Đến chừng năm 300 A.D. công giáo được hoàng đế La Mã Constantine cho sinh hoạt tự do. Cho đến năm 400("), mới được công nhận là Quốc Giáo. Trước kia thì La Mã có nhiều tín ngưỡng khác nhau, hầu hết chỉ thờ cúng các thần linh.
Chấm dứt ngày thứ nhì rất bận rộn ở Rome, bằng một bữa ăn tối với các món ăn thuần túy của Ý, chúng tôi được nghe toàn các giọng "Tenor" thuộc các ca sĩ chuyên nghiệp, có cả một cô Ý từ Mỹ sang trình diễn nữa. Nếu chúng tôi tiếp tục xuôi nam, cách Rome chừng hơn 200 km, sẽ tới Napoli. Xa hơn một chút nữa là Pompei; một cổ thành đã bị chôn vùi nhiều thế kỷ mới được phát hiện trong thời cận đại, mà ai cũng đã nghe qua.
Sáng mai 19.9, chúng tôi sẽ từ giã Rome và đi ngược trở lại hướng Bắc, sẽ có vài giờ chu du và nghỉ đêm ở Florence, nơi được xem là phát sinh ra phong trào phục hưng (Renaissance); có nhiều danh họa, điêu khắc gia, nhà văn tên tuổi đã sinh trưởng tại nơi đây và yêu thương, sống chết với thành phố văn nghệ này.
Florence là một địa danh rất đặc biệt của Ý và Âu châu, nó chính là cái nôi của phong trào phục hưng vào thế kỷ 14, 15. Vì tính cách vô cùng quan trọng của phong trào nên mạn phép cho tôi được ghi lại một vài nét sơ lược, để chúng ta có thêm vài dữ kiện lịch sử về thành phố địa linh nhân kiệt, mà chúng tôi đang có cơ may một lần qua đây.
Trước hết để làm đầu cầu, tôi xin sơ lược qua một chút về thời kỳ Trung Cổ (Middle Ages), thời kỳ này tiếp nối theo sau khi đế quốc La Mã suy yếu và sụp đổ. Thời Trung Cổ kéo dài độ từ 400 A.D. cho đến 1500. Thời gian đó Âu Châu bị xâm chiếm bởi những bộ lạc người Đức (Germanic Bribes). Đời sống của các bộ lạc này rất hoang dã (barbarian), lần hồi làm biến mất những văn minh của thời đế quốc La Mã; không còn thương mại, không xài tiền, không xài luật pháp thành văn, gần như hoàn toàn bỏ quên những cổ văn, kiến trúc, sơn họa, điêu khắc. Đời sống dân chúng Âu châu đi ngược trở lại thời lạc hậu, sơ khai.
Phong trào phục hưng, bắt đầu khoảng năm 1300, và kéo dài chừng 300 năm. Nó lan tràn khắp Âu Châu vào những năm 1400 và 1500. Phong trào như một trận cuồng phong, quét sạch và cuốn trôi những cổ tục, những nề nếp cũ, đã tồn tại hàng ngàn năm trước ở Âu châu. Những cải cách của phong trào phục hưng vẫn còn đang ảnh hưởng rất nhiều vào đời sống nhân loại mãi cho đến hiện tại và có lẽ còn xa hơn nữa.
Dười thời Trung cổ, Âu Châu được chia thành nhiều nước phong kiến, làm chủ bởi giới thượng lưu giàu có. Dân chúng chỉ là nông nô, phục vụ trong cái đồn điền, các nông trại; Cho nên Công giáo là một thế lực mạnh mẽ hơn cả Âu châu. Khi phong trào phục hưng nảy sanh và phát triển, các vua chúa thay thế các giới giàu có, chiếm hữu đất đai và tạo thành các chính quyền. Thương mại bắt đầu bành trướng, nông dân rời nông trại và tụ hợp thành các thị tứ. PTPH đã làm giảm dần quyền lực của Công giáo. Nhìn lại, người ta nhận thấy trong hai lãnh vực Học Vấn và nghệ thuật, là hai môi trường mà phong trào đã làm biến hóa và gặt hái nhiều thành tựu nhanh chóng nhất. PTPH đã chủ trương đả phá tất cả khuôn khổ trong thời trung cổ, kể cả cổ tục của Hy Lạp và La Mã. Các học giả của PTPH đã tập trung vào mục tiêu đi tìm, chuyển dịch để làm sống lại những văn phẩm cổ tự nguyên thủy, mà họ nghĩ đã bị thất lạc ở thời trung cổ. Họ đã sáng tạo ra những phương pháp và hình thức mới mẻ, nhằm tạo dựng một kỷ nguyên mới lạ, tách rời với thời Trung Cổ. Họ tin rằng họ đang tiếp tục làm sống lại những tinh hoa nguyên trạng nên mới gọi là phong trào phục hưng. Các sử gia của thế kỷ 19, nghiên cứu và tin tưởng rằng: học thuật đã chết trong thời kỳ trung cổ và đã được tái sinh vào những năm 1300-1400.
Như trên đã nhắc qua, Florence là nơi sinh của PTPH vì các lão tiền bối đều sinh trưởng và khởi động phong trào tại chốn này; Các Danh Họa và Điêu Khắc gia như Leonardo da Vince, Giotto, Michelangelo..., những văn hào như Giovanni Boccaccio, Dante...; như kiến trúc sư Filippo Brunnelleschi, như nhà thiên văn Galileo...., tất cả đã góp phần đổi thay nội dung con người nhìn từ 3 phía thấy khác nhau, sống động như người thật đứng đó, ngồi đó. Không như những bức họa theo lối cũ, chỉ thấy có một mặt cứng nhắc. Từ đó, sau này mới bước xa hơn bằng tranh lập thể của Picasso.
Sau khi vượt qua 260km đường dài từ Rome trở lại Florence, chúng tôi tới nơi lúc gần trưa. Chúng tôi ăn trưa vội vã, khi xe vừa dừng lại bên ngoài thành phố, sau đó chúng tôi đi đến công trường David, nằm trên một gò đất công viên, từ đó mình có thể nhìn thấy khung cảnh toàn thể thành phố Florence. Chúng tôi tới đây với lý do chính là để ngắm tượng David, đứng cao giữa công trường. Đây chỉ là một trong hai copy, tượng gốc bằng marble, tạc bởi Michelangelo vào năm 1504. Tượng David nhằm mô tả vua David là ông vua Do Thái (1000 B.C."). Theo Cựu Ước vua David là một ông vua lý tưởng có nhiều nhân tính hơn các vị vua khác. Ông vua này đã đem đến cho Do Thái một thời hoàng kim, với cả hòa bình, công lý và tiến bộ. Trước khi trở thành vua, David là một chiến binh mạnh mẽ, tinh khôn và gan dạ. Nổi tiếng lưu manh qua thành tích, với một cái ná và năm viên đá mà bắn hạ được địch thủ khổng lồ Goliath. Trở thành một anh hùng nổi tiếng của Do Thái. Ngoài ra David cũng có cả biệt tài về âm nhạc và thơ văn. Tượng David của Michelangelo là một hình ảnh một nam phái vẹn toàn và lý tưởng. Mãi cho tới thế hệ đầu thế kỷ 21 mới có một chút nhỏ nhẹ than phiền về sự không cân xứng, như đã nêu ra ở đoạn trước. Mặc dù có chút không vui nhưng dân Florence đã và vẫn chọn David là biểu tượng riêng của thành phố được tôn danh tiêu biểu cho nghệ thuật.
Tại Công Trường David, lần đầu tiên đoàn du lịch của chúng tôi chụp một bức hình chung làm kỷ niệm. Bức hình được phóng đại và sáng hôm sau trên đường đi Venice, mỗi người có một tấm mang về. Nhóm chúng tôi có cả thảy 49 du khách, nếu kể ông tài xế và bà hướng dẫn vào là 51. Các du khách gồm có một số đông thuộc quốc tịch Hoa Kỳ; kế đó là quốc tịch Nam Phi; Tân Tây Lan; Úc châu, Gia Nã Đại, Mã Lai và Singapore. Chừng 3/4 ở lứa tuổi trung bình 45-50. Chỉ chừng 1/4 là dưới 45 và trên 50. Chúng tôi khởi đầu bằng xa lạ, nhưng quen dần, thân dần, cũng có người trở nên gần gũi khi chuyến đi gần vào những ngày cuối. Nói chung không ngờ chúng tôi có được một nhóm người, nhiều khác biệt, từ muôn phương; đột nhiên không hẹn mà gặp và chung đụng hơn 10 ngày, thật khó quên với nhiều kỷ niệm rải rác chỗ nọ, chỗ kia.
Từ công trường David, chúng tôi vào thăm viện Bảo Tàng nghệ thuật Dell'Academia, gồm các tượng từ thời trung cổ, thời phục hưng và các họa phẩm danh tiếng, nằm ngay bên cạnh nhà thờ San Marco. Tượng gốc David được lưu giữ trong Viện bảo tàng này. Sang qua công trường Piazza della Signoria (chữ Aiazza có nghĩa như chữ Square, không phải là pizza), một công trường rộng lớn, nằm ngay trung tâm thành phố. Chỗ mà dân chúng hay tụ họp và là nơi mà lôi cuốn du khách, bên bờ hữu ngạn sông Armo. Có rất nhiều tượng điêu khắc ở ngay công trường và rải rác chung quanh, coi như khu tàng trữ nghệ thuật của Florence.
Gửi ý kiến của bạn
