1. Ông bà ngoại tôi trước đây có cho tôi một số cổ phiếu làm quà thưởng. Tôi dự định bán số cổ phiếu ấy trong năm nay. Xin cho biết làm sao tôi có thể tính được thành giá của món quà tặng bằng cổ phiếu này"
Để tính được giá thành của tài sản (basis of property) bạn nhận được dưới hình thức một món quà tặng, bạn phải biết được giá thành đã điều chỉnh của món quà tặng vào ngày bạn nhận được món quà này (adjusted basis), thường là thị giá (Fair Market Value - FMV) của cổ phiếu vào thời điểm tặng quà, cùng khoản tiền thuế quà tặng (gift tax) phải đóng.
Khi bạn bán hoặc trao đổi món quà này, nếu thị giá của nguồn tài sản thấp hơn giá thành đã điều chỉnh của món quà tặng trước khi cho, để tính khoản tiền lời (gain), giá thành của món quà bạn nhận được sẽ bằng giá thành của tài sản trước khi cho cộng với (hay trừ đi) các chi phí điều chỉnh khác phát sinh trong thời gian bạn sở hữu nguồn tài sản này. Trường hợp bạn bị lỗ (loss), để tính được khoản tiền lỗ, giá thành của cổ phiếu sẽ bằng thị giá cổ phiếu khi bạn nhận được như một món quà tặng cộng với (hay trừ đi) các chi phí điều chỉnh khác phát sinh trong thời gian bạn sở hữu món quà này.
Nếu thị giá của cổ phiếu bằng hoặc lớn hơn giá thành đã điều chỉnh của món quà trước khi cho (giá thành đã điều chỉnh của người tặng quà - donor's adjusted basis), giá thành bạn dùng để tính lời (hay lỗ) khi bán món quà cổ phiếu này là giá thành đã điều chỉnh của món quà trước khi bạn nhận được. Một phần hay tất cả khoản tiền thuế quà tặng sẽ làm tăng giá thành của món quà trước khi cho. Đây chính là giá thành bạn dùng để tính lời hay lỗ khi bán số cổ phiếu quà tặng.
Muốn biết rõ hơn các chi tiết về vấn đề này, xin tham khảo thêm ấn bản số 17, chương 14 - Giá Thành của Tài Sản (Pulication 17, Chapter 14 - Basis of Property).
Xin tham khảo thêm thông tin về quà tặng theo chủ đề "Gift - Quà Tặng".
2. Khi tôi bán một số cổ phiếu của một công ty hiện đã sát nhập vào công ty tôi đã đầu tư trước đây, tôi có cần phải sử dụng giá thành của cổ phiếu và thời gian giữ cổ phiếu tính từ ngày mua cổ phiếu của công ty gốc không"
Khi bạn trao đổi cổ phiếu của một công ty lấy cổ phiếu của một công ty khác do kết quả của việc sát nhập hay tái tổ chức công ty, bạn có thể nhận được dịch vụ trao đổi này mà không phải đóng thuế (a nontaxable exchange). Thành giá của số cổ phiếu bạn nhận được thường bằng thành giá của số cổ phiếu bạn đã có trước đây. Thành giá này sẽ được cộng với khoản tiền lời xác định (gain recognized on the exchange) bao gồm khoản tiền lời dưới hình thức lãi cổ phiếu (dividend), và trừ đi khoản tiền bạn nhận được hay giá trị của số cổ phiếu.
Bạn có thể nhận được bằng tiền mặt, hoặc một khoản trị giá tương đương khác thay vì một cổ phiếu có giá trị tính theo tỉ lệ trao đổi nếu số cổ phiếu mới không được chia đều theo số lượng cổ phiếu của loại chứng khoán cũ. Trường hợp này bạn xem việc trao đổi này như bán một cổ phiếu với giá chênh lệch (a sale of the fractional share).
Thành giá hay mệnh giá của số cổ phiếu mới được xác định, một phần hay toàn bộ, bởi thành giá hay mệnh giá của loại chứng khoán cũ. Thời gian giữ số cổ phiếu mới sẽ bao gồm cả thời gian bạn sở hữu số cổ phiếu cũ nếu loại chứng khoán cũ được đầu tư dưới dạng tài sản tư bản (capital asset) vào lúc xảy ra việc trao đổi giữa hai loại cổ phiếu.
3. Làm sao tính được thành giá của một loại cổ phiếu tách (stock split) để tính được khoản tiền lời hay lỗ khi số cổ phiếu này được bán đi"
Khi hai loại chứng khoán cũ và mới đều cùng là một loại (identical) do kết quả của việc tách cổ phiếu (stock splitting), thành giá của loại chứng khoán cũ phải được chia đều cho số cổ phiếu cả mới và cũ. Do đó, bạn thường phải chia thành giá đã được điều chỉnh (adjusted basis) của loại chứng khoán cũ cho số cổ phiếu của cả hai loại cũ và mới. Kết quả tìm được là thành giá mới của mỗi cổ phiếu. Trường hợp bạn mua riêng số cổ phiếu cũ nhiều lần với nhiều giá khác nhau, thành giá được điều chỉnh của loại cổ phiếu cũ phải được chia đều cho số cổ phiếu mới và cũ của mỗi lần mua.
4. Khi loại chứng khoán tôi sở hữu tách, số cổ phiếu tôi nhận được khác với số cổ phiếu tôi có trước đó. Làm cách nào tôi có thể tính được mệnh giá cổ phiếu của hai loại chứng khoán khác nhau"
Thường thường, công ty phát hành loại chứng khoán mới sẽ gởi đến cho bạn một thư giải thích các kết quả thuế vụ liên quan đến số cổ phiếu phân phối, cùng cách tính thành giá của cả hai loại chứng khoán mới và cũ này.
Trường hợp bạn không nhận được một thư thông báo như vậy, hoặc nếu bạn muốn được giúp đỡ để để hiễu rõ vấn đề này hơn, xin liên lạc với Sở Thuế Vụ qua điện thoại số 1-800-829-1040. Bạn cũng có thể tham khảo thêm tài liệu từ ấn bản số 550 về nguồn lợi tức đầu tư và các chi phí (Publication 550 - Investment Income and Expense), mục: Basis of Investment, phần: Stock Dividends. (Còn tiếp kỳ sau)