* Các cuộc điều quân của liên quân Việt-Mỹ tại khu chiến thuật Trị-Thiên trong năm 1966:
Từ tháng Hai 1966, các tin tức tình báo cho biết CSBV đã cho nhiều đơn vị chủ lực xâm nhập vào phía Tây hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên. Trước sự kiện CQ di chuyển vào hai tỉnh cực Bắc của Vùng 1, đại tướng Westmoreland- tư lệnh Lực lượng Hoa Kỳ tại Việt Mam đã phải rút bớt lực lượng Hoa Kỳ đang phối hợp với các đơn vị VNCH hành quân bình định tại vùng nông thôn để tăng cường lực lượng cho Khu chiến thuật Trị-Thiên (Khu 11 chiến thuật).
Trách nhiệm yểm trợ cho các đơn vị VNCH tại Vùng 1 chiến thuật do Lực lượng Thủy quân Lục chiến (TQLC) Hoa Kỳ dưới quyền chỉ huy của trung tướng Walt phụ trách. Do đó, đại tướng Westmoreland thấy chưa cần phải đưa các đơn vị Lục quân ra tăng cường. Theo nhận định và phân tích của vị đại tướng này, thì địa thế tại hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên hẹp về bề ngang, rất thuận tiện cho việc yểm trợ hải pháo từ các chiến hạm ngoài khơi, nhất là khi trận chiến diễn ra ở phía Đông. Hơn nữa, TQLC được trang bị đầy đủ nên thừa sức phòng thủ hữu hiệu, cộng thêm khả năng tiếp tế bằng đổ bộ nên tướng Westmoreland không phải lo lắng về việc thiếu hay dư hải cảng.
Dù đã phân tích và ước định như thế, nhưng đại tướng Westmoreland cũng đã chuẩn bị các cuộc hoán chuyển một số đơn vị, ông đã ra lệnh Công binh mở rộng phi trường Phú Bài và tái thiết phi trường Đông Hà ở cực Bắc Vùng 1 để có thể tiếp nhận được nhiều phi cơ hạng nặng, đồng thời mở rộng 1 giang cảng tại gần Huế để tàu chở chiến xa có thể cập bến được. Ngoài ra, tướng Westmoreland cũng cho lệnh tìm vị trí để thiết lập một phi trường mới cho oanh tạc cơ chiến thuật lên xuống ở gần Huế. Về sự xâm nhập của CSBV, đại tướng Westmoreland cho rằng đối phương đã xâm nhập có kế hoạch hơn là chạy đua theo tốc độ, do vậy phía Liên quân Việt-Mỹ phải chuẩn bị các phương tiện giao thông để cho quân Hoa Kỳ kịp tăng viện cho Vùng 1 trong mọi trường hợp.
Trong kế hoạch tăng cường lực lượng tại Trị-Thiên, một số lớn TQLC từng bảo vệ Đà Nẵng đã chuyển ra Quảng Trị, thay vào đó đại tướng Westmoreland đã đưa 1 tiểu đoàn thuộc lữ đoàn 173 Nhảy Dù ra thành phố này. Lý do chọn tiểu đoàn này theo đại tướng Westmoreland giải thích là ông muốn đưa đơn vị bộ chiến ra khu vực này để làm lực lượng tăng cường. Ước định như vậy, nên tướng Westmoreland đã yêu cầu đơn vị Tiếp vận của TQLC đảm trách luôn phần yểm trợ cho tiểu doàn 173 Nhảy Dù. Đồng thời, với tư cách tư lệnh Lực lượng Đồng Minh, đại tướng Westmoreland đã điều động 1 lữ đoàn của Đại Hàn ra Chu Lai để thay thế cho các tiểu đoàn ở đây thay thế cho các tiểu đoàn Thủy quân Lục chiến ở đây được đưa khu vực giới tuyến.
Được tăng cường thêm nhiều đơn vị, tướng Walt có thể điều động toàn bộ Sư đoàn 3 TQLC ra phía Bắc đèo Hải Vân và đặt bản doanh tại Phú Bài, trong khi đó Sư đoàn 1 TQLC từ chiến trường Tín-Ngãi (Quảng Tín-Quảng Ngãi) thì ra đóng tại Đà Nẵng. Đợt điều động quân này nhằm bảo đảm được lực lượng cần thiết để đối phó với mối đe dọa của CSBV. Dù thế, đại tướng Westmoreland cũng muốn tăng cường hơn nữa.
Trở lại với kế hoạch phối trí lực lượng, khi có một lữ đoàn khác vừa từ Hoa Kỳ đến, đại tướng Westmoreland liền bổ sung cho lực lượng đặc nhiệm OREGON. Được sự đồng ý của bộ Lục quân Hoa Kỳ, lực lượng này được đặt tên là “Sư đoàn Hoa Kỳ” (Theo tổ chức của quân đội của Hoa Kỳ, ngoài bộ Quốc phòng và bộ Tổng Tham mưu Liên quân, còn có các bộ Không quân, Lục quân Hải quân và các bộ Tham mưu quân chủng).
Từ tháng Hai 1966, các tin tức tình báo cho biết CSBV đã cho nhiều đơn vị chủ lực xâm nhập vào phía Tây hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên. Trước sự kiện CQ di chuyển vào hai tỉnh cực Bắc của Vùng 1, đại tướng Westmoreland- tư lệnh Lực lượng Hoa Kỳ tại Việt Mam đã phải rút bớt lực lượng Hoa Kỳ đang phối hợp với các đơn vị VNCH hành quân bình định tại vùng nông thôn để tăng cường lực lượng cho Khu chiến thuật Trị-Thiên (Khu 11 chiến thuật).
Trách nhiệm yểm trợ cho các đơn vị VNCH tại Vùng 1 chiến thuật do Lực lượng Thủy quân Lục chiến (TQLC) Hoa Kỳ dưới quyền chỉ huy của trung tướng Walt phụ trách. Do đó, đại tướng Westmoreland thấy chưa cần phải đưa các đơn vị Lục quân ra tăng cường. Theo nhận định và phân tích của vị đại tướng này, thì địa thế tại hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên hẹp về bề ngang, rất thuận tiện cho việc yểm trợ hải pháo từ các chiến hạm ngoài khơi, nhất là khi trận chiến diễn ra ở phía Đông. Hơn nữa, TQLC được trang bị đầy đủ nên thừa sức phòng thủ hữu hiệu, cộng thêm khả năng tiếp tế bằng đổ bộ nên tướng Westmoreland không phải lo lắng về việc thiếu hay dư hải cảng.
Dù đã phân tích và ước định như thế, nhưng đại tướng Westmoreland cũng đã chuẩn bị các cuộc hoán chuyển một số đơn vị, ông đã ra lệnh Công binh mở rộng phi trường Phú Bài và tái thiết phi trường Đông Hà ở cực Bắc Vùng 1 để có thể tiếp nhận được nhiều phi cơ hạng nặng, đồng thời mở rộng 1 giang cảng tại gần Huế để tàu chở chiến xa có thể cập bến được. Ngoài ra, tướng Westmoreland cũng cho lệnh tìm vị trí để thiết lập một phi trường mới cho oanh tạc cơ chiến thuật lên xuống ở gần Huế. Về sự xâm nhập của CSBV, đại tướng Westmoreland cho rằng đối phương đã xâm nhập có kế hoạch hơn là chạy đua theo tốc độ, do vậy phía Liên quân Việt-Mỹ phải chuẩn bị các phương tiện giao thông để cho quân Hoa Kỳ kịp tăng viện cho Vùng 1 trong mọi trường hợp.
Trong kế hoạch tăng cường lực lượng tại Trị-Thiên, một số lớn TQLC từng bảo vệ Đà Nẵng đã chuyển ra Quảng Trị, thay vào đó đại tướng Westmoreland đã đưa 1 tiểu đoàn thuộc lữ đoàn 173 Nhảy Dù ra thành phố này. Lý do chọn tiểu đoàn này theo đại tướng Westmoreland giải thích là ông muốn đưa đơn vị bộ chiến ra khu vực này để làm lực lượng tăng cường. Ước định như vậy, nên tướng Westmoreland đã yêu cầu đơn vị Tiếp vận của TQLC đảm trách luôn phần yểm trợ cho tiểu doàn 173 Nhảy Dù. Đồng thời, với tư cách tư lệnh Lực lượng Đồng Minh, đại tướng Westmoreland đã điều động 1 lữ đoàn của Đại Hàn ra Chu Lai để thay thế cho các tiểu đoàn ở đây thay thế cho các tiểu đoàn Thủy quân Lục chiến ở đây được đưa khu vực giới tuyến.
Được tăng cường thêm nhiều đơn vị, tướng Walt có thể điều động toàn bộ Sư đoàn 3 TQLC ra phía Bắc đèo Hải Vân và đặt bản doanh tại Phú Bài, trong khi đó Sư đoàn 1 TQLC từ chiến trường Tín-Ngãi (Quảng Tín-Quảng Ngãi) thì ra đóng tại Đà Nẵng. Đợt điều động quân này nhằm bảo đảm được lực lượng cần thiết để đối phó với mối đe dọa của CSBV. Dù thế, đại tướng Westmoreland cũng muốn tăng cường hơn nữa.
* Lực lượng đặc nhiệm OREGON:
Cũng cần ghi nhận rằng vào tháng 3/1966, khi thấy áp lực của CSBV tại Vùng 1 gia tăng, đại tướng Westmoreland đã chỉ thị cho vị tham mưu trưởng bộ Tư lệnh Lực lượng Hoa Kỳ tại Việt Nam là thiếu tướng Bill Rosson triệu tập một cuộc họp để chuẩn bị thành lập một lực lượng tương đương với một sư đoàn, gồm 3 lữ đoàn bộ chiến có Pháo binh, trực thăng và đơn vị yểm trợ đầy đủ. Lực lượng này quy tụ những đơn vị rút ra từ Vùng 2 và Vùng 3. Biết rằng điều động như thế thì cường lực tại hai vùng nói trên bị suy giảm, nhưng do tình hình ở Vùng 1, tướng Westmoreland đã buộc phải làm như vậy. Hơn nữa muốn kế hoạch ngăn chận CQ sớm được hoàn tất, ông thấy rằng cần phải có lực lượng này.
Lực lượng đặc nhiêm được đặt tên là OREGON, quê của trung tướng Rosson-tham mưu trưởng, người được tướng Westmoreland ủy nhiệm điều hợp tiến trình thành lập và trực tiếp chỉ huy liên binh đoàn này. Ngày 20 tháng 4/1966, Lực lượng Oregon do tướng Rosson làm tư lệnh đặt bản doanh tại Chu Lai thay thế cho Sư đoàn 1 TQLC Hoa Kỳ lên đường ra Đà Nẵng. Chu Lai là một căn cứ lớn của lực lượng Hoa Kỳ tại Vùng 1 chiến thuật, có cả phi trường đủ điều kiện để các phi cơ hạng nặng lên xuống. Lý do vì sao căn cứ này có tên là Chu Lai được đại tướng Westmoreland giải thích như sau: Trong thời gian này (cuối năm 1964) bộ trưởng Quốc phòng Mc Namra đã chấp thuận lời yêu cầu xây dựng một phi trường mới tại các tỉnh phía Bắc miền Trung dọc theo vùng duyên hải phía Nam Đà Nẵng: đó là Chu Lai. Sở dĩ có tên này là do một sự kiện hy hữu. Chu Lai không phải là tên Việt Nam nhưng đó là cách đọc tên của vị tư lệnh TQLC Hoa Kỳ tại Thái Bình Dương: tướng Victor Krulak. Khi các viên chức Hoa Kỳ hướng dẫn vị tướng này đến quan sát khu vực để mở phi trường mới, người Việt Nam đọc tên ông ta trại ra thành Chu Lai, từ đó được dùng làm tên cho phi trường.
Trở lại với kế hoạch phối trí lực lượng, khi có một lữ đoàn khác vừa từ Hoa Kỳ đến, đại tướng Westmoreland liền bổ sung cho lực lượng đặc nhiệm OREGON. Được sự đồng ý của bộ Lục quân Hoa Kỳ, lực lượng này được đặt tên là “Sư đoàn Hoa Kỳ” (Theo tổ chức của quân đội của Hoa Kỳ, ngoài bộ Quốc phòng và bộ Tổng Tham mưu Liên quân, còn có các bộ Không quân, Lục quân Hải quân và các bộ Tham mưu quân chủng).
* Trận chiến tại Cam Lộ:
Cam Lộ là một quận thuộc khu vực Tây Bắc tỉnh Quảng Trị, quận lỵ Cam Lộ nằm trên Quốc lộ 9-từ Đông Hà đến Hạ Lào, cách thị xã Đông Hà hơn 10 km đường bộ, khoảng 8 km đường chim bay về phía Tây. Từ năm 1966, Liên quân Việt-Mỹ đã thiết lập tại khu vực ở hướng Tây, Tây Nam, Tây Bắc quận Cam Lộ nhiều căn cứ, tiền cứ trọng điểm. Từ giữa năm 1966, CSBV đã điều động nhiều đơn vị chủ lực xâm nhập vào hướng Tây Cam Lộ, tiến hành các cuộc tấn công thăm dò ở cấp đại đội. Chiến sự tại mặt trận đã bắt đầu sôi động khi một trung đoàn CSBV tấn công cường tập vào một đại đội TQLC Hoa Kỳ vào ngày 19 tháng 7/1966. Bị áp đảo về quân số và bị tấn công bất thần, 2 trung đội của đại đội TQLC này bị tổn thất nặng.
Một ngày sau, Thủy quân Lục chiến đã tung 3 tiểu đoàn TQLC vào trận chiến Cam Lộ để mở cuộc hành quân tiêu diệt các đơn vị của trung đoàn CSBV nói trên. Trận chiến đã bùng nổ vào ngày 21 tháng 6/1966 khi Cộng quân tăng cường thêm sư đoàn 324 B và 1 trung đoàn chủ lực của khu Trị Thiên vào mặt trận này. Tổng chỉ huy lực lượng CQ tham chiến là Nguyễn Quang, trung tướng và Nam Long, thiếu tướng CSBV. Trước cuộc diện mới của chiến trường, bộ Tư lệnh Lực lượng 3 Thủy bộ điều động Sư đoàn 3 TQLC phối hợp Sư đoàn 1 Bộ binh VNCH tiếp ứng cho các đơn vị đang tham chiến. Để yểm trợ cho lực lượng bộ chiến của Liên quân Việt Mỹ, Không quân chiến thuật và Không quân chiến lược đã khẩn cấp nhập trận. Trong hai ngày 21 và 22, trận chiến ở mức độ khốc liệt, số quân hai bên ước tính lên tới 32 ngàn quân. Tính đến chiều ngày 22/7/1966, số CQ bỏ xác tại trận địa lên đến 521, không kể những xác được mang đi mà các sĩ quan tình báo chiến trường của Liên quân Việt-Mỹ ước tính lên đến hơn 500.
Trong ngày 23 tháng 7/1966, có thêm gần 100 CSBV bị hạ tại trận, đưa con số tổn thất lên đến 618. Trong ngày 24 và 25/7/1966, liên quân Việt-Mỹ đã mở các đợt trận công mạnh mẽ vào các cụm điểm kháng cự của CSBV ở hướng Tây và Tây Bắc. Ngày 26 tháng 7, tổng số địch quân bỏ xác tại Cam Lộ lên đến 736 CQ. Từ 27 đến 29/7/1966, cùng với các trận tấn công của các đơn vị bộ chiến, Không quân chiến thuật và chiến lược Hoa Kỳ đã liên tiếp không kích và oanh tạc dữ dội vào các vị trí được ghi nhận là CQ đang khai triển. Tính đến ngày 29/7, trận chiến tạm kết thúc, CQ bị tổn thất nặng, số CQ bị bỏ xác tại trận địa lên đến 1,318. Theo tin tình báo ghi nhận được, sau trận Cam Lộ, sư đoàn 324B CSBV bị thiệt hại nặng đã phải rút về Bắc để bổ sung quân số và tái chỉnh trang.
Trong ba tuần lễ đầu của tháng 8, các đơn vị của Sư đoàn 3 Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ phối vớip với Sư đoàn 1 Bộ binh mở cuộc hành quân tảo thanh ở phía Tây Cam Lộ. Tuy nhiên, CQ đã tránh né các cuộc chạm súng kể cả ở cấp đại đội, trung đội. Tình hình chiến sự tại khu vực này chỉ tạm lắng được một tháng thì đã sôi động trở lại khi CSBV lại mở một cuộc tấn công vào một tiền cứ gần Cam Lộ do một đơn vị thuộc Sư đoàn TQLC HK phòng ngự. Trận chiến diễn ra trong 12 giờ liền, từ ba mặt, Cộng quân mở nhiều đợt tấn công hiệp đồng giữa bộ binh và pháo vào vị trí của TQLC Hoa Kỳ nhưng đều bị đẩy lùi bởi hỏa lực mạnh của quân trú phòng và của Không quân chiến thuật đã kịp thời xuất trận tiếp ứng. Đến gần tối, CQ buộc phải rút lui, để lại trận địa hơn 150 xác CSBV. (Biên soạn theo tài liệu của Trung tâm Quân sử Lục quân Hoa Kỳ, Hồi ký của đại tướng Westmoreland-nhà xuất bản Thế giới, bản tin chiến sự của Tổng cục Chiến tranh Chính trị QL.VNCH phổ biến cho báo chí.)
Kỳ sau: Trận chiến đẫm máu tại Khu Phi Quân Sự vào tháng 9/1967 giữa Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ và CSBV.
Gửi ý kiến của bạn
