Quanh Việc San Jose City College Trao Đổi Sinh Viên Với Việt Nam: Giáo Dục Phải Mở Và Chính Sách Cần Minh Bạch
Nhân sự việc Đại Học Cộng Đồng San Jose City College (SJCC) tổ chức chương trình trao đổi sinh viên với Việt Nam đã gây phản ứng từ phía cộng đồng người Việt trong vùng, người viết bài có nhận xét: đã nhiều lần những hợp tác hay quan hệ của một cơ sở văn hoá, giáo dục Hoa Kỳ với Việt Nam thường không được loan báo đầy đủ và công khai. Việc làm như thế của một cơ sở giáo dục, nhận tài trợ từ chính phủ do thuế của người dân đóng góp, là làm mất niềm tin của công chúng (public trust) nói chung đối với cơ sở đó.
Trường hợp đầu tiên là dự án nghiên cứu về người Việt định cư ở nước ngoài của William Joiner Center thuộc University of Massachussetts, Boston. Cộng đồng người Việt ở Hoa Kỳ không biết gì về dự án cho đến khi được tin hai giáo sư từ Hà Nội đã được trợ cấp để nghiên cứu. Sau khi cộng đồng lên tiếng phản đối, những năm sau chương trình đã được thông báo đầy đủ trên nhiều cơ sở truyền thông Việt ngữ về đề tài nghiên cứu, điều kiện và thời hạn để đệ nạp luận án.
Trường hợp thứ nhì là dự án triển lãm về ảnh hưởng của chiến tranh Việt Nam đối với bang California do Bảo Tàng Viện Oakland, California thực hiện. Sau nhiều năm hoạch định, chương trình không được loan báo, cộng đồng không được tham khảo. Lúc đầu có cô Mimi Nguyễn làm việc tình nguyện, sau có được trả lương, nhưng góp ý của cô về những đóng góp của cộng đồng người Việt ở California đã bị gạt ra ngoài. Khi cô Mimi lên tiếng phản đối thì bị cho nghỉ việc. Cô khiếu kiện và hai bên đã thương thảo để khỏi ra toà. Ban tổ chức dự án sau đó mời sự hợp tác, đóng góp ý kiến từ cộng đồng và cuộc triển lãm đã phản ảnh trung thực về sự có mặt và những đóng góp của người Việt vào sinh hoạt của bang California trong 30 năm qua.
Mới đây, chương trình Global Education Opportunies của SJCC cũng rơi vào trường hợp mà cộng đồng, cư dân trong vùng nói chung và người Việt nói riêng, không hay biết gì, dù trong khi xin tài trợ từ liên bang cho dự án, những người chủ trương đã viết rằng chương trình được quảng bá tại Việt Nam và trên báo Việt ngữ ở San Jose. Sự thực dự án đã không được quảng bá trong cộng đồng hải ngoại như ghi trong văn bản dự án. Như thế trường SJCC đã làm mất niềm tin của công chúng (public trust) trong chính sách giáo dục.
Đây không phải là xung đột lần đầu tiên giữa SJCC và cộng đồng người Việt.
Nhân dịp lễ tốt nghiệp niên học 1986-1987, ban giám đốc SJCC đã mời dân biểu tiểu bang California là Tom Hayden đến đọc diễn văn. Dân biểu Hayden trong quá khứ, khi cuộc chiến còn đang diễn ra tại Việt Nam, là một sinh viên lãnh đạo phong trào chống chính sách của Hoa Kỳ ở Việt Nam và có những quan điểm ủng hộ nhà nước Hà Nội.
Làn sóng người vượt biển lúc đó đang cao. Nhiều chục nghìn người Việt định cư ở San Jose, ghi danh học tại SJCC cũng như nhiều trường khác trong vùng. Họ học Anh ngữ để làm quen với văn hoá mới; học nghề để tìm kế sinh sống, hội nhập vào đời sống mới; học chính qui để lấy bằng cao đẳng (A.A.) hay học để chuyển tiếp lên những đại học bốn năm. Họ là những sinh viên mới đến từ một vùng đất, mà sau khi chiến tranh chấm dứt đã mọc lên những nhà tù cải tạo giam giữ không xét xử hàng trăm nghìn người, gồm trí thức, văn nghệ sĩ, cựu binh sĩ, công chức của chế độ miền Nam; những vùng kinh tế mới đầy ải người dân. Đó là những nguyên do khiến họ bỏ nước ra đi. Một nước Việt Nam sau khi thống nhất thì lại đầy rẫy nạn kì thị nam bắc, đàn áp tôn giáo, phân biệt lí lịch mà dân biểu Tom Hayden vẫn lên tiếng ủng hộ.
Năm đó hơn một nửa số sinh viên SJCC hoàn tất học trình là người Việt và sẽ cùng gia đình tham dự lễ tốt nghiệp. Nhiều người phản đối việc dân biểu Hayden sẽ làm diễn giả và yêu cầu ban giám đốc rút lại lời mời. Nhiều sinh viên và gia đình cho biết họ sẽ có những hình thức phản đối sự hiện diện của dân biểu Tom Hayden. Cuối cùng dân biểu Hayden đã quyết định không đến dự lễ ra trường năm đó.
Trong vụ việc chương trình GEO mới đây của SJCC, có những người trong cộng đồng lên tiếng đòi huỷ bỏ hay kêu gọi sinh viên tẩy chay nhà trường.
Tôi không tán đồng những ý kiến này. Với hai mươi năm dạy trung và đại học cộng đồng, tôi biết rõ rằng lối giáo dục của Hoa Kỳ tạo cho học sinh, sinh viên tinh thần suy nghĩ độc lập, cách đào sâu vấn đề, tranh luận công khai trong mọi môn học, ngành học. Sinh viên có quyền đòi hỏi và khiếu kiện nếu quan điểm của mình không có cơ hội được nói lên và ban giám hiệu nhà trường có trách nhiệm để bảo đảm rằng mọi quan điểm, ý kiến đều được phát biểu trong môi trường đại học.
Tôi còn nhớ trong một buổi nói chuyện về âm nhạc Việt Nam của nhạc sĩ Trần Văn Khê tại Đại Học Berkeley cách đây hơn mười năm, có những câu hỏi sinh viên đưa ra làm cho ông không biết trả lời thế nào, chỉ nói quanh: Tại sao ở Việt Nam sau năm 1975 lại có chính sách đốt sách của miền Nam" Sao nhạc của Phạm Duy không được phép cho hát ở Việt Nam" Những câu hỏi trên nay vẫn còn giá trị.
Về ngôn ngữ, văn học có nhiều đề tài cho sinh viên tranh luận, nghiên cứu như cách sử dụng ngôn ngữ của người miền Nam và người miền Bắc, trước cũng như sau năm 1975; như so sánh âm nhạc miền Nam với miền Bắc; hay so sánh thơ văn của Duyên Anh, Tuý Hồng, Võ Phiến, Mai Thảo, Thanh Tâm Tuyền, Doãn Quốc Sỹ, Nguyễn Xuân Hoàng với Nguyên Ngọc, Tố Hữu, Hữu Thỉnh, Nguyễn Huy Thiệp, Bảo Ninh, Dương Thu Hương, Trần Mạnh Hảo.
Còn ý kiến nói rằng giáo dục không liên quan đến chính trị thì chỉ là một cách nhìn nông cạn. Nước Mỹ có rất nhiều tổ chức, cơ quan công cũng như tư cấp học bổng cho sinh viên nước ngoài đến Hoa Kỳ học tập, ngắn hạn giúp cho họ thu thập kiến thức chuyên môn, lâu dài sẽ cho họ hiểu nếp sống tự do, dân chủ ở Mỹ.
Vì thế tiếng nói của cộng đồng không phải là kêu gọi huỷ bỏ những chương trình trao đổi mà là những đòi hỏi:
1/ Sự minh bạch của những chương trình do đại học đề xướng để người dân có niềm tin vào SJCC.
2/ SJCC tạo môi trường cho những quan điểm khác biệt của sinh viên và cộng đồng được phát biểu.
Nếu SJCC làm được thế, thì những lời qua tiếng lại như giáo sư Vũ-Đức Vượng là người thân cộng hay cô Hồ Lê Mai Hương có bố từng làm việc cho CIA đều không có nghĩa gì.
Còn những phát biểu linh tinh trong buổi điều trần tại trụ sở khu học chánh hôm 12.12 vừa qua của cô Carolyn Trần về quan điểm của người già, người trẻ và lời phát biểu của em cô Hồ Lê Mai Hương, cũng là một nhà giáo dục, về nam nữ, da trắng da mầu như thế là có sự phân biệt giới tính, tuổi tác, mầu da là điều không chấp nhận được trong xã hội này.
Chúng ta nên nhớ rằng những thành viên trong hội đồng quản trị của San Jose – Evergreen Community College District đều là những người do dân bầu ra. Nếu họ không phản ánh nguyện vọng thì người dân có quyền không tín nhiệm họ nữa.
Đó là khác biệt chính giữa những người làm chính sách giáo dục ở Hoa Kỳ và ở Việt Nam.
Gửi ý kiến của bạn
