Đại hội X của đảng Cộng sản Việt Nam đã bế mạc hôm 25 tháng 4, sau 8 ngày họp để sắp xếp lại nhân sự và hướng đi của đảng trong năm năm tới (2006-2010). So với hai kỳ đại hội VIII (1996) và IX (2001), dư luận quốc tế đã không mấy quan tâm, những tin tức loan tải chỉ đề cập sơ lược và không có những phân tích về đại hội X. Sự lưu nhiệm các ông Nông Đức Mạnh, Nguyễn Tấn Dũng, Nguyễn Minh Triết, Lê Hồng Anh, Nguyễn Phú Trọng trong bộ chính trị khóa X cũng không làm nhiều người chú ý vì các nhân sự này không có gì 'xuất xắc' hay 'nổi bật' trong các năm vừa qua. Ngay cả việc ông Nông Đức Mạnh được lưu nhiệm vị trí tổng bí thư được đánh giá là... hết người để thay thế. Ngoài ra, việc đưa 9 nhân vật mới vào bộ chính trị gồm các ông: 1/Phạm Gia Khiêm; <"xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
2/Phùng Quang Thanh;
4/Trương Vĩnh Trọng;
5/Lê Thanh Hải;
6/Nguyễn Sinh Hùng;
7/Nguyễn Văn Chi;
8/Hồ Đức Việt;
9/Phạm Quang Nghị cũng không làm cho dư luận quan tâm. Chín nhân vật này đa số có khuynh hướng bảo thủ và hướng vào nội bộ như các ông Phạm Gia Khiêm, Phùng Quang Thanh, Trương Vĩnh Trọng, Nguyễn Văn Chi, Hồ Đức Việt, Phạm Quang Nghị. Riêng hai ông Lê Thanh Hải (Chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố Sài Gòn) và Nguyễn Sinh Hùng (Bộ trưởng tài chánh) được coi là có một số suy nghĩ thoáng hơn nhưng không phải là loại người có nhiều ảnh hưởng trong trung ương đảng.
Bên cạnh thành phần nhân sự lãnh đạo trong bộ chính trị có khuynh hướng bảo thủ và hướng nội, việc đại hội X thông qua nhiều quan điểm, chính sách rập khuôn từ Bắc Kinh như cho đảng viên được làm chủ các công ty kinh doanh, sử dụng nhóm từ 'dân chủ xã hội chủ nghĩa' và 'nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa' mà Trung Quốc đã dùng đến từ năm 2002 trở đi, cho thấy là sau những nỗ lực đu dây giữa Hoa Thịnh Đốn và Bắc Kinh, Cộng sản Việt Nam đang muốn 'nghiêng' về phía Trung Quốc để thủ cho con đường thoát hiểm một khi bạo loạn chính trị xảy ra mà lãnh đạo không thể đố phó kịp. Nói cách khác, để chuẩn bị cho những bất trắc có thể xảy ra trong năm năm tới, Hà Nội đã lui về dựa lưng Bắc Kinh và dùng các nhân vật bảo thủ để giữ chặt quyền lực đảng. Chính vì chọn theo khuynh hướng này mà ông Võ Văn Kiệt đã bỏ không tham dự ngày khai mạc đại hội X hôm 18 tháng 4. Trong thời gian chuẩn bị đại hội X, ông Võ Văn Kiệt là người đưa ra nhiều góp ý rất táo bạo cho Trung ương đảng khóa IX như đề nghị bỏ nguyên tắc tập trung dân chủ, bỏ câu khẩu hiệu 'cơ chế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa' và nhất là ông Kiệt đề nghị nên dành nhiều nỗ lực làm ăn và cộng tác với Mỹ.
Sự kiện đảng Cộng sản Việt <"xml:namespace prefix = st1 ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" />
Thứ nhất là trong suốt quá trình mở cửa bang giao với Hoa Kỳ từ năm 1995 cho đến nay, Cộng sản Việt Nam trên nguyên tắc vẫn coi Hoa Kỳ là kẻ thù nguy hiểm. Tuy coi Hoa Kỳ là thị trường quan trọng để vựt nền kinh tế tụt hậu hiện nay, nhưng khuynh hướng chung của giới lãnh đạo Hà Nội là không tin vào Hoa Kỳ. Sự kiện không có một nhân vật nào trong Bộ ngoại giao được bầu vào trong ban chấp hành Trung ương đảng khóa X cho thấy là các đại biểu đã đánh giá thấp những nỗ lực của các cán bộ phụ trách Bộ ngoại giao trong thời gian vừa qua. Trong 20 năm mở cửa, Cộng sản Việt Nam đã tạo quan hệ với trên 180 quốc gia và khu vực, tham gia hầu hết các Hiệp hội, hiệp ước quốc tế cũng như ký rất nhiều hiệp ước song phương với một số quốc gia. Sắp tới đây, Hà Nội đăng cai tổ chức Hội nghị thượng đỉnh APEC vào tháng 11 năm 2006 là một thành quả ngoại giao lớn; nhưng có lẽ những nỗ lực nói trên không đủ che dấu sự thất bại trong việc gia nhập vào Tổ chức mậu dịch thế giới WTO và bị Hoa Kỳ để vào danh sách đang quan tâm, nên các đại biểu đã loại giới lãnh đạo bộ ngoại giao ra khỏi danh sách ban chấp hành trung ương.
Thứ hai là những biến thái của xã hội đổi mới gần đây, qua các phong trào đình công của công nhân, khiếu kiện về ruộng đất của nông dân đã lần lượt vượt ra khỏi tầm kiểm soát của Hà Nội. Bên cạnh đó, những tiếng nói của các nhân vật đối kháng đã không còn là 'tiếng vọng từ đáy vực của một vài người' mà đã kết tụ nhau trong các lời tuyên bố, tuyên ngôn với hàng trăm người công khai ký tên. Không những thế, thành phần trí thức trong xã hội cũng đã bắt đầu đặt thẳng vấn đề lập đảng, lập hội và công khai cổ võ cho quyền tự do ngôn luận trên các diễn đàn của đảng. Các nỗ lực đấu tranh này đang đẩy phong trào dân chủ tại Việt
Thứ ba là thành phần lãnh đạo của đảng Cộng sản Việt Nam trong Trung ương đảng và Bộ chính trị đều không có khả năng thích ứng tình hình vì đầu óc bị xơ cứng bởi những quan điểm giáo điều của chủ nghĩa Mác Lê. Hơn thế nữa, bản chất của nhóm lãnh đạo Hà Nội từ thời Hồ Chí Minh cho đến nay đều luôn luôn dựa vào quan thầy một khi rơi vào hoàn cảnh khó khăn. Do đó, họ chọn Trung Quốc và coi Trung Quốc là mẫu mực để thoát hiểm hiện nay là vì vậy. Hà Nội đã không thể tự mò mầm đi một mình nên phải coi Bắc Kinh là một hải đăng hầu nhắm hướng đi theo, khỏi sợ bị lạc và khỏi nhức đầu. Càng bị gặp khó khăn và khủng hoảng bấy nhiêu, người ta sẽ thấy Hà Nội ôm chân Bắc Kinh nhiều bấy nhiêu. Nhưng Trung Quốc không phải là không có vấn đề. Tình trạng phân cực giàu nghèo giữa các vùng duyên hải và nội lục, tình trạng tranh chấp giữa các cấp đảng ủy và nhất là sự tăng trưởng quá nhanh của nền kinh tế đang tạo hiện tượng bội thực và đe dọa sự sụp đổ.
Nói tóm lại, tình hình đảng Cộng sản sau đại hội X sẽ gặp nhiều khó khăn do chính những chủ trương, đường lối và thành phần nhân sự lãnh đạo hiện nay gây ra. Những khó khăn này, một phần do những cố chấp của Hà Nội trong việc ôm cứng chủ thuyết Mác Lênin; nhưng ở phần khác là lãnh đạo không có khả năng vì luôn luôn nhìn bên ngoài để tìm kế thoát hiểm.
Lý Thái Hùng
May 3 2006
Gửi ý kiến của bạn
