Cuối cùng, California có một thống đốc mới. Trước bao vấn đề ngổn ngang của tiểu bang, thống đốc tân cử Arnorld Schwarzengger sẽ cần tới một khả năng khác hơn là diễn xuất.
Arnold Schwarzenegger (từ nay xin viết tắt là AS cho đỡ mệt và đỡ tốn mực) đắc cử vì nhiều lý do chính đáng. Dân Cali thất vọng với Gray Davis nên có tới ba triệu rưởi người bỏ phiếu truất bãi Davis, nhưng AS đắc cử với số phiếu lớn hơn vậy (hơn ba triệu sáu) nên thực ra được cử tri tín nhiệm ngoài yếu tố Davis. AS đắc cử vì có đa số phiếu da trắng bên phe Cộng hòa, dù Tom McClintock vẫn ra tranh cử với nhãn hiệu Cộng hòa, và AS còn lấy cả lá phiếu phụ nữ lẫn di dân gốc Latino, thành phần được coi là cử tri truyền thống của Dân chủ, lẫn lá phiếu cử tri Dân chủ. AS đắc cử vì chứng tỏ mình có đầu óc chứ không chỉ bắp thịt, cuộc tranh luận duy nhất giữa các ứng viên tháng trước và việc ông mau lẹ chuẩn bị nhân sự bàn giao ngay từ Thứ Tư hôm qua có cho thấy điều đó.
Nhưng AS đắc cử vẻ vang hơn mọi dự đoán vì chính đòn bẩn của Gray Davis xuyên qua loạt bài phanh phui giờ chót của tờ Los Angeles Times, nổi tiếng là viết bình luận theo quan điểm thiên tả mà ngụy trang thành tin tức khách quan như chính chủ biên của tờ này đã có lần thú nhận. Và căn bản nhất, AS đắc cử vì có lập trường ôn hòa về xã hội mà tự do tức là bảo thủ về kinh tế (tôn trọng kỷ luật ngân sách, không tăng thuế), một lập trường thực ra không khác gì Dân biểu Loretta Sanchez của đảng Dân chủ.
Tuy nhiên, giờ này bình luận về những lý do đắc cử của AS là chuyện của hôm qua. Chuyện của ngày mai là tân thống đốc sẽ làm gì trước những vấn đề ngổn ngang của tiểu bang California.
Thống đốc AS thắng cử với số phiếu rất lớn nên có thế mạnh, lại có biệt tài nói thẳng với quần chúng không qua cái lọc của các nhân vật dân cử tiểu bang, và có bà vợ thuộc gia đình Kennedy có truyền thống Dân chủ, cho nên việc dung hòa quan điểm với phe Dân chủ hiện vẫn chiếm đa số trong guồng máy chính trị California là điều khả thể. Nhưng là điều không dễ, vì nhiều thành phần cực đoan bên đảng Dân chủ vẫn không tha ông cái tội đã “cưỡng đoạt" tiểu bang của họ, như Bush đã cưỡng đoạt cuộc bầu cử tổng thống tại Florida năm 2000. Chúng ta không nên đánh giá thấp khả năng du kích của thành phần này, chắc chắn là hữu hiệu hơn những tuyên bố lép bép của Jessie Jackson. Tuy nhiên, vấn đề không chỉ có vậy vì bên đảng Cộng hòa, AS cũng gặp sức ép của phe cực đoan khi đụng vào các hồ sơ xã hội hay văn hóa, và quan trọng nhất, AS sẽ thừa hưởng một di sản văn hóa của Cali khiến tiểu bang này là tiểu bang khó lãnh đạo nhất nước Mỹ.
California thích đi tiên phong với rất nhiều sáng kiến độc đáo, có khi điên rồ, thường thì mâu thuẫn. Dân Cali muốn tự do lái xe nhưng sợ chết nên có luật lệ khắt khe nhất về môi sinh và năng lượng. Dân Cali sẵn sàng nổi loạn chống sưu cao thuế nặng (nên mới có đề luật 13 chống tăng thuế thổ trạch) nhưng lại giàu lòng hào hiệp với di dân và mọi chương trình xã hội cứu giúp người nghèo. Cali đặc biệt chú ý đến giáo dục và rộng chi cho mục này, với kết quả rất bết vì tài nguyên được dồn cho các nghiệp đoàn giáo chức, thành đồng vách sắt của đảng Dân chủ.
Hơn thế, Cali còn có thói quen xin tạm gọi là “dân chủ trực tiếp”, với luật lệ cho phép người dân đưa ra những đề luật (Propositions) để cử tri biểu quyết. Hệ thống luật lệ tự phát này dẫn đến tình trạng bất thường là thu hẹp quyền hạn của Hành pháp lẫn Lập pháp: giới lãnh đạo tiểu bang phải chấp nhận những khoản chi “cưỡng hành” và những ràng buộc về ngân sách cho nên, nếu có thảo luận về tăng chi hay giảm thuế thì cũng chỉ quanh quẩn trong khoảng 30% ngân sách mà thôi. Phần còn lại là do ý dân đã muốn như vậy, chính giới không được rờ tới.
Gray Davis có trách nhiệm rất nặng khi để ngân sách tiểu bang bị thâm thủng hơn 38 tỷ và ít nhất cũng bội chi 10 tỷ vào tài khóa sau. Nhưng, ông ta cũng có yếu tố giảm khinh vì môi trường chính trị đặc biệt của tiểu bang. Sau khi phóng tay tăng chi để lấy phiếu cử tri giữa chu kỳ kinh tế tăng trưởng, ông không còn giải pháp nào khác hơn là tăng thuế khi kinh tế suy trầm. Cuối cùng ông đã giết con gà đẻ trứng vàng là hệ thống doanh nghiệp, kể cả tiểu doanh thương (mà nhiều chủ nhân là dân gốc Latino hay gốc Á) vì Cali có thuế suất thuộc hàng cao nhất nước, với rất nhiều gánh nặng xã hội để chiều lòng các nghiệp đoàn và một số ngành nghề luật sư. Các công ty phải hoặc thải người, hoặc chậm tuyển dụng, hoặc dời cơ sở qua tiểu bang khác. Hơn 300 ngàn người đã mất việc vì tình trạng quái gở đó. Cùng với số bội chi ngân sách cao hơn tổng số bội chi của tất cả các tiểu bang khác, Cali bị thất nghiệp đến 6,6% so với tỷ lệ 6,1% trên toàn quốc. Trong hoàn cảnh bất thường của California, Davis không dám lấy quyết định thất nhân tâm và không giữ nổi thế chủ động đối với Lập pháp để thảo luận về những biện pháp cần thiết. Ông tập trung nỗ lực vào việc o bế các thành phần cử tri của mình (thí dụ như lính canh ngục, cứu hỏa, giáo chức, các bộ lạc Thổ dân) và khi cần thiết thì tung đòn độc để triệt hạ đối thủ, cho đến lúc dân Cali nổi loạn mời ông ra cửa.
Tân thống đốc AS ra tranh cử với cái chổi trên tay và lời hứa trên môi là không tăng thuế. Ông sẽ phải quét đống rác cho Gray Davis để lại, nhưng cũng phải tránh những trở ngại do chính dân Cali đề ra và phải hồi phục sinh khí kinh tế cho tiểu bang, để con gà đã rụng lông bỏ chạy là các doanh nghiệp tiếp tục đẻ trứng vàng cho tiểu bang. Ưu tiên của ông vì vậy là trấn an, là tái khẳng định không tăng thuế và tạo dựng lại môi trường kinh doanh lành mạnh cho các cơ sở sản xuất. Đồng thời, ông cũng phải có cái kéo thật sắc để cắt giảm những khoản chi đầy lãng phí do vị tiền nhiệm đưa ra vì lý do mị dân kiếm phiếu. Ngay trong lúc tranh cử, khi dám tấn công “các thế lực kinh tài” đã chi tiền ủng hộ Gray Davis và giới lãnh đạo tiểu bang, AS chứng tỏ là mình có quyết tâm và dám nói. Bây giờ đến lúc ông phải dám làm.
Mà làm được hay không thì cũng còn tùy ở cách khéo xử của ông. Với hậu thuẫn vững mạnh bên phía Cộng hòa, AS còn phải vượt qua được chông gai của giới lãnh đạo Lập pháp tiểu bang, tuyệt đại đa số ở phe Dân chủ và về dài AS phải thuyết phục được cử tri gốc di dân Latino rằng mình cũng là một di dân, không có tinh thần kỳ thị, rằng đảng Cộng hòa của mình cũng quan tâm đến dân thiểu số.
Một đặc tính của AS là rất khéo xử với những người ông ta cần dù có khi khá phũ phàng với nhiều người khác mà ông ta không cần. Lần này, từ hý trường phim trường bước vào chính trường, ông ta cần rất nhiều thành phần khác nhau, từ những người sáng suốt torng ban tham mưu cho đến các thành phần cử tri phức tạp, có những đòi hỏi rất mâu thuẫn. Và ông có một tuần trăng mật rất ngắn, cũng ngắn như cuộc tranh cử vừa qua.
Nhiều người cực đoan bên phe Dân chủ đã chuẩn bị vận động truất bãi ông, trong một hài kịch “recall’ khác. Cali quả là crazy!
Arnold Schwarzenegger (từ nay xin viết tắt là AS cho đỡ mệt và đỡ tốn mực) đắc cử vì nhiều lý do chính đáng. Dân Cali thất vọng với Gray Davis nên có tới ba triệu rưởi người bỏ phiếu truất bãi Davis, nhưng AS đắc cử với số phiếu lớn hơn vậy (hơn ba triệu sáu) nên thực ra được cử tri tín nhiệm ngoài yếu tố Davis. AS đắc cử vì có đa số phiếu da trắng bên phe Cộng hòa, dù Tom McClintock vẫn ra tranh cử với nhãn hiệu Cộng hòa, và AS còn lấy cả lá phiếu phụ nữ lẫn di dân gốc Latino, thành phần được coi là cử tri truyền thống của Dân chủ, lẫn lá phiếu cử tri Dân chủ. AS đắc cử vì chứng tỏ mình có đầu óc chứ không chỉ bắp thịt, cuộc tranh luận duy nhất giữa các ứng viên tháng trước và việc ông mau lẹ chuẩn bị nhân sự bàn giao ngay từ Thứ Tư hôm qua có cho thấy điều đó.
Nhưng AS đắc cử vẻ vang hơn mọi dự đoán vì chính đòn bẩn của Gray Davis xuyên qua loạt bài phanh phui giờ chót của tờ Los Angeles Times, nổi tiếng là viết bình luận theo quan điểm thiên tả mà ngụy trang thành tin tức khách quan như chính chủ biên của tờ này đã có lần thú nhận. Và căn bản nhất, AS đắc cử vì có lập trường ôn hòa về xã hội mà tự do tức là bảo thủ về kinh tế (tôn trọng kỷ luật ngân sách, không tăng thuế), một lập trường thực ra không khác gì Dân biểu Loretta Sanchez của đảng Dân chủ.
Tuy nhiên, giờ này bình luận về những lý do đắc cử của AS là chuyện của hôm qua. Chuyện của ngày mai là tân thống đốc sẽ làm gì trước những vấn đề ngổn ngang của tiểu bang California.
Thống đốc AS thắng cử với số phiếu rất lớn nên có thế mạnh, lại có biệt tài nói thẳng với quần chúng không qua cái lọc của các nhân vật dân cử tiểu bang, và có bà vợ thuộc gia đình Kennedy có truyền thống Dân chủ, cho nên việc dung hòa quan điểm với phe Dân chủ hiện vẫn chiếm đa số trong guồng máy chính trị California là điều khả thể. Nhưng là điều không dễ, vì nhiều thành phần cực đoan bên đảng Dân chủ vẫn không tha ông cái tội đã “cưỡng đoạt" tiểu bang của họ, như Bush đã cưỡng đoạt cuộc bầu cử tổng thống tại Florida năm 2000. Chúng ta không nên đánh giá thấp khả năng du kích của thành phần này, chắc chắn là hữu hiệu hơn những tuyên bố lép bép của Jessie Jackson. Tuy nhiên, vấn đề không chỉ có vậy vì bên đảng Cộng hòa, AS cũng gặp sức ép của phe cực đoan khi đụng vào các hồ sơ xã hội hay văn hóa, và quan trọng nhất, AS sẽ thừa hưởng một di sản văn hóa của Cali khiến tiểu bang này là tiểu bang khó lãnh đạo nhất nước Mỹ.
California thích đi tiên phong với rất nhiều sáng kiến độc đáo, có khi điên rồ, thường thì mâu thuẫn. Dân Cali muốn tự do lái xe nhưng sợ chết nên có luật lệ khắt khe nhất về môi sinh và năng lượng. Dân Cali sẵn sàng nổi loạn chống sưu cao thuế nặng (nên mới có đề luật 13 chống tăng thuế thổ trạch) nhưng lại giàu lòng hào hiệp với di dân và mọi chương trình xã hội cứu giúp người nghèo. Cali đặc biệt chú ý đến giáo dục và rộng chi cho mục này, với kết quả rất bết vì tài nguyên được dồn cho các nghiệp đoàn giáo chức, thành đồng vách sắt của đảng Dân chủ.
Hơn thế, Cali còn có thói quen xin tạm gọi là “dân chủ trực tiếp”, với luật lệ cho phép người dân đưa ra những đề luật (Propositions) để cử tri biểu quyết. Hệ thống luật lệ tự phát này dẫn đến tình trạng bất thường là thu hẹp quyền hạn của Hành pháp lẫn Lập pháp: giới lãnh đạo tiểu bang phải chấp nhận những khoản chi “cưỡng hành” và những ràng buộc về ngân sách cho nên, nếu có thảo luận về tăng chi hay giảm thuế thì cũng chỉ quanh quẩn trong khoảng 30% ngân sách mà thôi. Phần còn lại là do ý dân đã muốn như vậy, chính giới không được rờ tới.
Gray Davis có trách nhiệm rất nặng khi để ngân sách tiểu bang bị thâm thủng hơn 38 tỷ và ít nhất cũng bội chi 10 tỷ vào tài khóa sau. Nhưng, ông ta cũng có yếu tố giảm khinh vì môi trường chính trị đặc biệt của tiểu bang. Sau khi phóng tay tăng chi để lấy phiếu cử tri giữa chu kỳ kinh tế tăng trưởng, ông không còn giải pháp nào khác hơn là tăng thuế khi kinh tế suy trầm. Cuối cùng ông đã giết con gà đẻ trứng vàng là hệ thống doanh nghiệp, kể cả tiểu doanh thương (mà nhiều chủ nhân là dân gốc Latino hay gốc Á) vì Cali có thuế suất thuộc hàng cao nhất nước, với rất nhiều gánh nặng xã hội để chiều lòng các nghiệp đoàn và một số ngành nghề luật sư. Các công ty phải hoặc thải người, hoặc chậm tuyển dụng, hoặc dời cơ sở qua tiểu bang khác. Hơn 300 ngàn người đã mất việc vì tình trạng quái gở đó. Cùng với số bội chi ngân sách cao hơn tổng số bội chi của tất cả các tiểu bang khác, Cali bị thất nghiệp đến 6,6% so với tỷ lệ 6,1% trên toàn quốc. Trong hoàn cảnh bất thường của California, Davis không dám lấy quyết định thất nhân tâm và không giữ nổi thế chủ động đối với Lập pháp để thảo luận về những biện pháp cần thiết. Ông tập trung nỗ lực vào việc o bế các thành phần cử tri của mình (thí dụ như lính canh ngục, cứu hỏa, giáo chức, các bộ lạc Thổ dân) và khi cần thiết thì tung đòn độc để triệt hạ đối thủ, cho đến lúc dân Cali nổi loạn mời ông ra cửa.
Tân thống đốc AS ra tranh cử với cái chổi trên tay và lời hứa trên môi là không tăng thuế. Ông sẽ phải quét đống rác cho Gray Davis để lại, nhưng cũng phải tránh những trở ngại do chính dân Cali đề ra và phải hồi phục sinh khí kinh tế cho tiểu bang, để con gà đã rụng lông bỏ chạy là các doanh nghiệp tiếp tục đẻ trứng vàng cho tiểu bang. Ưu tiên của ông vì vậy là trấn an, là tái khẳng định không tăng thuế và tạo dựng lại môi trường kinh doanh lành mạnh cho các cơ sở sản xuất. Đồng thời, ông cũng phải có cái kéo thật sắc để cắt giảm những khoản chi đầy lãng phí do vị tiền nhiệm đưa ra vì lý do mị dân kiếm phiếu. Ngay trong lúc tranh cử, khi dám tấn công “các thế lực kinh tài” đã chi tiền ủng hộ Gray Davis và giới lãnh đạo tiểu bang, AS chứng tỏ là mình có quyết tâm và dám nói. Bây giờ đến lúc ông phải dám làm.
Mà làm được hay không thì cũng còn tùy ở cách khéo xử của ông. Với hậu thuẫn vững mạnh bên phía Cộng hòa, AS còn phải vượt qua được chông gai của giới lãnh đạo Lập pháp tiểu bang, tuyệt đại đa số ở phe Dân chủ và về dài AS phải thuyết phục được cử tri gốc di dân Latino rằng mình cũng là một di dân, không có tinh thần kỳ thị, rằng đảng Cộng hòa của mình cũng quan tâm đến dân thiểu số.
Một đặc tính của AS là rất khéo xử với những người ông ta cần dù có khi khá phũ phàng với nhiều người khác mà ông ta không cần. Lần này, từ hý trường phim trường bước vào chính trường, ông ta cần rất nhiều thành phần khác nhau, từ những người sáng suốt torng ban tham mưu cho đến các thành phần cử tri phức tạp, có những đòi hỏi rất mâu thuẫn. Và ông có một tuần trăng mật rất ngắn, cũng ngắn như cuộc tranh cử vừa qua.
Nhiều người cực đoan bên phe Dân chủ đã chuẩn bị vận động truất bãi ông, trong một hài kịch “recall’ khác. Cali quả là crazy!
Gửi ý kiến của bạn
