Theo số thống kê thăm dò do những cơ quan truyền thông Hoa Kỳ như USA Today, LA Times, CNN, Gallup đưa ra trong mấy ngày trước bầu cử thì kể như con đường chính trị của đương kim thống đốc Gray Davis coi như đã đi vào ngõ cụt và đang phủ trùm một màu xám xịt như cái tên của ông vậy. Nếu kết quả bầu cử vào thứ Ba đúng y boong như những cuộc thăm dò dư luận thì thống đốc Davis là người đầu tiên trong lịch sử bang California bị bãi chức.
Từ đầu năm nay, khi cử tri California bắt đầu tỏ ra thất vọng với chính sách của Davis: cuộc khủng hoảng năng lượng kéo dài, ảnh hưởng của những nhóm vận động hành lang, California bị ảnh hưởng xấu nhất về sự trì trệ phát triển kinh tế trong hai năm qua; người dân không chỉ ồn ào phản đối, họ - được sự hỗ trợ tài chánh của những nhân vật đảng Cộng Hoà, nổi danh nhất là dân biểu giàu có Darrell Issa - tổ chức thu thập chữ ký để bãi nhiệm Davis.
Trong quá khứ, bang California đã nhiều lần trải qua những dọa dẫm đòi thay thế một thống đốc đương nhiệm, nhưng chưa bao giờ làm được vì người dân mới chỉ lên tiếng thôi thì người làm chính sách đã uyển chuyển thay đổi để cho hợp lòng dân. Lần này nhiều người, trong đó có thống đốc Gray Davis, cũng tưởng là chuyện đó sẽ không xảy ra. Khi hơn một triệu chữ ký được kiểm tra, con số chữ ký cần đã có dư để buộc nhà nước phải tổ chức bầu cử bãi chức.
Ít hôm sau khi Bộ Trưởng Tiểu Bang công bố ngày tổ chức bầu cử, thống đốc Davis nói với báo chí rằng: "Việc này làm tôi thức tỉnh. Tôi biết dân chúng bực mình, và đó không phải là điều vui khi phải nghe nói đến ngày này qua ngày khác." Biết thế thì cũng đã muộn vì các công ty đã ồ ạt bảo nhau rời California đi nơi khác đầu tư vì sẽ ít bị luật lệ chi phối và còn được giảm thuế. Kinh tế tuột dốc, tiểu bang thiếu tiền Thống Đốc Davis lại tăng thuế, tăng học phí, cắt giảm ngân sách giáo dục là những thứ ảnh hưởng trực tiếp tới người dân, nhất là dân nghèo.
Khi ngày bầu cử đặc biệt đã được ấn định, ai sẽ ra tranh cử là tâm điểm săn tin của giới truyền thông. Phía đảng cộng hòa nhộn nhịp tìm người trong khi đảng dân chủ phân vân không biết có nên đưa người sáng giá của mình ra hay không, vì làm thế coi như mặc nhiên chấp nhận việc thống đốc Davis sẽ bị bãi chức.
Người gây ngạc nhiên trước tiên là tài tử Arnold Schwarzenegger, khi ông dùng diễn đàn của chương trình hài Tonight Show do Jay Leno điều khiển để loan báo ý định tranh chức thống đốc của mình.
Con người của Arnold là một thí dụ điển hình về sự thành công của một người di dân thời đại. Đến Hoa Kỳ từ Áo Quốc vào năm 1968, Arnold là một người lực sĩ vận động cơ bắp, nhiều lần đoatï giải nam giới có thân hình đẹp nhất nước Mỹ cũng như toàn thế giới, Mr. Universe. Sau chuyển qua đóng phim và trở nên nổi tiếng về những loại phim bạo động, bắn giết.
Vào con đường chính trị nhờ ảnh hưởng bên gia đình vợ - là cháu của cố tổng thống John F. Kennedy - một gia đình truyền thống theo đảng dân chủ. Nhưng Arnold lại là người của đảng cộng hòa với quan điểm chính trị trung dung: xem việc phá thai là quyền lựa chọn của người phụ nữ, cần có sự kiểm soát súng, ủng hộ những người đồng tính luyến ái sống chung nhưng không tán đồng việc kết hôn hợp pháp. Chủ trương này của Arnold thu hút được cảm tình của khối cử tri trung dung của cả hai đảng. Vào giờ chót, báo chí phanh phui vụ Arnold có những hành động xàm sỡ với nhiều phụ nữ, Arnold không phủ nhận mà lại công khai xin lỗi những nạn nhân. Liệu cử tri có chấp nhận hay không về tư cách đó của một ứng cử viên thống đốc thì trong ngày thứ Ba mọi người sẽ rõ.
Trong suốt thời gian vận động Arnold chỉ tranh luận với các ứng cử viên khác một lần và ít gặp gỡ báo chí nên nhiều đường hướng khác của Arnold không được biết đến. Tuần qua Arnold tiết lộ vài điểm chính sẽ làm ngay khi nhậm chức:
1/ đưa mức thuế đăng bộ xe trở lại như cũ (thống đốc Davis đã tăng lên gấp ba, hiệu lực kể từ 1/10/03)
2/ thay đổi luật cấp bằng lái xe cho những người di dân bất hợp pháp (cũng do Davis ký mới đây)
Cùng đảng với Arnold và cùng tranh chức là nghị sĩ tiểu bang Tom McClintock với quan điểm chính trị cực hữu nên không được nhiều ngưởi dân California ủng hộ.
Bên đảng dân chủ có đương kim phó thống đốc Cruz Bustamante tranh cử. Nhưng theo ý đảng thì ông chưa muốn làm thống đốc vì thế thông điệp vận động tranh cử của Bustamante là "Vote "NO" on Recall" để lưu nhiệm Gray Davis. Lịch sử cận đại California có phó thống đốc Leo McCathy ra tranh cử hai lần nhưng không thắng. Nếu Cruz Bustamante thắng Arnold thì cũng làm nên lịch sử: một thống đốc gốc Châu Mỹ La Tinh, một phó thống đốc lên làm thống đốc.
Với cuộc bầu cử đặc biệt đầu tiên trong lịch sử và sân khấu có nhiều tay chơi, nên kết quả sẽ có những ngạc nhiên. Nguyên hình thức lá phiếu cũng là điểm lợi cho ứng cử viên này hoặc bất lợi cho ứng cử viên khác. Lá phiếu của cuộc bầu cử đặc biệt vào ngày 7 tháng 10 thật ra đơn giản, nhưng dài. Nó chỉ có bốn đề mục:
1/ Có đồng ý bãi chức đương kim thống đốc Gray Davis hay không"
2/ Chọn ai làm thống đốc mới.
3/ Đề nghị luật 53
4/ Đề nghị luật 54.
Được chú ý nhiều nhất là mục số 1, 2. Còn hai đề nghị luật thì số 54 được chú ý nhiều hơn vì nó liên quan đến vấn đề thu thập dữ kiện về chủng tộc, màu da.
Trong quá trình đi bầu, người già đi bầu bao giờ cũng đông hơn thành phần trẻ nên bầu YES hay NO trong việc bãi chức thì dễ, còn tìm ra tên người mình muốn chọn trong số 131 ứng cử viên chắc không phải là việc dễ dàng.
Có người cho rằng kỳ bầu cử đặc biệt 7-10 như một sân khấu xiếc làm trò vui. Nhưng nhìn vào con số hơn một trăm ứng cử viên thuộc mọi thành phần xã hội, nhìn cặp vợ chồng Arnold mỗi người theo một đảng, theo dõi hàng chục vụ kiện đòi đình hoãn ngày bầu cử, tất cả đều phản ánh một nềân dân chủ pháp trị.
Và đó là cách sống và sinh hoạt dân chủ của người Mỹ nói chung, của dân California nói riêng.
Từ đầu năm nay, khi cử tri California bắt đầu tỏ ra thất vọng với chính sách của Davis: cuộc khủng hoảng năng lượng kéo dài, ảnh hưởng của những nhóm vận động hành lang, California bị ảnh hưởng xấu nhất về sự trì trệ phát triển kinh tế trong hai năm qua; người dân không chỉ ồn ào phản đối, họ - được sự hỗ trợ tài chánh của những nhân vật đảng Cộng Hoà, nổi danh nhất là dân biểu giàu có Darrell Issa - tổ chức thu thập chữ ký để bãi nhiệm Davis.
Trong quá khứ, bang California đã nhiều lần trải qua những dọa dẫm đòi thay thế một thống đốc đương nhiệm, nhưng chưa bao giờ làm được vì người dân mới chỉ lên tiếng thôi thì người làm chính sách đã uyển chuyển thay đổi để cho hợp lòng dân. Lần này nhiều người, trong đó có thống đốc Gray Davis, cũng tưởng là chuyện đó sẽ không xảy ra. Khi hơn một triệu chữ ký được kiểm tra, con số chữ ký cần đã có dư để buộc nhà nước phải tổ chức bầu cử bãi chức.
Ít hôm sau khi Bộ Trưởng Tiểu Bang công bố ngày tổ chức bầu cử, thống đốc Davis nói với báo chí rằng: "Việc này làm tôi thức tỉnh. Tôi biết dân chúng bực mình, và đó không phải là điều vui khi phải nghe nói đến ngày này qua ngày khác." Biết thế thì cũng đã muộn vì các công ty đã ồ ạt bảo nhau rời California đi nơi khác đầu tư vì sẽ ít bị luật lệ chi phối và còn được giảm thuế. Kinh tế tuột dốc, tiểu bang thiếu tiền Thống Đốc Davis lại tăng thuế, tăng học phí, cắt giảm ngân sách giáo dục là những thứ ảnh hưởng trực tiếp tới người dân, nhất là dân nghèo.
Khi ngày bầu cử đặc biệt đã được ấn định, ai sẽ ra tranh cử là tâm điểm săn tin của giới truyền thông. Phía đảng cộng hòa nhộn nhịp tìm người trong khi đảng dân chủ phân vân không biết có nên đưa người sáng giá của mình ra hay không, vì làm thế coi như mặc nhiên chấp nhận việc thống đốc Davis sẽ bị bãi chức.
Người gây ngạc nhiên trước tiên là tài tử Arnold Schwarzenegger, khi ông dùng diễn đàn của chương trình hài Tonight Show do Jay Leno điều khiển để loan báo ý định tranh chức thống đốc của mình.
Con người của Arnold là một thí dụ điển hình về sự thành công của một người di dân thời đại. Đến Hoa Kỳ từ Áo Quốc vào năm 1968, Arnold là một người lực sĩ vận động cơ bắp, nhiều lần đoatï giải nam giới có thân hình đẹp nhất nước Mỹ cũng như toàn thế giới, Mr. Universe. Sau chuyển qua đóng phim và trở nên nổi tiếng về những loại phim bạo động, bắn giết.
Vào con đường chính trị nhờ ảnh hưởng bên gia đình vợ - là cháu của cố tổng thống John F. Kennedy - một gia đình truyền thống theo đảng dân chủ. Nhưng Arnold lại là người của đảng cộng hòa với quan điểm chính trị trung dung: xem việc phá thai là quyền lựa chọn của người phụ nữ, cần có sự kiểm soát súng, ủng hộ những người đồng tính luyến ái sống chung nhưng không tán đồng việc kết hôn hợp pháp. Chủ trương này của Arnold thu hút được cảm tình của khối cử tri trung dung của cả hai đảng. Vào giờ chót, báo chí phanh phui vụ Arnold có những hành động xàm sỡ với nhiều phụ nữ, Arnold không phủ nhận mà lại công khai xin lỗi những nạn nhân. Liệu cử tri có chấp nhận hay không về tư cách đó của một ứng cử viên thống đốc thì trong ngày thứ Ba mọi người sẽ rõ.
Trong suốt thời gian vận động Arnold chỉ tranh luận với các ứng cử viên khác một lần và ít gặp gỡ báo chí nên nhiều đường hướng khác của Arnold không được biết đến. Tuần qua Arnold tiết lộ vài điểm chính sẽ làm ngay khi nhậm chức:
1/ đưa mức thuế đăng bộ xe trở lại như cũ (thống đốc Davis đã tăng lên gấp ba, hiệu lực kể từ 1/10/03)
2/ thay đổi luật cấp bằng lái xe cho những người di dân bất hợp pháp (cũng do Davis ký mới đây)
Cùng đảng với Arnold và cùng tranh chức là nghị sĩ tiểu bang Tom McClintock với quan điểm chính trị cực hữu nên không được nhiều ngưởi dân California ủng hộ.
Bên đảng dân chủ có đương kim phó thống đốc Cruz Bustamante tranh cử. Nhưng theo ý đảng thì ông chưa muốn làm thống đốc vì thế thông điệp vận động tranh cử của Bustamante là "Vote "NO" on Recall" để lưu nhiệm Gray Davis. Lịch sử cận đại California có phó thống đốc Leo McCathy ra tranh cử hai lần nhưng không thắng. Nếu Cruz Bustamante thắng Arnold thì cũng làm nên lịch sử: một thống đốc gốc Châu Mỹ La Tinh, một phó thống đốc lên làm thống đốc.
Với cuộc bầu cử đặc biệt đầu tiên trong lịch sử và sân khấu có nhiều tay chơi, nên kết quả sẽ có những ngạc nhiên. Nguyên hình thức lá phiếu cũng là điểm lợi cho ứng cử viên này hoặc bất lợi cho ứng cử viên khác. Lá phiếu của cuộc bầu cử đặc biệt vào ngày 7 tháng 10 thật ra đơn giản, nhưng dài. Nó chỉ có bốn đề mục:
1/ Có đồng ý bãi chức đương kim thống đốc Gray Davis hay không"
2/ Chọn ai làm thống đốc mới.
3/ Đề nghị luật 53
4/ Đề nghị luật 54.
Được chú ý nhiều nhất là mục số 1, 2. Còn hai đề nghị luật thì số 54 được chú ý nhiều hơn vì nó liên quan đến vấn đề thu thập dữ kiện về chủng tộc, màu da.
Trong quá trình đi bầu, người già đi bầu bao giờ cũng đông hơn thành phần trẻ nên bầu YES hay NO trong việc bãi chức thì dễ, còn tìm ra tên người mình muốn chọn trong số 131 ứng cử viên chắc không phải là việc dễ dàng.
Có người cho rằng kỳ bầu cử đặc biệt 7-10 như một sân khấu xiếc làm trò vui. Nhưng nhìn vào con số hơn một trăm ứng cử viên thuộc mọi thành phần xã hội, nhìn cặp vợ chồng Arnold mỗi người theo một đảng, theo dõi hàng chục vụ kiện đòi đình hoãn ngày bầu cử, tất cả đều phản ánh một nềân dân chủ pháp trị.
Và đó là cách sống và sinh hoạt dân chủ của người Mỹ nói chung, của dân California nói riêng.
(3 tháng 10, 2003)
Gửi ý kiến của bạn
