HANOI (VB) - Các lãnh tụ Hà Nội nghi ngờ rằng màn biểu tình nhiều ngàn người tại hai tỉnh Gia Lai và Kontum phải là do các thế lực nước ngoài chủ mưu, trong khi đó một viên chức Tòa Đại Sứ Mỹ tại Hà Nội nói với baó chí là chính phủ Mỹ không dính gì những vụ như thế.
Tin này do tuần báo Far Eastern Economic Review loan trong số đề ngày 1/3/2001, bài viết bởi ký giả Margot Cohen từ Hà Nội. Dưới đây là một số chi tiết trong bài.
Tổng Bí Thư Đảng CSVN Lê Khả Phiêu và các lãnh tụ quân sự như dường có hướng lợi dụng cuộc biểu tình [Tây Nguyên] tệ hại nhất trong nhiều năm để tái khẳng định sự khống chế của phe bảo thủ nhân danh thống nhất và ổn định quốc gia. Một số phân tích gia đoán sẽ có màn xiết chặt sự kiểm soát, kể cả việc hạn chế thêm nhằm vào giới truyền thông ngoại quốc và điạ phương, và theo dõi sát hơn các dự án phát triển do nước ngoài tài trợ. Đảng CSVN nghi ngờ là chính nước ngoài đã lèo lái tới cuộc biểu tình [Tây Nguyên] đó, theo lời những người trong đảng.
Một đảng viên cao cấp giấu tên nói, “Điều này chắc chắn sẽ củng cố vai trò quân đội. Giới lãnh đạo đang nối việc này với các ‘thế lực thù nghịch’. Có dấu hiệu là họ [đảng] sẽ dùng chuyện này để sẽ áp bức thêm nữa.”
Một chủ nhiệm báo giấu tên nói, “Thế này là hỏng cho nhóm đổi mới. Với hòa bình, bạn có thể thay đổi rất chóng. Nhưng khi các chuyện naỳ xảy ra, thei65t là nguy cho sự dân chủ hóa VN.”
Tuần này thì Ủy Ban Trung Ương Đảng CSVN sẽ thương lượng xem ai sẽ chỉ huy trong 5 năm tới, các cuộc biểu tình khéo mà xảy ra toàn thời điểm quan trọng. Hồi cuối tháng 10, các cố vấn đảng (Mười-Anh-Kiệt) đã chỉ trích là Phiêu lãnh đạo kém. Một số người tin là biểu tình vùng núi có thể dùng như “thêm mũi tên bắn vào Phiêu,” như 1 nhà ngoại giao nói. Tuy nhiên, Phiêu cũng có thể nhân đây mà thu hút phe bảo thủ hỗ trợ để ngồi thêm nhiệm kỳ tổng bí thư.
Bi hài là, biểu tình sắc tộc có thể tăng hy vọng cho Chủ Tịch Quốc Hội Nông Đức Mạnh vào vai trò quan trọng hơn, ngay cả chức Chủ Tịch Nước. Mạnh là người sắc tộc Tày phía Bắc, được nhiều đảng viên xem như “yếu tố thống nhất” cho cả nước.
Nhưng biểu tình của dân Thượng mới cho thấy sự tin tưởng của Đảng CSVN vào Phó Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng, một cựu Thứ Trưởng Công An. Khi chọn Dũng đi vỗ an miền núi, các lãnh tụ đảng củng cố thêm quan điểm rằng Dũng nhiều phần sẽ thay thế Phan Văn Khải trong chức Thủ Tướng.
Nhưng dập tắt bất mãn không dễ gì. Một nguồn tin từ Daklak nói [với FEER]: “Những người biểu tình đã đổi chiến lược. Họ tập trung vào các huyện và làng xã, những nơi khó kiểm soát.” Các chiến thuật này buộc quân đội phải tung thêm quân về vùng xa để ngăn chận các sắc tộc thượng không lật đổ các chính quyền cấp làng xã, theo nguồn tin nói. Cac1 lãnh tụ các tỉnh khác cũng được cảnh cáo về các phong trào sắc tộc, và chính trị bộ đã mở khóa họp đặc biệt ngày 10/2 để duyệt tình hình [biểu tình] này.
Theo vài nguồn tin, những người biểu tình đã đòi tự trị chính trị, đòi tự do theo Đạo Tin Lành, và đòi trả đất vốn đã bị tịch thu làm đồn điền cà phê. Họ bị quân đội, công an và vòi rồng giải tán.
Nhưng sức mạnh tổ chức chính phía sau họ vẫn nằm trong bí mật. Nỗi lo sợ sẽ có thêm màn di dân lan rộng hồi cuối tháng giêng với lời đồn rằng 100,000 người dự kiến sẽ định cư ở Daklak và Gia Lai bởi vì dự án thủy điện Sơn La 3 tỉ đô buộc phải di dân thêm, theo một nguồn tin liên hệ. Chính phủ thì cứ nói là biểu tình đột khởi sau khi 2 đại diện người Thượng bị bắt giam. Tính toàn bộ, 20 người đã bị bắt. Không có tin ai chết, nhưng baó nhà nước nói là vài công an bị thương.
Điều thấy rõ là người biểu tình đã chạm các điểm nóng đồng thời: quyền chủ đất, tình trạng người sắc tộc, tự do tôn giáo và tự trị chính trị. Điều này nguy hiểm hơn cuộc bạo loạn Thái Bình năm 1997, khi hàng ngàn nông dân xuống đường chống tham nhũng và bắt các viên chức địa phương.
Cuộc biểu tình của người Thượng mau chóng được loan bởi các trang web thực hiện bởi các nhóm người Thượng tại Hoa Kỳ. Thêm nữa, biểu tình xảy ra khi sắp đến đại hội đảng, mà lại kế cận buổi điều trần ngày 13/2 tại Washington của Ủy Hội Tự Do Tôn Giáo Quốc Tế. Một cách công khai, các viên chức Việt và Mỹ đều nói là chuyện đó [điềub trần] không làm trật đường rầy bản thương ước Việt-Mỹ.
“Nếu bình thường hóa mậu dịch bị từ chối với cớ tự do tôn giáo/nhân quyền, điều này sẽ tạo ra sự chính xác cho lời tiên tri của các lý thuyết gia đảng CSVN,” theo lời học giả Carlyle Thayer nói trong cuộc điều trần. “Họ sẽ thấy đó đúng như cac1 lời cảnh caó về hiểm họa diễn biến hòa bình mà các thế lực thù nghịch ngoaì nước bắt tay người quốc nội bất mãn để lật đổ CSVN.”
Các lãnh tụ Hà Nội cho rằng những người bị bắt là các cựu lãnh tụ FULRO, một lực lượng du kích liên minh với ngừơi Mỹ để chống cộng thời chiến. Phan Thúy Thanh nói với phóng viên hôm 15/2 là FULRO không còn nữa. Nhưng người trong đảng vẫn lo lắng với các tin đồn là các cựu du kích được Mỹ tài trợ để trả cho người biểu tình.
Một phát ngôn nhân tòa đại sứ Mỹ tại Hà Nội nói với FEER: “Chính phủ Mỹ không đang tài trợ hay hỗ trợ hay khuyến khích bất kỳ hoạt động bạo lực chống chính phủ nào tại VN.”
Gửi ý kiến của bạn
