Thủ Tướng CSVN Phan Văn Khải nhiều phần sẽ về vường trong Đại Hội Đảng CSVN năm tới, mà theo các nguồn tin đảng và ngoại giao, thì có tới phân nửa các lãnh tụ cao cấp hoặc về hưu hoặc nhận chức khác.
Họ nói hôm Thứ Ba rằng ông Khải đã trình đơn từ chức đầu năm nay, nhưng bị bác để cho phép ông Khải về hưu “với uy tín” trong một đại hội cung cấp cơ hội cho sự thay đổi lệ thường các cấp cao nhất. Đại hội sẽ tổ chức tháng 5 năm tới.
Một nhà ngoại giao nói, “Chúng tôi nghe 2 giả thuyết đằng sau vụ ông Khải về vườn: thứ nhất, ông ta bất mãn vì cải tổ kinh tế quá chậm; thứ hai, ông ta bị mất uy tín vì hoạt động của các cán bộ thân tín. Tính ra, giả thuyết thứ hai nhiều phần đúng nhất.”
Mặc dù không có dấu hiệu nào việc ông Khải có tội hay làm sai trái gì, hệ thống chính trị CSVN giữ nguyên tắc cứng nhắc là cấp chỉ huy chịu trách nhiệm về sai trái của đàn em. Bù lại, các cấp đàn em sẽ bị mất chức hay mất ảnh hưởng nếu người đỡ đầu (ô dù) bị rớt đài.
Ông Khải, người được suy đóan là lên chức cao nhờ thân với cựu Thủ Tướng CSVN Võ Văn Kiệt, bị ô nhiễm bởi ít nhất 2 vụ liên hệ tới các đàn em thân cận hồi cuối năm ngoái. Vụ đầu dính tới việc lột chức Phó Thủ Tướng Ngô Xuân Lộc vì liên hệ cú xì căng đan nhiều triệu đô la với khu giải trí Thủy Cung Thăng Long.
Vụ thứ nhì, là việc phụ tá cao cấp [của Khải] Nguyễn Thái Nguyên bị cáo buộc tội gián điệp. Các bản tin chưa minh xác cho thấy Nguyên có thể đã tìm cách tự tử khi ở trong tù. Nhiều nguồn tin đảng cũng nói, ông Khải bị lúng túng vì các người thân trong gia đình lạm dụng chức của Khải để kiếm lợi.
Giả thuyết về người thay thế Khải cho thấy nhiều ứng viên, trong đó có cả Bí Thư Thành Ủy Sài Gòn Nguyễn Minh Triết và Phó Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng. Những người quan sát nói hôm Thứ Ba rằng việc ông Khải từ chức xác nhận thế lực ngày càng tăng của Tổng Bí Thư CSVN Lê Khả Phiêu, người được biết là không dung dưỡng cho tham nhũng.
Chính Phiêu đã cảnh cáo, “Nếu chúng ta không có thể ngăn chận [các đảng viên tham nhũng] bây giờ, một số cá nhân phi đạo đức và vô giá trị sẽ trèo lên các ủy ban đảng, ngay cả vào trong Ủy Ban Trung Ương Đảng. Đó là một hiểm họa thực sự.”