Trong lúc nhà nước CSVN đang dò dẫm đi theo mô hình phát triển của Trung Quốc, nơi đây chúng ta thử nhìn về một số trở ngại có thể có cho nền kinh tế đàn anh phương Bắc để thấy trước những gì Hà Nội có thể cũng sẽ gặp phải.
Nền kinh tế Trung Quốc có thể bị vấp ngã trong tương lai gần hay không" Câu hỏi này sẽ không thích nghi trong các dự đoán lạc quan nhất đối với một nền kinh tế đang ở mức tăng trưởng đều đặn vượt xa hầu hết các nước. Nhưng trong các dự đoán bi quan nhất thì Trung Quốc vẫn có thể sụp hầm sa hố như thường, vì chính các sơ hở nội tại.
Nhìn lại hơn hai thập niên vừa qua, từ năm 1980 tới 2002, sức tăng kinh tế hàng năm Trung Quốc đều đặn là 8.6%. Bất kể một số thống kê khả vấn, thành quả trên đã vượt xa "phép lạ tăng trưởng" của kinh tế Nhật các năm 1970s và 1980s - lúc đó Nhật tăng trung bình 5%.
Nếu Trung Quốc cứ giữ được mức tăng đều đặn 8%, thì tổng sản lượng nội địa (GDP) sẽ chỉ thua GDP của Mỹ chút xíu vào năm 2025, mặc dù thu nhập bình quân đầu người Trung Quốc sẽ thua dân Mỹ 15%. Đó là các dự đoán lạc quan nhất.
Nhưng các hầm hố để cho Trung Quốc vấp ngã thì có rất là nhiều. Nơi đây chúng ta thử tóm lược một vài dự đoán có thể sẽ là bi quan nhất cho Hoa Lục. Các ước tính này dựa theo tài liệu "Fault Lines in China's Economic Terrain" của viện nghiên cứu Rand Corp.
Thứ nhất là nan đề thất nghiệp, nghèo đói và bất ổn xã hội. Thất nghiệp tại Trung Quốc lên tới hơn 20% lực lượng lao động, tức khoảng 170 triệu công nhân. Các yếu tố dẫn tới thất nghiệp là do dân số tăng trng các năm 1980s, do tiến trình tư hữu hóa các hãng quốc doanh, do co cụm và tái phối trí các quốc doanh kém hiệu quả, và do mở cửa cho nhập cảng, một đòi hỏi để được gia nhập Tổ Chức Mậu Dịch Thế Giới WTO. Trong khi đó, bất ổn xã hội vẫn có thể bùng nổ bất kỳ lúc nào. Hố ngăn cách giaù nghèo giữa thành thị và nông thôn dẫn tới tình hình bỏ quê lên tỉnh, và thế là tăng thêm thất nghiệp ở thành thị. Nếu thất nghiệp và bất ổn xấu hơn, sức tăng trong 10 năm tới có thể giảm hàng năm 0.8%.
Tham nhũng. Ai cũng biết là có tham nhũng lan tràn, nhưng nó lại là cái gì khó thấy nhất, và gây tổn thương kinh tế tinh vi nhất. Nếu tham nhũng tệ hại thêm, tỉ lệ tăng trưởng hàng năm Trung Quốc sẽ mất đi 0.5%.
Tình hình dịch bệnh HIV/AIDS và các dịch khác. Dựa theo nhiều bản ước tính khác nhau, hiện có khoảng từ 600,000 tới 1.3 triệu người Trung Hoa nhiễm HIV hay đã thành bệnh AIDS. Tệ hơn, bệnh này dự đoán lan rộng hàng năm ở tỉ lệ từ 20% tới 30%. Tiền chữa trị và năng suất suy giảm sẽ gây tai hại cho kinh tế. Trong tình hình ít bi quan nhất, thì số người chết hàng năm vì AIDS sẽ từ 1.7 triệu tới 2.7 triệu người trong thập niên thứ nhì của thế kỷ này, tổng cộng vào năm 2020 thì là hơn 20 triệu người [chết vì AIDS]. Nếu chọn ước tính đó, thì sự suy giảm thường niên của sức tăng GDP Trung Quốc có thể là từ 1.8% tới 2.2%. Tình hình lan tràn hội chứng hô hấp cấp tính SARS, dù là chết ít hơn, nhưng cũng có thể góp sức làm suy mức tăng kinh tế.
Nguồn nước và ô nhiễm. Trong khi hơn 1/3 dân số Trung Quốc sống ở phần phía Bắc nước này, và vùng này sản xuất tới 1/3 GDP, thì chỉ có 7.5% nguồn nước thiên nhiên là ở phía Bắc. Chất thải kỹ nghệ và các nguồn ô nhiễm gây thiếu nước gay gắt thêm. Miền Nam Trung Quốc thì nhiều nguồn nước, nhưng hệ thống dẫn thủy lại quá tệ. Không giải quyết được nhu cầu nước thì sẽ giảm sức tăng kinh tế Trung Quốc thường niên mất từ 1.5% tới 1.9%.
Tiêu thụ năng lượng và giá năng lượng. Trong đầu thập niên 1990s, Trung Quốc xuất cảng được dầu hỏa; bây giờ thì thua rồi, đành phải nhập cảng tới gần phân nửa số dầu và gần 1/5 khí đốt tự nhiên. Nguy hiểm lớn cho Trung Quốc sẽ là tình hình giá dầu thô và kh1i đốt. Nếu giá cứ tăng trong 1 thập niên, thì sức tăng kinh tế Trung Quốc có thể giảm từ 1.2% tới 1.4%.
Khiếm khuyết của hệ thống tài chánh và các công ty quốc doanh. Hiện thời 4 ngân hàng quốc doanh lớn của Trung Quốc thì đầy cacù nợ xấu. Hầu hết nợ xấu là do các hãng quốc doanh thua lỗ. Tổng cộng có thể tới hơn 60% GDP của Trung Quốc, tức là 1.6 ngàn tỉ đô la. Nếu Trung Quốc gặp một tai họa tài chánh nào, thí dụ như vốn đầu tư bỗng nhiên bỏ chạy hàng loạt, hay tiền tiết kiệm suy giảm đột ngột, thì sẽ khủng hoảng tài chánh và kẹt tín dụng, gây ra sức tăng GDP thấp hơn ít nhất 0.5% tới 1%.
Có thể suy giảm đầu tư trực tiếp từ nước ngoài. Trong 15 năm qua, đầu tư trực tiếp từ nước ngoài đều đặn tăng, tới 50 tỉ đô trong 2002 và đã giúp thúc đẩy kinh tế Trung Quốc. Nhưng nhiều yếu tố có thể làm chậm lại, thí dụ như nội bộ Đảng CSTQ tranh quyền, dịch bệnh SARS hay nếu bầu không khí đầu tư khá hơn ở Đông Aâu, Nga, Indonesia và Aán Độ đều có thể rút bớt đầu tư lý ra là vào Trung Quốc. Ước tính nếu giảm 10 tỉ đô/năm từ vốn đầu tư nước ngoài, thì GDP Trung Quốc sẽ giảm sức tăng 0.6% tới 1.6%.
Có thể chiến tranh với Đài Loan hay nước khác. Nếu chiến tranh, sức tăng Trung Quốc có thể giảm từ 1% tới 1.3%.
Nếu tất cả các yếu tố trên cùng xui xẻo xảy ra, thì sức tăng thường niên Trung Quốc sẽ bị giảm từ 7.4% tới 10.7%, nghĩa là sẽ đi về số âm. Dĩ nhiên, đó là trường hợp tệ nhất. Nhưng không phải là không thể xảy ra. Đó vẫn là chưa bàn tới nội loạn, hay khi các cuộc chiến đòi ly khai bùng nổ.
Tình hình Việt Nam có thể đối diện với các nguy cơ trên như Trung Quốc không" Đó là chỗ để cùng mời gọi suy nghĩ vậy.
Nền kinh tế Trung Quốc có thể bị vấp ngã trong tương lai gần hay không" Câu hỏi này sẽ không thích nghi trong các dự đoán lạc quan nhất đối với một nền kinh tế đang ở mức tăng trưởng đều đặn vượt xa hầu hết các nước. Nhưng trong các dự đoán bi quan nhất thì Trung Quốc vẫn có thể sụp hầm sa hố như thường, vì chính các sơ hở nội tại.
Nhìn lại hơn hai thập niên vừa qua, từ năm 1980 tới 2002, sức tăng kinh tế hàng năm Trung Quốc đều đặn là 8.6%. Bất kể một số thống kê khả vấn, thành quả trên đã vượt xa "phép lạ tăng trưởng" của kinh tế Nhật các năm 1970s và 1980s - lúc đó Nhật tăng trung bình 5%.
Nếu Trung Quốc cứ giữ được mức tăng đều đặn 8%, thì tổng sản lượng nội địa (GDP) sẽ chỉ thua GDP của Mỹ chút xíu vào năm 2025, mặc dù thu nhập bình quân đầu người Trung Quốc sẽ thua dân Mỹ 15%. Đó là các dự đoán lạc quan nhất.
Nhưng các hầm hố để cho Trung Quốc vấp ngã thì có rất là nhiều. Nơi đây chúng ta thử tóm lược một vài dự đoán có thể sẽ là bi quan nhất cho Hoa Lục. Các ước tính này dựa theo tài liệu "Fault Lines in China's Economic Terrain" của viện nghiên cứu Rand Corp.
Thứ nhất là nan đề thất nghiệp, nghèo đói và bất ổn xã hội. Thất nghiệp tại Trung Quốc lên tới hơn 20% lực lượng lao động, tức khoảng 170 triệu công nhân. Các yếu tố dẫn tới thất nghiệp là do dân số tăng trng các năm 1980s, do tiến trình tư hữu hóa các hãng quốc doanh, do co cụm và tái phối trí các quốc doanh kém hiệu quả, và do mở cửa cho nhập cảng, một đòi hỏi để được gia nhập Tổ Chức Mậu Dịch Thế Giới WTO. Trong khi đó, bất ổn xã hội vẫn có thể bùng nổ bất kỳ lúc nào. Hố ngăn cách giaù nghèo giữa thành thị và nông thôn dẫn tới tình hình bỏ quê lên tỉnh, và thế là tăng thêm thất nghiệp ở thành thị. Nếu thất nghiệp và bất ổn xấu hơn, sức tăng trong 10 năm tới có thể giảm hàng năm 0.8%.
Tham nhũng. Ai cũng biết là có tham nhũng lan tràn, nhưng nó lại là cái gì khó thấy nhất, và gây tổn thương kinh tế tinh vi nhất. Nếu tham nhũng tệ hại thêm, tỉ lệ tăng trưởng hàng năm Trung Quốc sẽ mất đi 0.5%.
Tình hình dịch bệnh HIV/AIDS và các dịch khác. Dựa theo nhiều bản ước tính khác nhau, hiện có khoảng từ 600,000 tới 1.3 triệu người Trung Hoa nhiễm HIV hay đã thành bệnh AIDS. Tệ hơn, bệnh này dự đoán lan rộng hàng năm ở tỉ lệ từ 20% tới 30%. Tiền chữa trị và năng suất suy giảm sẽ gây tai hại cho kinh tế. Trong tình hình ít bi quan nhất, thì số người chết hàng năm vì AIDS sẽ từ 1.7 triệu tới 2.7 triệu người trong thập niên thứ nhì của thế kỷ này, tổng cộng vào năm 2020 thì là hơn 20 triệu người [chết vì AIDS]. Nếu chọn ước tính đó, thì sự suy giảm thường niên của sức tăng GDP Trung Quốc có thể là từ 1.8% tới 2.2%. Tình hình lan tràn hội chứng hô hấp cấp tính SARS, dù là chết ít hơn, nhưng cũng có thể góp sức làm suy mức tăng kinh tế.
Nguồn nước và ô nhiễm. Trong khi hơn 1/3 dân số Trung Quốc sống ở phần phía Bắc nước này, và vùng này sản xuất tới 1/3 GDP, thì chỉ có 7.5% nguồn nước thiên nhiên là ở phía Bắc. Chất thải kỹ nghệ và các nguồn ô nhiễm gây thiếu nước gay gắt thêm. Miền Nam Trung Quốc thì nhiều nguồn nước, nhưng hệ thống dẫn thủy lại quá tệ. Không giải quyết được nhu cầu nước thì sẽ giảm sức tăng kinh tế Trung Quốc thường niên mất từ 1.5% tới 1.9%.
Tiêu thụ năng lượng và giá năng lượng. Trong đầu thập niên 1990s, Trung Quốc xuất cảng được dầu hỏa; bây giờ thì thua rồi, đành phải nhập cảng tới gần phân nửa số dầu và gần 1/5 khí đốt tự nhiên. Nguy hiểm lớn cho Trung Quốc sẽ là tình hình giá dầu thô và kh1i đốt. Nếu giá cứ tăng trong 1 thập niên, thì sức tăng kinh tế Trung Quốc có thể giảm từ 1.2% tới 1.4%.
Khiếm khuyết của hệ thống tài chánh và các công ty quốc doanh. Hiện thời 4 ngân hàng quốc doanh lớn của Trung Quốc thì đầy cacù nợ xấu. Hầu hết nợ xấu là do các hãng quốc doanh thua lỗ. Tổng cộng có thể tới hơn 60% GDP của Trung Quốc, tức là 1.6 ngàn tỉ đô la. Nếu Trung Quốc gặp một tai họa tài chánh nào, thí dụ như vốn đầu tư bỗng nhiên bỏ chạy hàng loạt, hay tiền tiết kiệm suy giảm đột ngột, thì sẽ khủng hoảng tài chánh và kẹt tín dụng, gây ra sức tăng GDP thấp hơn ít nhất 0.5% tới 1%.
Có thể suy giảm đầu tư trực tiếp từ nước ngoài. Trong 15 năm qua, đầu tư trực tiếp từ nước ngoài đều đặn tăng, tới 50 tỉ đô trong 2002 và đã giúp thúc đẩy kinh tế Trung Quốc. Nhưng nhiều yếu tố có thể làm chậm lại, thí dụ như nội bộ Đảng CSTQ tranh quyền, dịch bệnh SARS hay nếu bầu không khí đầu tư khá hơn ở Đông Aâu, Nga, Indonesia và Aán Độ đều có thể rút bớt đầu tư lý ra là vào Trung Quốc. Ước tính nếu giảm 10 tỉ đô/năm từ vốn đầu tư nước ngoài, thì GDP Trung Quốc sẽ giảm sức tăng 0.6% tới 1.6%.
Có thể chiến tranh với Đài Loan hay nước khác. Nếu chiến tranh, sức tăng Trung Quốc có thể giảm từ 1% tới 1.3%.
Nếu tất cả các yếu tố trên cùng xui xẻo xảy ra, thì sức tăng thường niên Trung Quốc sẽ bị giảm từ 7.4% tới 10.7%, nghĩa là sẽ đi về số âm. Dĩ nhiên, đó là trường hợp tệ nhất. Nhưng không phải là không thể xảy ra. Đó vẫn là chưa bàn tới nội loạn, hay khi các cuộc chiến đòi ly khai bùng nổ.
Tình hình Việt Nam có thể đối diện với các nguy cơ trên như Trung Quốc không" Đó là chỗ để cùng mời gọi suy nghĩ vậy.
Gửi ý kiến của bạn