Trong số báo tuần trước, VB đã trình bày về kế hoạch tấn công của 2 sư đoàn CSBV vào Ban Mê Thuột, và sự phòng ngự của lực lượng Sư đoàn 23 Bộ binh và Tiểu khu Darlac trước và trong những giờ đầu của trận chiến. Sau đây là diễn tiến một số trận giao tranh ác liệt tại trung tâm và vòng đai Ban Mê Thuột trong hai ngày 10 và 11 tháng 3/1975. Phần này được biên soạn dựa theo hồi ký của cựu đại tướng Cao Văn Viên viết cho Trung tâm Quân sử Lục quân Hoa Kỳ, tài liệu của Bộ Tổng Tham Mưu QL.VNCH, bài viết của cựu đại tá Nguyễn Trọng Luật, nguyên tỉnh trưởng/tiểu khu trưởng Darlac, một số bài viết trong tạp chí KBC và lời kể của một số nhân chứng.
* Tóm lược tình hình chiến sự Ban Mê Thuột trước và trong những giờ đầu của trận chiến
Như đã trình bày, vào đầu tháng 3/1975. khi có báo động về sự chuyển quân của sư đoàn 320 CSBV vào vòng đai Ban Mê Thuột, do phải tập trung quân để ngăn ngừa CSBV đánh Pleiku, nên bộ Tư lệnh Quân đoàn 2 chỉ đưa một phần của bộ Tư lệnh Sư đoàn 23 Bộ binh (BB) và Trung đoàn 53 BB trở lại Ban Mê Thuột. Trung đoàn này được giao trách nhiệm hành quân khu vực phía Nam phi trường Phụng Dực.
Sau khi mở cuộc tấn công cường tập chi khu Đức Lập, tỉnh Quảng Đức vào ngày 9/3/1975, 2 giờ sáng ngày 10/3/1975, Cộng quân điều động sư đoàn F-10 CSBV làm lực lượng chính với chiến xa và đại pháo yểm trợ, đồng loạt tấn công vào Ban Mê Thuột. Đến 2 giờ chiều ngày 10/3/1975, ngay sau khi Cộng quân tràn ngập vào doanh trại bộ chỉ huy Tiểu khu Darlac, đại tá Nguyễn Trọng Luật, tỉnh trưởng/ tiểu khu trưởng Darlac đã báo ngay tình hình cho thiếu tướng Phạm Văn Phú, tư lệnh Quân đoàn 2/Quân khu 2. Tướng Phú đã cho lệnh Sư đoàn 6 Không quân (thống thuộc quyền điều động của Quân đoàn 2) trực thăng vận Liên đoàn 21 Biệt động quân khẩn cấp nhảy xuống Ban Mê Thuột để chiếm lại bộ chỉ huy Tiểu khu Darlac. 17 giờ, đoàn trực thăng vận chuyển quân tiếp ứng đã đến gần thị xã Ban Mê Thuột nhưng không đáp xuống được vì hỏa lực phòng không của Cộng quân bắn liên tục. Cuối cùng, vào lúc 18 giờ, bộ Tư lịnh Quân đoàn 2 quyết định thay đổi vị trí bãi đổ quân. Toàn bộ liên đoàn 21 Biệt Động Quân được thả xuống trong khu vực bộ chỉ huy Chi khi Buôn Hô rồi từ đó di chuyển bằng đường bộ tiến vào thị xã Ban Mê Thuột. Từ Pleiku, Thiếu tướng Phú ra lệnh cho trung tá Dậu, liên đoàn trưởng Liên đoàn 21 Biệt động quân bằng mọi giá, phải tái chiếm được bộ chỉ huy Tiểu khu Darlac trước rạng sáng ngày 11/3/1975.
* Chi tiết về một số trận giao tranh ác liệt quanh Ban Mê Thuột
Trở lại với trận chiến quanh thị xã Ban Mê Thuột, sau những trận tấn công cường tập vào một số vị trí trong yếu quanh vòng đai Ban Mê Thuột trong sáng ngày 10/3/1975, CQ đã điều động một trung đoàn tấn công Kho đạn Mai Hắc Đế-một căn cứ được xem là tiền đồn của thị xã Ban Mê Thuột, có 1 diện tích rất rộng với hệ thống tuần tiểu bên ngoài dài hơn 15 Km. CQ đã chiếm trại, nhưng bị tổn thất nặng trước tinh thần chiến đấu quyết tử của lực lượng trú phòng. Sau đó CQ đã tung lực lượng chiếm các doanh trại gần đó như tiểu đoàn 23 Truyền tin, trung tâm huấn luyện Địa phương quân, Đơn vị Hành chánh Tài chánh…
Tại phi trường Phụng Dực, ngay từ ngày 10/3/1975, CSBV đã điều động 2 trung đoàn thuộc sư đoàn 320 và 1 tiểu đoàn chiến xa tấn công cường tập vào tuyến phòng thủ của trung đoàn 53 Bộ binh. Đây là trung đoàn tăng phái cho Quảng Đức vừa được điều động về Ban Mê Thuột, do phải bố trí một thành phần phòng thủ chận địch ở Thuận Mẫn (Đông Bắc Ban Mê Thuột), nên trung đoàn chỉ còn lại 2 tiểu đoàn. Bị tổn thất nặng trong các trận kịch chiến với CQ tại Quảng Đức, nên tổng quân số của hai tiểu đoàn chỉ còn hơn 600 quân. Rạng sáng ngày 11/3/1975, Cộng quân đã mở đầu đợt tấn công thứ hai vào phi trường Phụng Dực bằng những trận những đợt pháo kích dồn dập, sau đó, thiết giáp và bộ binh CQ ồ ạt xông lên. Quân phòng ngự của trung đoàn 53 Bộ binh đã bình tỉnh chống trả, chận đứng được các đợt xung phong của địch quân. Các khẩu đội pháo binh 105 của lực lượng trú phòng đã bắn trực xạ vào các chiến xa T 54 của địch quân.
Gần 8 giờ sáng ngày 11/3/1975, nhiều phi tuần phản lực A 37 xuất hiện trên không phận Ban Mê Thuột đã làm giảm bớt áp lực của Cộng quân, tận dụng tình hình chiến trường, lực lượng trung đoàn 53 BB đã tổ chức lại phòng tuyến, tiếp tế đạn dược và băng bó các chiến binh bị thương. Cũng cần ghi nhận rằng trong trận tấn công đầu tiên trước đó 1 ngày, CQ bị thiệt hại nặng buộc phải rút lui. Hơn 200 CQ chết tại trận địa cùng với 50 vũ khí đủ loại, trong đó có 3 đại bác phòng không 37 ly, 4 hỏa tiển SA 47 mới tinh, 4 T 54 bị bắn cháy. Theo báo cáo sơ khởi của các cánh quân bảo vệ Ban Mê Thuột thì tính đến 6 giờ chiều ngày 10/1975, CQ đã bị loại ra ngoài vòng chiến khoảng 300 cán binh CSBV, 12 chiến xa T-54 Cộng quân bị bắn cháy.
Về cánh quân của Liên đoàn 21 Biệt Động Quân, sau nhiều cuộc đụng độ nhỏ trên lộ trình đường tiến quân, vào 23 giờ đêm, Trung tá Dậu báo cho đại tá Quang và đại tá Đạt là Liên đoàn 21 Biệt động quân đã tới ven thị xã Ban Mê Thuột nhưng chưa tiến vào được vào phòng tuyến bên trong thị xã. Trong suốt đêm 10/3/1975, Liên đoàn 21 Biệt động quân cố gắng tiến quân để tái chiếm bộ chỉ huy tiểu khu Darlac nhưng Cộng quân đã chận đánh để ngăn cản cuộc điều quân của liên đoàn này. Trong khi đó, quân trú phòng tại bộ tư lệnh Sư đoàn quyết cố thủ chờ quân tăng viện của Quân đoàn 2.
* Trận chiến ngày 11/3/1975 tại trung tâm thị xã Ban Mê Thuột
Theo hồi ký của đại tá Nguyễn Trọng Luật-tỉnh trưởng/tiểu khu trưởng Darlac và các tài liệu tổng hợp, diễn tiến trận chiến tại thị xã Ban Mê Thuột trong ngày 11/3/1975 được ghi nhận như sau:
Tại mặt trận bên trong thị xã, vào 7 giờ sáng ngày 11/3/1975, Cộng quân bắt đầu nả pháo binh vào bộ Tư lệnh Sư đoàn 23 BB, một số quân xa trong đó chiếc xe Jeep của đại tá Luật đậu ở gần trung tâm hành quân bị trúng pháo nổ tung ra. Đại tá Luật đoán chắc rằng Cộng quân sẽ tấn công vào bộ tư lệnh sau loạt pháo kích. Ông đã bàn với đại tá Quang là tình hình rất nguy ngập, sẽ phải đánh cận chiến với địch quân, nếu cấp chỉ huy không đứng bên cạnh để chỉ huy thì binh sĩ có thể bỏ chạy khi địch quân xung phong. Đại tá Luật nói tiếp với đại tá Quang: Ở trước cổng bộ Tư lệnh có 1 chiếc M 113, nên để tôi trấn giữ mặt đó, còn đại tá thì trấn giữ phía tây Nam.
Đại tá Luật đi thẳng ra cửa bộ Tư lệnh Sư đoàn và lên chiếc M 113 để quan sát, ông thấy cách đó 300 mét, hàng chục chiếc T 54 của CQ đang bao vây bộ Tư lệnh. Cùng lúc đó, đại tá Luật nhận được báo cáo của trung úy Hoành, chỉ huy trung đội bảo vệ tư dinh Tỉnh trưởng Darlac, rằng xe tăng của CQ đang tấn công và bắn trực xạ vào lầu tư dinh. Trung đội phòng thủ đã bắn cháy 2 chiến xa địch ngay trước cổng bằng súng M 72. Ngay sau đó, trung úy Hoành dẫn trung đội ra khỏi tư dinh. Trước tình hình này, đại tá Luật dự báo trước là sau khi đánh sập tư dinh, CQ sẽ tấn công vào bộ Tư lệnh Sư đoàn 23. Để động viên quân sĩ, đại tá Luật đã nhảy xuống xe M 113 đi một vòng theo hàng rào phòng thủ để kiểm soát. Ông nói với quân sĩ là hãy dũng cảm chống giữ bộ tư lệnh vì quân tăng viện của quân đoàn 2 sắp đến. Kiểm soát xong, đại tá Luật đã nhanh chân trở lại chiếc M 113 và nhảy phóc lên trên, quan sát lại thì thấy các chiến xa T 54 của CQ vẫn còn ở vị trí cũ.
Khoảng 10 giờ sáng, pháo binh CQ ngưng tác xạ. Với những chiến binh có kinh nghiệm chiến trường thì nhận ra ngay đó là lúc Cộng quân chuẩn bị tấn công bằng bộ binh và chiến xa. Đại tá Luật nhảy lên pháo tháp quan sát và thấy chiến xa CQ đang chuyển bánh. Ông nhảy vào xe và la lớn: Sẵn sàng ứng chiến. Ông đứng cạnh chiến xa và dặn anh em binh sĩ chỉ được bắn khi chiến xa của CQ tới gần 100 mét. Chiến xa đầu của CQ chầm chậm tiến thẳng vào chiếc thiết vận xa M 113. Nhờ M 113 có ngụy trang nên Cộng quân không thấy. Khi chiến xa địch còn cách 100 mét, đại tá Luật ra lệnh cho xạ thủ đại bác 106 ly không giựt đặt trên xe khai hỏa. Ông hét lớn “bắn”.
Thay vì nghe một tiếng nổ lớn của viên đạn ra khỏi nòng nhưng chỉ có một tiếng”cóc” phát ra. Binh sĩ xạ thủ báo cho ông biết súng bị trở ngại tác xạ. Vào tình thế vô cùng ngặt nghèo đó, đại tá Luật hiểu rằng chính vào lúc này ông phải bình tỉnh mới cứu được quân sĩ và cứu cả chính ông. Sau một phút bàng hoàng, đại tá Luật đã nghĩ ngay đến các phản lực cơ A 37. Ông liên lạc với phi tuần L 19 quan sát và yêu cầu A 37 dội bom ngay vào các chiến xa của CQ đang tiến vào bộ Tư lệnh, ông nói với quan sát viên L 19 là chấp nhận nguy hiểm vì chỉ có cách đó thì mới chận đứng được cuộc tấn công của CQ. Trong lúc chờ đợi phi cơ của Không quân VNCH oanh kích các chiến xa CQ, đại tá Luật đã đến từng vị trí của binh sĩ để trấn tỉnh anh em.
Thình lình mọi người nghe một tiếng nổ ầm thật kinh hoàng. Cát, đá, bụi tung lên. Và đại tá Luật đã sửng sốt khi nhận ra Trung tâm Hành quân Sư đoàn (TOC), đầu não của bộ chỉ huy lực lượng VNCH tại mặt trận Ban Mê Thuột có nhiệm vụ điều động các đơn vị chống trả Cộng quân, đã bị Không quân ném nhầm. Trung tâm hành quân bị sập và các hệ thống liên lạc đều bị hư hại toàn bộ. Một số lớn sĩ quan, hạ sĩ quan và binh sĩ trong Trung tâm Hành quân bị chết và bị thương.
Trong tình thế nguy kịch, đại tá Luật bàn với đại tá Quang: Chúng ta không thể cố thủ bộ Tư lệnh vì TOC đã sụp đổ. Không có truyền tin, không có chiến xa làm sao chận đứng những chiếc T 54 và bộ binh địch đang tiến vào căn cứ. Trong khi đó, chúng ta lại không có viện binh. Chúng ta nên rút khỏi bộ Tư lệnh Sư đoàn ngay để bảo toàn lực lượng. Đại tá Vũ Thế Quang đồng ý và ra lệnh rút quân. Quân trú phòng lúc bấy giờ khoảng 100 người mở đường máu ra khỏi hàng rào và hướng về phía Tây tức là suối Bà Hoàng, cách bộ Tư lệnh Sư đoàn 250 mét. Bộ Tư lệnh Quân đoàn 2 và mất liên lạc với đại tá Quang và đại tá Luật từ 11 giờ 50 phút. Theo tài liệu của đại tá Luật thì sự việc Không quân ném bom nhầm trúng Trung tâm Hành quân Sư đoàn xảy ra sau 10 giờ ngày 11/3/1975, nhưng tài liệu của thiếu tá Phạm Huấn-sĩ quan Báo chí của tư lệnh QĐ 2 thì sự việc xảy ra 8 giờ sáng cùng ngày khi hai phản lực cơ A 37 ném hai trái bom thả trúng vào hầm chỉ huy và truyền tin (trung tâm Hành quân) của bộ tư lệnh Mặt trận Ban Mê Thuột.
Kỳ sau: Chi tiết về cuộc đổ quân lớn nhất trên chiến trường Cao nguyên ngày 12/3/1975 để giải cứu Ban Mê Thuột.
Gửi ý kiến của bạn
