Trần Việt Bắc
Tháng Giêng năm Canh Ngọ (1210),“Tô Trung Từ từ lúc kín đáo nhận lãnh cái tước do Vương tử Sảm phong cho thì sợ tội trạng sẽ đến với mình mới bắt ép binh lính đánh Khoái châu (20). Nhân đó bắt bọn Vương tử Sảm đem về kinh sư.”(ĐVSL). Ông này vì lo lắng cho cái tước “ngụy” của mình, sợ triều đình đem quân hỏi tội, bèn làm chuyện “nhất chín nhì bù” là tấn công Khoái châu và đám quân của họ Trần ở Hải Ấp để bắt Thái tử, sau đó lấy lý do đưa Thái tử và Đàm Hoàng hậu hồi cung để mang quân tới kinh đô, mang được quân về kinh đô khi nơi đây vắng binh lực là có thể “vùng vẫy dọc ngang”. Tô Trung Từ thi hành kế hoạch, thế là cậu cháu xích mích, họ Tô và họ Trần bất hoà . Tại đế đô, với binh lực trong tay, Tô Trung Từ ra tay thao túng triều đình. Tình thế lúc này tương tự như cảnh Đổng Trác kéo quân về Lạc Dương lúc đầu thời Tam Quốc bên Trung Hoa. Tuy nhiên có một điểm khác là Đổng Trác được Hà Tiến gọi về, còn Tô Trung Từ tự kiếm lấy lý do để mang quân về kinh đô, và Từ không đến nỗi tàn hại như Trác vì Từ không cướp bóc và giết hại thường dân (NV không thấy ĐVSL hay những bộ sử khác viết về chuyện cướp bóc và giết hại thường dân của Tô Trung Từ) , mặc dù ông này khá mạnh tay thao túng và giết quan lại triều đình nhà Lý.
Thái tử về lại Thăng Long, “nhà vua sai quan Thượng phẩm Phụng ngự là Đỗ Quảng sang “nhà” Tô Trung Từ để đón Vương Tử Sảm. Các quan viên tạm thời của Vương Tử Sảm đều chạy trốn đi hết cả ” (ĐVSL). Các “quan viên” này có lẽ đã trốn đi trước khi Tô Trung Từ đánh Hải Ấp, vì ông này cũng là một trong số đó, cũng vì sợ nên phải làm liều. Anh của Hoàng hậu là Đàm Dĩ Mông cũng trốn. Tuy nhiên ông này dùng âm mưu khác để chạy tội là “Dĩ Mông cùng với kẻ thuộc hạ của ông âm mưu bắt những người đã nhận lãnh tước do Vương tử Sảm phong để chuộc lại cái tội ấy”(ĐVSL). Để thực hiện kế hoạch “lập công chuộc tội”, ông ta và đồng đảng truyền hịch chiêu mộ quân binh, bắt những người đã được Thái tử Sảm phong tước. Số người bị bắt là 28 người. Họ Trần ở Thiên Trường cũng bị Đàm Dĩ Mông mang người ở vùng Gia (") và Thanh Hóa tiến đánh (Trần Lý -đã chết- ở Thiên Trường cũng đã được phong tước Minh Tự). Đàm Dĩ Mông không phải là địch thủ của anh em họ Trần (Trần Thừa và Trần Tự Khánh,…) nên bị thua.“Do đó các đạo binh khác nghe tin thất trận đều dẫn binh về”(ĐVSL) . Đàm Dĩ Mông mang những người bị bắt (28) nộp cho Đỗ Anh Doãn (21)thì bị Doãn mắng . Phạm Bỉnh Di thẹn và lui ra, tuy nhiên “Đàm Dĩ Mông vẫn tại chức như cũ” (22)(KĐVSTGCM).
Năm Canh Ngọ (1210)“Mùa đông, tháng 10, vua không khỏe, gọi Đỗ Kính Tu và nhận mệnh ký thác. Ngày 28 Nhâm Ngọ, vua băng ở cung Thánh Thọ”. (ĐVSKTT).
“Hoàng thái tử Sảm lên ngôi ở trước linh cữu bấy giờ mới 16 tuổi. Tôn mẹ là Đàm thị là Hoàng thái hậu, cùng nghe chính sự.” (ĐVSKTT). Thái Tử Sảm lên ngôi là Lý Huệ Tông.
Được tin vua Cao tông băng, không bỏ lỡ cơ hội để mang quân về kinh thành,“quan Minh tự ở Thuận Lưu là Trần Tự Khánh thống xuất thuyền bè và quân lính đóng ở bên Tế Giang (23)để mời người cậu của y là Tô Trung Từ cùng đi viếng tang vua Cao Tông. Tô Trung Từ cũng ngờ Trần Tự Khánh hai lòng. Trần Tự Khánh bèn kéo quân về”(ĐVSL). Không ngờ sao được! Tô Trung Từ đã cướp Thái tử từ tay họ Trần ở Hải Ấp, hiềm khích đã có từ lúc này, nếu Trung Từ nghe lời mời của của Tự Khánh để cùng đi viếng tang vua Cao Tông, thì chắc cũng không khác cảnh Lưu Bang đi dự yến Hồng Môn hay Quan Công phó hội Giang Đông, tính mạng sẽ khó an toàn. Còn nếu dùng binh lực để tấn công Tự Khánh thì chưa chắc đã thành công, vì họ Tô thừa biết binh lực của họ Trần, hơn nữa thiếu lý do chính đáng. Phần Trần Tự Khánh, thấy ông cậu nghi ngờ thì cũng phải thôi, không lẽ để xảy ra cảnh cậu cháu chém giết nhau, hơn nữa đã một lần Tự Khánh mang quân về kinh thành cướp bóc nhưng đã bị đánh bại bởi người kinh thành. Trần Tự Khánh rút lui và đợi cơ hội khác.
Thời điểm này, vùng châu thổ sông Hồng đã có bốn lực lượng nổi lên như sau:
-Tô Trung Từ có quân đội ở kinh thành, đang quản thúc vua Huệ Tông cùng triều đình nhà Lý .
-Anh em họ Trần (Trần Tự Khánh và Trần Thừa) ở Thiên Trường.
-Họ Đoàn (Đoàn Thượng và Đoàn Chủ) ở vùng Hồng.
-Nguyễn Nậu và Nguyễn Nải ở Bắc Giang.
Bốn lực lượng đang chờ cơ hội tiêu diệt nhau để tranh bá, rồi sau đó nếu ai thắng và diệt hết những lực lượng khác sẽ thành bá chủ và biết đâu có thể thay thế nhà Lý làm vua Đại Việt!
Vừa lên ngôi, vua Huệ Tông“sai đón ngưới con gái thứ hai họ Trần, nhưng Trần Tự Khánh không cho”(24)(ĐVSL). Ông Trần Lý đã cho con gái mình làm vợ vua Huệ Tông, thế mà Tự Khánh lại không cho nhà vua đón về. Quyền hành nhà vua chả còn gì. Trong thì bị Tô Trung Từ kiềm chế, ngoài thì bị đám loạn quân coi thường, vua Huệ Tông chỉ là một ông vua bù nhìn với một triều đình chờ sụp đổ.
“Nhà vua dùng quan Thái phó là Đỗ Kính Tu làm Thái Uý”(ĐVSL). Đỗ Kính Tu cố tìm cách loại Tô Trung Từ để triều đình khỏi bị ông này thao túng, nhưng chính quan nhà Lý lại phản lẫn nhau.“Tháng chạp, quan Chi hậu Phụng ngự là bọn Đỗ Quảng bắt Kính Tu đưa cho Tô Trung Từ dìm xuống nước cho chết ở bến Đại Thông” ( ĐVSL). Sau đó,Tô Trung Từ nghe tin là Quan nội hầu Đỗ Thế Qui, Đỗ Quảng và Phí Liệt âm mưu phát binh để đánh mình, ông này bèn dẫn quân đánh úp những người này trước. Tuy nhiên khi sắp đánh, Trung Từ mới biết là quân số của ông ta ít hơn đám quân của Đỗ Quảng quá nhiều. Trung Từ bèn lập mưu lừa mấy ông này để tìm cách tăng thêm viện binh. Sau khi thấy là có thể chắc thắng, Trung Từ bèn tấn công và đánh thắng bọn Đỗ Quảng. Đỗ Quảng và Phí Liệt trốn thoát, Đỗ Thế Qui bị bắt và bị Tô Trung Từ hành hình ở ngoài chợ một cách dã man, nhưng thần sắc của Đỗ Thế Qui vẫn tự nhiên cho tới chết, thật là phục sự can đảm của ông này, triều đình nhà Lý vẫn còn có người (nhưng lại bị giết)!
20) Khoái châu thuộc huyện Tiên Lữ tỉnh Hải Dương ngày nay. Hải Ấp nằm trong Khoái châu thời Lý.
21) KĐVSTGCM viết là Đỗ Anh Tri ệt.“Đỗ Anh Triệt kể tội hắn rằng: "Ngươi làm đại thần, đem lòng vô quân , nhận quan tước của giặc, nay lại ngang hàng với ta! Ta đây dẫu bất tài, nhưng còn mặt mũi nào đối nhìn nhau nữa!". Dĩ Mông thẹn và sợ, phải lui ra.”(KĐVSTGCM). Ông này mà biết thẹn, kể cũng lạ!
22) KĐVSTGCM:“ Trước kia, Phí Lang và Bảo Lương đến cửa cung khuyết, dâng thư nói về việc Đàm Dĩ Mông mọt nước, hại dân. Dĩ Mông nổi giận, đem bọn ấy phạt đánh bằng roi. Vì thế bọn Phí Lang đem lòng căm phẫn, bèn nổi loạn”.Viên hoạn quan này làm nhiều điều sai trái, nhưng nhờ có em gái là Hoàng hậu và tài nịnh nọt, nên đã không bị tội mà vẫn thăng quan tiến chức, sau này còn được thăng đến tước vương. Thật là đáng sợ những quân tham nhũng và sâu dân mọt nước này.
23) Tế giang, nay thuộc huyện Văn Giang tỉnh Hưng Yên (huyện Văn Giang có lẽ là hai huyện Mỹ Văn và Châu Giang hợp lại). Đây là khúc sông Hồng phía nam kế cận với Thăng Long .
24) Thì ra vua Huệ Tông bị sử thần Ngô Sĩ Liên chê trách cũng không đến nỗi sai. Cha chết mới chỉ liệm, chưa chôn, triều đình thì nát bét mà đã nghĩ tới chuyện đi đón vợ rồi !
Tháng Giêng năm Canh Ngọ (1210),“Tô Trung Từ từ lúc kín đáo nhận lãnh cái tước do Vương tử Sảm phong cho thì sợ tội trạng sẽ đến với mình mới bắt ép binh lính đánh Khoái châu (20). Nhân đó bắt bọn Vương tử Sảm đem về kinh sư.”(ĐVSL). Ông này vì lo lắng cho cái tước “ngụy” của mình, sợ triều đình đem quân hỏi tội, bèn làm chuyện “nhất chín nhì bù” là tấn công Khoái châu và đám quân của họ Trần ở Hải Ấp để bắt Thái tử, sau đó lấy lý do đưa Thái tử và Đàm Hoàng hậu hồi cung để mang quân tới kinh đô, mang được quân về kinh đô khi nơi đây vắng binh lực là có thể “vùng vẫy dọc ngang”. Tô Trung Từ thi hành kế hoạch, thế là cậu cháu xích mích, họ Tô và họ Trần bất hoà . Tại đế đô, với binh lực trong tay, Tô Trung Từ ra tay thao túng triều đình. Tình thế lúc này tương tự như cảnh Đổng Trác kéo quân về Lạc Dương lúc đầu thời Tam Quốc bên Trung Hoa. Tuy nhiên có một điểm khác là Đổng Trác được Hà Tiến gọi về, còn Tô Trung Từ tự kiếm lấy lý do để mang quân về kinh đô, và Từ không đến nỗi tàn hại như Trác vì Từ không cướp bóc và giết hại thường dân (NV không thấy ĐVSL hay những bộ sử khác viết về chuyện cướp bóc và giết hại thường dân của Tô Trung Từ) , mặc dù ông này khá mạnh tay thao túng và giết quan lại triều đình nhà Lý.
Thái tử về lại Thăng Long, “nhà vua sai quan Thượng phẩm Phụng ngự là Đỗ Quảng sang “nhà” Tô Trung Từ để đón Vương Tử Sảm. Các quan viên tạm thời của Vương Tử Sảm đều chạy trốn đi hết cả ” (ĐVSL). Các “quan viên” này có lẽ đã trốn đi trước khi Tô Trung Từ đánh Hải Ấp, vì ông này cũng là một trong số đó, cũng vì sợ nên phải làm liều. Anh của Hoàng hậu là Đàm Dĩ Mông cũng trốn. Tuy nhiên ông này dùng âm mưu khác để chạy tội là “Dĩ Mông cùng với kẻ thuộc hạ của ông âm mưu bắt những người đã nhận lãnh tước do Vương tử Sảm phong để chuộc lại cái tội ấy”(ĐVSL). Để thực hiện kế hoạch “lập công chuộc tội”, ông ta và đồng đảng truyền hịch chiêu mộ quân binh, bắt những người đã được Thái tử Sảm phong tước. Số người bị bắt là 28 người. Họ Trần ở Thiên Trường cũng bị Đàm Dĩ Mông mang người ở vùng Gia (") và Thanh Hóa tiến đánh (Trần Lý -đã chết- ở Thiên Trường cũng đã được phong tước Minh Tự). Đàm Dĩ Mông không phải là địch thủ của anh em họ Trần (Trần Thừa và Trần Tự Khánh,…) nên bị thua.“Do đó các đạo binh khác nghe tin thất trận đều dẫn binh về”(ĐVSL) . Đàm Dĩ Mông mang những người bị bắt (28) nộp cho Đỗ Anh Doãn (21)thì bị Doãn mắng . Phạm Bỉnh Di thẹn và lui ra, tuy nhiên “Đàm Dĩ Mông vẫn tại chức như cũ” (22)(KĐVSTGCM).
Năm Canh Ngọ (1210)“Mùa đông, tháng 10, vua không khỏe, gọi Đỗ Kính Tu và nhận mệnh ký thác. Ngày 28 Nhâm Ngọ, vua băng ở cung Thánh Thọ”. (ĐVSKTT).
“Hoàng thái tử Sảm lên ngôi ở trước linh cữu bấy giờ mới 16 tuổi. Tôn mẹ là Đàm thị là Hoàng thái hậu, cùng nghe chính sự.” (ĐVSKTT). Thái Tử Sảm lên ngôi là Lý Huệ Tông.
Được tin vua Cao tông băng, không bỏ lỡ cơ hội để mang quân về kinh thành,“quan Minh tự ở Thuận Lưu là Trần Tự Khánh thống xuất thuyền bè và quân lính đóng ở bên Tế Giang (23)để mời người cậu của y là Tô Trung Từ cùng đi viếng tang vua Cao Tông. Tô Trung Từ cũng ngờ Trần Tự Khánh hai lòng. Trần Tự Khánh bèn kéo quân về”(ĐVSL). Không ngờ sao được! Tô Trung Từ đã cướp Thái tử từ tay họ Trần ở Hải Ấp, hiềm khích đã có từ lúc này, nếu Trung Từ nghe lời mời của của Tự Khánh để cùng đi viếng tang vua Cao Tông, thì chắc cũng không khác cảnh Lưu Bang đi dự yến Hồng Môn hay Quan Công phó hội Giang Đông, tính mạng sẽ khó an toàn. Còn nếu dùng binh lực để tấn công Tự Khánh thì chưa chắc đã thành công, vì họ Tô thừa biết binh lực của họ Trần, hơn nữa thiếu lý do chính đáng. Phần Trần Tự Khánh, thấy ông cậu nghi ngờ thì cũng phải thôi, không lẽ để xảy ra cảnh cậu cháu chém giết nhau, hơn nữa đã một lần Tự Khánh mang quân về kinh thành cướp bóc nhưng đã bị đánh bại bởi người kinh thành. Trần Tự Khánh rút lui và đợi cơ hội khác.
Thời điểm này, vùng châu thổ sông Hồng đã có bốn lực lượng nổi lên như sau:
-Tô Trung Từ có quân đội ở kinh thành, đang quản thúc vua Huệ Tông cùng triều đình nhà Lý .
-Anh em họ Trần (Trần Tự Khánh và Trần Thừa) ở Thiên Trường.
-Họ Đoàn (Đoàn Thượng và Đoàn Chủ) ở vùng Hồng.
-Nguyễn Nậu và Nguyễn Nải ở Bắc Giang.
Bốn lực lượng đang chờ cơ hội tiêu diệt nhau để tranh bá, rồi sau đó nếu ai thắng và diệt hết những lực lượng khác sẽ thành bá chủ và biết đâu có thể thay thế nhà Lý làm vua Đại Việt!
Vừa lên ngôi, vua Huệ Tông“sai đón ngưới con gái thứ hai họ Trần, nhưng Trần Tự Khánh không cho”(24)(ĐVSL). Ông Trần Lý đã cho con gái mình làm vợ vua Huệ Tông, thế mà Tự Khánh lại không cho nhà vua đón về. Quyền hành nhà vua chả còn gì. Trong thì bị Tô Trung Từ kiềm chế, ngoài thì bị đám loạn quân coi thường, vua Huệ Tông chỉ là một ông vua bù nhìn với một triều đình chờ sụp đổ.
“Nhà vua dùng quan Thái phó là Đỗ Kính Tu làm Thái Uý”(ĐVSL). Đỗ Kính Tu cố tìm cách loại Tô Trung Từ để triều đình khỏi bị ông này thao túng, nhưng chính quan nhà Lý lại phản lẫn nhau.“Tháng chạp, quan Chi hậu Phụng ngự là bọn Đỗ Quảng bắt Kính Tu đưa cho Tô Trung Từ dìm xuống nước cho chết ở bến Đại Thông” ( ĐVSL). Sau đó,Tô Trung Từ nghe tin là Quan nội hầu Đỗ Thế Qui, Đỗ Quảng và Phí Liệt âm mưu phát binh để đánh mình, ông này bèn dẫn quân đánh úp những người này trước. Tuy nhiên khi sắp đánh, Trung Từ mới biết là quân số của ông ta ít hơn đám quân của Đỗ Quảng quá nhiều. Trung Từ bèn lập mưu lừa mấy ông này để tìm cách tăng thêm viện binh. Sau khi thấy là có thể chắc thắng, Trung Từ bèn tấn công và đánh thắng bọn Đỗ Quảng. Đỗ Quảng và Phí Liệt trốn thoát, Đỗ Thế Qui bị bắt và bị Tô Trung Từ hành hình ở ngoài chợ một cách dã man, nhưng thần sắc của Đỗ Thế Qui vẫn tự nhiên cho tới chết, thật là phục sự can đảm của ông này, triều đình nhà Lý vẫn còn có người (nhưng lại bị giết)!
20) Khoái châu thuộc huyện Tiên Lữ tỉnh Hải Dương ngày nay. Hải Ấp nằm trong Khoái châu thời Lý.
21) KĐVSTGCM viết là Đỗ Anh Tri ệt.“Đỗ Anh Triệt kể tội hắn rằng: "Ngươi làm đại thần, đem lòng vô quân , nhận quan tước của giặc, nay lại ngang hàng với ta! Ta đây dẫu bất tài, nhưng còn mặt mũi nào đối nhìn nhau nữa!". Dĩ Mông thẹn và sợ, phải lui ra.”(KĐVSTGCM). Ông này mà biết thẹn, kể cũng lạ!
22) KĐVSTGCM:“ Trước kia, Phí Lang và Bảo Lương đến cửa cung khuyết, dâng thư nói về việc Đàm Dĩ Mông mọt nước, hại dân. Dĩ Mông nổi giận, đem bọn ấy phạt đánh bằng roi. Vì thế bọn Phí Lang đem lòng căm phẫn, bèn nổi loạn”.Viên hoạn quan này làm nhiều điều sai trái, nhưng nhờ có em gái là Hoàng hậu và tài nịnh nọt, nên đã không bị tội mà vẫn thăng quan tiến chức, sau này còn được thăng đến tước vương. Thật là đáng sợ những quân tham nhũng và sâu dân mọt nước này.
23) Tế giang, nay thuộc huyện Văn Giang tỉnh Hưng Yên (huyện Văn Giang có lẽ là hai huyện Mỹ Văn và Châu Giang hợp lại). Đây là khúc sông Hồng phía nam kế cận với Thăng Long .
24) Thì ra vua Huệ Tông bị sử thần Ngô Sĩ Liên chê trách cũng không đến nỗi sai. Cha chết mới chỉ liệm, chưa chôn, triều đình thì nát bét mà đã nghĩ tới chuyện đi đón vợ rồi !
Gửi ý kiến của bạn
