Các nhà bình luận quốc tế chú ý đến việc tướng Phạm Văn Trà, Bộ trưởng Quốc phòng CSVN, sắp viếng thăm Washington - có thể vào tháng tới. Năm 2000 Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ William Cohen đến thăm Việt Nam và đã đạt lời mời, tại sao đến bây giờ Hà Nội mới nhận" Sự thật ngày nay mối quan hệ Mỹ-Việt đã bước vào một giai đoạn mới vì cả hai bên, chế độ CSVN và chính phủ Bush, đều có nhu cầu xê dịch chiến lược đối tác. Trước không làm được vì thời thế không cho phép, nay chẳng những thời thế cho phép, nó còn thúc đẩy phải làm, mặc dù mỗi bên đều có những toan tính riêng để đồng ý cùng bước.
Hai chữ "thời thế" vẫn là cột trụ của mọi chiến lược quân sự, kinh tế cũng như chính trị. Trong lịch sử cận đại Việt Nam có một vế câu đối trứ danh "Thế Chiến quốc, thế Xuân thu, gặp thời thế ta thời phải thế". Đây là kim chỉ nam cho các chiến lược gia trên thế giới từ cổ chí kim. Nhưng thế nào là thế Chiến quốc, thế Xuân thu" Theo lịch sử cổ đại Trung Hoa, thời Xuân thu bắt đầu vào khoảng năm 770 Trước Công Nguyên (TCN) dưới triều đại nhà Chu và đến cuối triều đại này vào năm 475 TCN, bắt đầu thời Chiến quốc. Trước đó, Đức Khổng Tử sinh năm 479 TCN đã soạn Kinh Xuân thu ghi nhận một thời đại thịnh trị, ít loạn li, văn hóa phát triển mạnh. Các sử gia về sau gọi thời đại kế tiếp là thời đại Chiến quốc vì có nạn Thất quốc tranh hùng đánh lẫn nhau cho đến năm 221 TCN bị nhà Tấn diệt và Tần Thủy Hoàng lên ngôi Hoàng đế. Tóm lại Xuân thu là thời bình, Chiến quốc là thời chiến. Chiến lược thời bình phải khác với chiến lược thời chiến.
Tình hình thế giới hiện đại cũng có thời bình và thời chiến. Hai cuộc Thế chiến I và II là thời chiến vì có những nước tiên tiến văn minh cơ khí lâm chiến, còn ngoài ra là thời bình mặc dù vẫn có những cuộc chiến nhỏ hay cục bộ, kể cả cuộc chiến tranh lạnh, vì trong giai đoạn này hai siêu cường cầm đầu hai khối đối nghịch không trực tiếp lâm chiến, mà chỉ có những cuộc chiến ủy nhiệm. Gần đây khi Mỹ mở cuộc chiến tranh dưới mọi hình thức trên toàn thế giới chống khủng bố quốc tế, cũng không thể nói thế giới ngày nay là thế giới thời chiến. Bọn khủng bố không có nước, không lộ diện, Mỹ không thể nào dùng sức mạnh quân sự áp đảo của một siêu cường để tấn công tiêu diệt chúng như đã tiêu diệt Trục Đức Ý Nhật. Thời nào thế nấy, không thể áp dụng những suy tư hay tác phong thời chiến vào thời bình. Không thể ôm khư khư chiến lược đã cũ từ ba bốn chục năm trước để bị thời thế đào thải. Tối kỵ là để cho kẻ thù đưa mình vào một địa bàn chiến lược tuân theo những điều kiện và hoàn cảnh của chúng.
Nước Mỹ đánh khủng bố cần phải thêm bạn bớt thù nhất là ở Đông Nam Á, một khu vực rất quan trọng cho chiến lược toàn cầu của Mỹ. Ở đây có những nước có đông dân Hồi giáo như Indonesia, Phi Luât Tân, Malaysia, riêng ba nước Đông Dương không có hay có rất ít tín đồ Hồi giáo. Việc tướng Trà đến Mỹ có thể sẽ mở ra một cửa ngõ để hai bên xiết chặt mối quan hệ quân sự, nhưng cũng không nên trông đợi có gì biến chuyển ngoạn mục về mặt này. Vấn đề đóng quân của Mỹ chắc chắn sẽ không đặt ra ở Việt Nam, trước hết vì chiến lược chống khủng bố của Mỹ không lấy việc đóng quân ở nước nào làm căn bản, sau nữa chính các nước Đông Nam Á cũng không thể chấp nhận cho Mỹ đóng quân trong bất cứ hoàn cảnh nào. Nhưng nếu Mỹ cải tiến được quan hệ quân sự với Việt Nam - một nước không có nạn khủng bố hoành hành - đây cũng là một tiến bộ đáng kể. Dù chưa biết thực chất mối quan hệ ra sao, nó cũng làm tăng thêm ý niệm cần có sự hiện diện quân sự Mỹ ở một vùng đang bị phe Hồi giáo cực đoan hăm dọa và có ngòi nổ xung đột ở Trường Sa. Nếu rồi đây chiến hạm Mỹ đến thăm Saigon, người ta sẽ thấy một hình ảnh đầy ý nghĩa: chiến hạm Mỹ đã biết lội ngược giòng sông Saigon chớ không phải chỉ biết lội xuôi giòng ra biển như thời năm 1975. Saigon không phải là "giòng sông không trở lại". Ý nghĩa này có lẽ thấm thía cho Bắc Kinh hơn ai hết.
Chế độ CSVN có lợi gì trong sự xê dịch chiến lược đối với Mỹ" Từ năm 1995 Hà Nội vẫn ấp ủ ước mơ tìm một thế "quân bình khoảng cách" (equi-distance) trong mối quan hệ của họ với Trung Quốc và Hoa Kỳ. Ở đây có vấn đề vị trí. Nước Việt Nam ở ngay sát cạnh Trung Quốc, nhưng cách Mỹ một đại dương, nếu mấy anh CSVN thấy cần phải "bù lỗ" bằng cách xích lại gần Mỹ hơn trước để quân bình hóa, đó cũng không phải là điều đáng ngạc nhiên. Trước họ không dám làm, nhưng bây giờ thời thế thúc phải làm, mối giao thương với Mỹ đang gặp khó khăn nên phải chiều lòng Mỹ để kiếm lợi. Hơn nữa, CSVN đang bị Mỹ thúc ép nặng về vấn đề nhân quyền, nên hy vọng làm giảm sức ép này khi mở rộng thêm quan hệ với Mỹ. CSVN gần đây đã gia tăng những sự đàn áp về nhân quyền và tự do tôn giáo, chẳng hạn bắt giam và xử tù những người tranh đấu, cả những người thân có liên hệ với các nhân vật đó. Đây chỉ là một thủ đoạn ôm sẵn những lá bài tủ để có vốn mặc cả với Mỹ về nhân quyền. Trong cuộc mua bán đổi chác này, Hà Nội sẽ giảm án hay tha những người đó để có cớ nói đã nhượng bộ về nhân quyền, nhưng trên thực tế họ không mất vốn mất lời gì.
Như vậy CSVN chỉ giả bộ xiết chặt quan hệ chiến lược với Mỹ để kiếm lời, rồi một lúc nào đó sẽ trở mặt chăng" Có thể như vậy, nhưng CSVN đã bước vào một "giòng sông không trở lại". Mối quan hệ hợp tác tình báo đã có và nếu ngày nào đó gián điệp CSVN được CIA huấn luyện thì thật vui, coi như hết chuyện trở cờ chăng" Chúng tôi vẫn nghĩ "giòng sông không trở lại" không nằm chỗ này mà nằm chỗ khác. Từ khi các anh Cộng sản Việt Nam lội xuống giòng sông Kinh tế Thị trường có đô-la chảy xiết, càng ngày các anh càng bị nó đẩy xuôi ra biển, chớ không có cách nào đi ngược. Đây mới thật là "giòng sông không trở lại"..
Hai chữ "thời thế" vẫn là cột trụ của mọi chiến lược quân sự, kinh tế cũng như chính trị. Trong lịch sử cận đại Việt Nam có một vế câu đối trứ danh "Thế Chiến quốc, thế Xuân thu, gặp thời thế ta thời phải thế". Đây là kim chỉ nam cho các chiến lược gia trên thế giới từ cổ chí kim. Nhưng thế nào là thế Chiến quốc, thế Xuân thu" Theo lịch sử cổ đại Trung Hoa, thời Xuân thu bắt đầu vào khoảng năm 770 Trước Công Nguyên (TCN) dưới triều đại nhà Chu và đến cuối triều đại này vào năm 475 TCN, bắt đầu thời Chiến quốc. Trước đó, Đức Khổng Tử sinh năm 479 TCN đã soạn Kinh Xuân thu ghi nhận một thời đại thịnh trị, ít loạn li, văn hóa phát triển mạnh. Các sử gia về sau gọi thời đại kế tiếp là thời đại Chiến quốc vì có nạn Thất quốc tranh hùng đánh lẫn nhau cho đến năm 221 TCN bị nhà Tấn diệt và Tần Thủy Hoàng lên ngôi Hoàng đế. Tóm lại Xuân thu là thời bình, Chiến quốc là thời chiến. Chiến lược thời bình phải khác với chiến lược thời chiến.
Tình hình thế giới hiện đại cũng có thời bình và thời chiến. Hai cuộc Thế chiến I và II là thời chiến vì có những nước tiên tiến văn minh cơ khí lâm chiến, còn ngoài ra là thời bình mặc dù vẫn có những cuộc chiến nhỏ hay cục bộ, kể cả cuộc chiến tranh lạnh, vì trong giai đoạn này hai siêu cường cầm đầu hai khối đối nghịch không trực tiếp lâm chiến, mà chỉ có những cuộc chiến ủy nhiệm. Gần đây khi Mỹ mở cuộc chiến tranh dưới mọi hình thức trên toàn thế giới chống khủng bố quốc tế, cũng không thể nói thế giới ngày nay là thế giới thời chiến. Bọn khủng bố không có nước, không lộ diện, Mỹ không thể nào dùng sức mạnh quân sự áp đảo của một siêu cường để tấn công tiêu diệt chúng như đã tiêu diệt Trục Đức Ý Nhật. Thời nào thế nấy, không thể áp dụng những suy tư hay tác phong thời chiến vào thời bình. Không thể ôm khư khư chiến lược đã cũ từ ba bốn chục năm trước để bị thời thế đào thải. Tối kỵ là để cho kẻ thù đưa mình vào một địa bàn chiến lược tuân theo những điều kiện và hoàn cảnh của chúng.
Nước Mỹ đánh khủng bố cần phải thêm bạn bớt thù nhất là ở Đông Nam Á, một khu vực rất quan trọng cho chiến lược toàn cầu của Mỹ. Ở đây có những nước có đông dân Hồi giáo như Indonesia, Phi Luât Tân, Malaysia, riêng ba nước Đông Dương không có hay có rất ít tín đồ Hồi giáo. Việc tướng Trà đến Mỹ có thể sẽ mở ra một cửa ngõ để hai bên xiết chặt mối quan hệ quân sự, nhưng cũng không nên trông đợi có gì biến chuyển ngoạn mục về mặt này. Vấn đề đóng quân của Mỹ chắc chắn sẽ không đặt ra ở Việt Nam, trước hết vì chiến lược chống khủng bố của Mỹ không lấy việc đóng quân ở nước nào làm căn bản, sau nữa chính các nước Đông Nam Á cũng không thể chấp nhận cho Mỹ đóng quân trong bất cứ hoàn cảnh nào. Nhưng nếu Mỹ cải tiến được quan hệ quân sự với Việt Nam - một nước không có nạn khủng bố hoành hành - đây cũng là một tiến bộ đáng kể. Dù chưa biết thực chất mối quan hệ ra sao, nó cũng làm tăng thêm ý niệm cần có sự hiện diện quân sự Mỹ ở một vùng đang bị phe Hồi giáo cực đoan hăm dọa và có ngòi nổ xung đột ở Trường Sa. Nếu rồi đây chiến hạm Mỹ đến thăm Saigon, người ta sẽ thấy một hình ảnh đầy ý nghĩa: chiến hạm Mỹ đã biết lội ngược giòng sông Saigon chớ không phải chỉ biết lội xuôi giòng ra biển như thời năm 1975. Saigon không phải là "giòng sông không trở lại". Ý nghĩa này có lẽ thấm thía cho Bắc Kinh hơn ai hết.
Chế độ CSVN có lợi gì trong sự xê dịch chiến lược đối với Mỹ" Từ năm 1995 Hà Nội vẫn ấp ủ ước mơ tìm một thế "quân bình khoảng cách" (equi-distance) trong mối quan hệ của họ với Trung Quốc và Hoa Kỳ. Ở đây có vấn đề vị trí. Nước Việt Nam ở ngay sát cạnh Trung Quốc, nhưng cách Mỹ một đại dương, nếu mấy anh CSVN thấy cần phải "bù lỗ" bằng cách xích lại gần Mỹ hơn trước để quân bình hóa, đó cũng không phải là điều đáng ngạc nhiên. Trước họ không dám làm, nhưng bây giờ thời thế thúc phải làm, mối giao thương với Mỹ đang gặp khó khăn nên phải chiều lòng Mỹ để kiếm lợi. Hơn nữa, CSVN đang bị Mỹ thúc ép nặng về vấn đề nhân quyền, nên hy vọng làm giảm sức ép này khi mở rộng thêm quan hệ với Mỹ. CSVN gần đây đã gia tăng những sự đàn áp về nhân quyền và tự do tôn giáo, chẳng hạn bắt giam và xử tù những người tranh đấu, cả những người thân có liên hệ với các nhân vật đó. Đây chỉ là một thủ đoạn ôm sẵn những lá bài tủ để có vốn mặc cả với Mỹ về nhân quyền. Trong cuộc mua bán đổi chác này, Hà Nội sẽ giảm án hay tha những người đó để có cớ nói đã nhượng bộ về nhân quyền, nhưng trên thực tế họ không mất vốn mất lời gì.
Như vậy CSVN chỉ giả bộ xiết chặt quan hệ chiến lược với Mỹ để kiếm lời, rồi một lúc nào đó sẽ trở mặt chăng" Có thể như vậy, nhưng CSVN đã bước vào một "giòng sông không trở lại". Mối quan hệ hợp tác tình báo đã có và nếu ngày nào đó gián điệp CSVN được CIA huấn luyện thì thật vui, coi như hết chuyện trở cờ chăng" Chúng tôi vẫn nghĩ "giòng sông không trở lại" không nằm chỗ này mà nằm chỗ khác. Từ khi các anh Cộng sản Việt Nam lội xuống giòng sông Kinh tế Thị trường có đô-la chảy xiết, càng ngày các anh càng bị nó đẩy xuôi ra biển, chớ không có cách nào đi ngược. Đây mới thật là "giòng sông không trở lại"..
Gửi ý kiến của bạn
