên, duyên hải Trung nguyên Trung phần, khu chiến thuật Trị-Thiên qua các cuộc hành quân hỗn hợp với các lực lượng bộ chiến Việt Nam Cộng Hòa, Sư đoàn 1 Không Kỵ lại lên đường xuôi về phía Nam. Cuộc chuyển quân của đại đơn vị này diễn ra vào cuối tháng 10/1968, hai tháng sau khi thiếu tướng Goerge I Forsythe nhận chức tư lệnh Sư đoàn thay thế thiếu tướng John J. Tolson III. Lúc bấy giờ vị tân tư lệnh Lực lượng Hoa Kỳ tại Việt Nam là đại tướng Creighton Abrams (thay thế đại tướng Westmoreland được bổ nhiệm giữ chức tham mưu trưởng Lục quân Hoa Kỳ). Do tình hình chiến trường, đại tướng Abrams đã cho lệnh tái điều động Sư đoàn 1 Không kỵ Hoa Kỳ về Vùng 3 chiến thuật. Lo âu về sự tăng cường của các lực lượng chính quy CSBV dọc theo biên giới Việt Nam-Căm Bốt, đại tướng Cao Văn Viên và đại tướng Abrams muốn thiết lập một bức màn che có thể bảo vệ Sài Gòn-Biên Hòa, cùng lúc tạo điều kiện cho Sư đoàn 1 và Sư đoàn 25 Bộ binh Hoa Kỳ tập trung lực lượng phối hợp với các đơn vị bộ chiến VNCH khởi động các cuộc hành quân bình định.
Khu vực trách nhiệm mới của Sư đoàn 1 Không kỵ bao gồm một vùng trải rộng suốt lãnh thổ gần biên giới từ lâu không có người ở, từ một vị trí ở Tây thị xã Tây Ninh đến ranh giới giữa Vùng 3 và Vùng 4 chiến thuật. Tại vùng này, trong nhiều năm địch quân đã phát triển một hệ thống tiếp liệu với nhiều điểm trung chuyển và các căn trại, tiếp nối với nhau bởi các con đường chằng chịt hướng về Sài Gòn. Các địa điểm trong hệ thống tiếp liệu và hậu cần của CQ cách nhau khoảng 1 đêm đi bộ, các kho tiếp liệu này là điểm để các đơn vị địch tiếp nhận các trang bị và lương thực khi di chuyển dọc theo đoạn đường đi, nhờ đó giúp đối phương di chuyển nhẹ nhàng và nhanh. Nhờ các phương tiện này mà CQ đã đưa được các đơn vị thâm nhập vào các vị trí quanh vòng đai Sài Gòn trong Tết Mậu Thân.
Để kiềm chế làn sóng xâm nhập người dọc theo biên giới quá dài, bộ Tư lệnh Sư đoàn 1 Không Kỵ đã phối trí các đơn vị trực thuộc hoạt động quanh các căn cứ hỏa lực yễm trợ đan chéo nhau. Các cuộc tuần thám được tổ chức thường xuyên để tìm các hầm chôn dấu vũ khí và đặt các ổ phục kích dọc theo các đường mòn. Tháng 12/1968, lữ đoàn 1 Không kỵ chiếm giữ các vị trí ở phía Đông tỉnh Tây Ninh, tại vùng này, các đơn vị thống thuộc lữ đoàn đã tìm thấy hàng tấn vũ khí cá nhân và đạn dược của CQ trong một loạt hành quân tảo thanh càn quét có tên là chiến mã Navajo.
Ngày 22 tháng 12/1968, một thành phần bộ chiến của Sư đoàn 1 Không Kỵ đã đụng độ với CQ tại vị trí cách Gò Dầu Hạ thuộc tỉnh Tây Ninh 11km về phía Tây, trận chiến đã diễn ra ác liệt với khi đơn vị Hoa Kỳ nỗ lực tấn công đánh bật CQ ra khỏi trận địa, kết quả: 81 CQ tử thương, 34 súng cộng đồng bị tịch thu cùng 165 lựu đạn và 19,000 đạn súng. Phía Hoa Kỳ có 17 tử thương và 12 bị thương. Trước đó 5 ngày, một đoàn quân xa của lực lượng Hoa Kỳ đã bị Cộng quân phục kích, một đơn vị bộ chiến Không kỵ được sự yểm trợ của trực thăng võ trang đã tiếp ứng giải vây cho đoàn xe, đánh bật địch quân, hạ tại chỗ 73 CSBV, phía Hoa Kỳ có 5 tử thương, 11 bị thương.
Trong khi đó, lữ đoàn 2 điều động các cuộc hành quân cắm sâu vào phía Nam vùng Lưỡi Câu, còn lữ đoàn 3 thọc sâu vào chiến khu Đ. Với các cuộc hành quân này, hai lữ đoàn nói trên đã triệt phá hệ thống tiếp vận tại chỗ của địch, buộc các đơn vị CQ phải phân tán thành những đơn vị nhỏ. Dù hệ thống hậu cần bị phá vỡ, thế nhưng CQ vẫn gấp rút tổ chức cuộc tấn công mùa Xuân 1969. Qua các lời cung khai của tù binh và tài liệu tịch thu được, các phần vụ tình báo liên quân Việt-Mỹ ước định là CQ điều động 4 sư đoàn chủ lực để mở cuộc tấn công vào một số vị trí trọng yếu tại Vùng 3.
Sau hơn 3 năm tham chiến tại chiến trường Cao nguyên, duyên hải Trung nguyên Trung phần, khu chiến thuật Trị-Thiên qua các cuộc hành quân hỗn hợp với các lực lượng bộ chiến Việt Nam Cộng Hòa, Sư đoàn 1 Không Kỵ lại lên đường xuôi về phía Nam. Cuộc chuyển quân của đại đơn vị này diễn ra vào cuối tháng 10/1968, hai tháng sau khi thiếu tướng Goerge I Forsythe nhận chức tư lệnh Sư đoàn thay thế thiếu tướng John J. Tolson III. Lúc bấy giờ vị tân tư lệnh Lực lượng Hoa Kỳ tại Việt Nam là đại tướng Creighton Abrams (thay thế đại tướng Westmoreland được bổ nhiệm giữ chức tham mưu trưởng Lục quân Hoa Kỳ). Do tình hình chiến trường, đại tướng Abrams đã cho lệnh tái điều động Sư đoàn 1 Không kỵ Hoa Kỳ về Vùng 3 chiến thuật. Lo âu về sự tăng cường của các lực lượng chính quy CSBV dọc theo biên giới Việt Nam-Căm Bốt, đại tướng Cao Văn Viên và đại tướng Abrams muốn thiết lập một bức màn che có thể bảo vệ Sài Gòn-Biên Hòa, cùng lúc tạo điều kiện cho Sư đoàn 1 và Sư đoàn 25 Bộ binh Hoa Kỳ tập trung lực lượng phối hợp với các đơn vị bộ chiến VNCH khởi động các cuộc hành quân bình định.
Khu vực trách nhiệm mới của Sư đoàn 1 Không kỵ bao gồm một vùng trải rộng suốt lãnh thổ gần biên giới từ lâu không có người ở, từ một vị trí ở Tây thị xã Tây Ninh đến ranh giới giữa Vùng 3 và Vùng 4 chiến thuật. Tại vùng này, trong nhiều năm địch quân đã phát triển một hệ thống tiếp liệu với nhiều điểm trung chuyển và các căn trại, tiếp nối với nhau bởi các con đường chằng chịt hướng về Sài Gòn. Các địa điểm trong hệ thống tiếp liệu và hậu cần của CQ cách nhau khoảng 1 đêm đi bộ, các kho tiếp liệu này là điểm để các đơn vị địch tiếp nhận các trang bị và lương thực khi di chuyển dọc theo đoạn đường đi, nhờ đó giúp đối phương di chuyển nhẹ nhàng và nhanh. Nhờ các phương tiện này mà CQ đã đưa được các đơn vị thâm nhập vào các vị trí quanh vòng đai Sài Gòn trong Tết Mậu Thân.
Để kiềm chế làn sóng xâm nhập người dọc theo biên giới quá dài, bộ Tư lệnh Sư đoàn 1 Không Kỵ đã phối trí các đơn vị trực thuộc hoạt động quanh các căn cứ hỏa lực yễm trợ đan chéo nhau. Các cuộc tuần thám được tổ chức thường xuyên để tìm các hầm chôn dấu vũ khí và đặt các ổ phục kích dọc theo các đường mòn. Tháng 12/1968, lữ đoàn 1 Không kỵ chiếm giữ các vị trí ở phía Đông tỉnh Tây Ninh, tại vùng này, các đơn vị thống thuộc lữ đoàn đã tìm thấy hàng tấn vũ khí cá nhân và đạn dược của CQ trong một loạt hành quân tảo thanh càn quét có tên là chiến mã Navajo.
Ngày 22 tháng 12/1968, một thành phần bộ chiến của Sư đoàn 1 Không Kỵ đã đụng độ với CQ tại vị trí cách Gò Dầu Hạ thuộc tỉnh Tây Ninh 11km về phía Tây, trận chiến đã diễn ra ác liệt với khi đơn vị Hoa Kỳ nỗ lực tấn công đánh bật CQ ra khỏi trận địa, kết quả: 81 CQ tử thương, 34 súng cộng đồng bị tịch thu cùng 165 lựu đạn và 19,000 đạn súng. Phía Hoa Kỳ có 17 tử thương và 12 bị thương. Trước đó 5 ngày, một đoàn quân xa của lực lượng Hoa Kỳ đã bị Cộng quân phục kích, một đơn vị bộ chiến Không kỵ được sự yểm trợ của trực thăng võ trang đã tiếp ứng giải vây cho đoàn xe, đánh bật địch quân, hạ tại chỗ 73 CSBV, phía Hoa Kỳ có 5 tử thương, 11 bị thương.
Trong khi đó, lữ đoàn 2 điều động các cuộc hành quân cắm sâu vào phía Nam vùng Lưỡi Câu, còn lữ đoàn 3 thọc sâu vào chiến khu Đ. Với các cuộc hành quân này, hai lữ đoàn nói trên đã triệt phá hệ thống tiếp vận tại chỗ của địch, buộc các đơn vị CQ phải phân tán thành những đơn vị nhỏ. Dù hệ thống hậu cần bị phá vỡ, thế nhưng CQ vẫn gấp rút tổ chức cuộc tấn công mùa Xuân 1969. Qua các lời cung khai của tù binh và tài liệu tịch thu được, các phần vụ tình báo liên quân Việt-Mỹ ước định là CQ điều động 4 sư đoàn chủ lực để mở cuộc tấn công vào một số vị trí trọng yếu tại Vùng 3.
* Trận chiến tại Dầu Tiếng, Long Bình, Chiến khu Đ:
Cuộc tấn công của CQ đã khởi sự từ ngày 23 tháng Giêng/1969 với nỗ lực chính là sư đoàn 5 CSBV. Sư đoàn CQ này đã tiến hành hai cuộc tấn công cấp trung đoàn vào hậu cứ Sư đoàn 1 Bộ binh Hoa Kỳ ở Dầu Tiếng và Tổng kho Long Bình, nhưng đều bị quân trú phòng đánh bật. Trong khi sư đoàn 5 CSBV khởi động các cuộc tấn công thì sư đoàn 1 CSBV đã bị các đơn vị của Sư đoàn 1 Không Kỵ Hoa Kỳ phong tỏa trong chiến khu Đ (thuộc địa phận tỉnh Phước Thành cũ) Theo kế hoạch, tiểu đoàn 1/12 bộ chiến hoạt động ở ngoài căn cứ hỏa lực Grant đã cắt ngang đường dây giao liên và tiếp vận của đối phương. Với nỗ lực mong bung ra khỏi vòng vây, trung đoàn 95 CSBV đã tấn công căn cứ hỏa lực Grant đêm 8 tháng 3/1969 và khi địch quân gần chiếm được ưu thế đối với quân phòng ngự thì bị một trận hỏa tập do hỏa tiễn từ trực thăng võ trang, bom đạn từ khu trục cơ và Pháo binh yểm trợ từ các căn cứ hỏa lực, cuối cùng CQ đã phải rút lui. Một cuộc tấn công tiếp theo cách đó ba đêm của CQ cũng bị cơn bão lửa không tập và hỏa pháo tương tự.
* Các trận kịch chiến trong tháng 4/1969:
Khi có dấu hiệu rõ ràng là cuộc tấn công của CQ bị trì chậm lại, bộ tư lệnh Quân đoàn 3 QL/VNCH và bộ chỉ huy lực lượng Hoa Kỳ tại Vùng 3 đã khởi động một cuộc phản công vào ngày 17/3/1969 với nỗ lực chính là Sư đoàn 1 Không Kỵ và các thành phần của trung đoàn 11 Thiết kỵ. Trong hơn 10 ngày, các cánh quân đã đánh bật sư đoàn 7 CSBV ra khỏi đồn điền cao su Michelin Dầu Tiếng. Đến tháng 4/1969, trung đoàn 11 Thiết kỵ lại phối hợp với Sư đoàn 1 Không kỵ mở hai cuộc hành quân Motana Scout và Motana Raider để truy kích 2 sư đoàn 1 và 7 CSBV, các cuộc hành quân Motana liên quan đến việc phối hợp các cuộc tấn công Không lực vào chiến khu C (Dương Minh Châu, tỉnh Tây Ninh) và chiến khu Đ sau các trận mưa bom sấm sét trải thảm của B 52.
Dù bị truy kích liên tục, nhưng CQ vẫn cố tiến hành một số trận tấn công vào các căn cứ của lực lượng Hoa Kỳ trên địa bàn tỉnh Tây Ninh, trong đó có trận tấn công cường tập vào một căn cứ cách Gò Dầu Hạ 11 km vào lúc 1 giờ 40 sáng ngày 5 tháng 4/1969. Trong trận này, CQ đã tập trung hỏa lực cố đánh chiếm căn cứ bằng nhiều đợt xung phong, quân trú phòng đã tác xạ liên tục để chận địch, trận tấn công kéo dài đến 3 giờ 45 phút, sau đó địch quân đã bị đẩy lùi, bỏ lại quanh căn cứ 73 CQ, phía Hoa Kỳ có 4 tử thương và 3 bị thương.
Hạ tuần tháng 4/1969, dù liên quân Việt-Mỹ đã gây tổn thất nặng cho CQ trong các cuộc hành quân quy mô, nhưng cũng không làm chậm lại các cuộc tấn công liên tục của địch quân. Vào đầu tháng 5/1969, các tin tức tình báo ghi nhận là CQ chuẩn bị tấn công lớn vào thị xã Tây Ninh nhân dịp ngày sinh nhật Hồ Chí Minh. Để tạo dễ dàng cho cuộc chuyển quân và tiếp liệu trước khi tung ra cuộc tấn công chính, CQ đã tung ra một loạt các cuộc tấn công dữ dội vào các căn cứ hỏa lực của Sư đoàn 1 Không kỵ tại chiến khu C.
* Trận ác chiến đêm 6 tháng 5/1969:
Cuộc tấn công lớn nhất xảy ra vào quá nửa đêm 5 rạng ngày 6 tháng 5/1969, ngày mà thiếu tướng Elvy B. Roberts nhận chức tư lệnh Sư đoàn 1 Không kỵ. Trong đêm nói trên, trung đoàn 95 CSBV đã tấn công mạnh vào căn cứ hỏa lực cách Katum 11 km về phía Nam sau khi bắn phá dữ dội bằng súng không giật, hỏa tiển, súng cối. Kể lại trận đánh này, binh nhất Decker một pháo thủ của pháo đội A tiểu đoàn 2 Lữ đoàn 19 nói: Mọi người đều biết là chúng tôi sẽ bị tấn công bởi vì các toán tuần tiểu của chúng tôi đã chạm trán thường xuyên với các đơn vị địch trong nhiều ngày.
Sau khi chọc thủng được một lỗ hỏng tại khu vực phía Bắc chu vi phòng thủ, địch tràn ngập đánh chiếm sáu pháo đài và làm nổ tung kho đạn. Hai đại đội của tiểu đoàn 2/8 cũng như pháo đội B tiểu đoàn 2/19 và pháo đội B tiểu đoàn 1/30 Pháo binh đã phản ứng trả đũa lại bằng cách gọi căn cứ hỏa lực bạn ở gần cũng như căn cứ hỏa lực Barbara, đồng thời yêu cầu sự tiếp ứng không yểm của các trực thăng võ trang AH 1-G Blue Max của tiểu đoàn 1/9 Không Kỵ.
Một lần nữa khi các trực thăng võ trang đến trận địa và bắt đầu rưới lên đầu của CQ bằng những trận mưa rocket và đạn súng mini (tức là 6 khẩu đại liên 50 ghép thành chùm cùng bắn một lượt) cuộc tấn công của CQ tàn lụi dần và đến 6 giờ sáng thì chấm dứt. Cộng quân bỏ lại quanh căn cứ 121 tử thi, 32 cán binh CSBV bị bắt, phía Hoa Kỳ có 11 tử thương, 62 bị thương. Sau các dự định tràn ngập các căn cứ hỏa lực Grant, Janie và Philis một tuần lễ sau đó cũng bị thất bại, CQ buộc phải hoản kế hoạch tấn công vào Tây Ninh và chú trọng đến việc phục hồi các đơn vị đã bị thảm bại trong các trận giao tranh trong thượng tuần tháng 5/1969.
Trong suốt mùa hè và mùa thu năm 1969, cùng với các đơn vị bộ chiến VNCH, Sư đoàn 1 Không kỵ đã tổ chức các cuộc hành quân tảo thanh dọc theo biên giới Việt-Căm Bốt thuộc vùng trách nhiệm của Quân đoàn 3/QL.VNCH. Qua những cuộc hành quân hỗn hợp này, liên quân Việt-Mỹ đã đánh bật CQ ra khỏi các vị trí che dấu và các hệ thống pháo đài tại những khu vực trọng điểm ở phía Tây của Vùng 3 chiến thuật. (Biên soạn dựa theo tài liệu của Trung tâm Quân sử Lục quân Hoa Kỳ, các bài viết về Sư đoàn 1 Không Kỵ của cựu trung tá Nguyễn Minh Tánh, hồi ký của đại tướng Westmoreland, bản tin chiến sự hàng ngày do Tổng cục Chiến tranh Chính trị QL/VNCH phổ biến cho báo chí).
Kỳ sau: Cuộc hành quân Toàn thắng của liên quân Việt Mỹ tại Căm Bốt trong năm 1970.
Gửi ý kiến của bạn
