Đồng đô la tuột giá có ảnh hưởng ra sao với chúng ta" – Câu trả lời còn tùy ở “chúng ta” là ai. Vì vậy mới có người cười kẻ khóc.
Vụ đồng Mỹ kim sụt giá là điều dự đoán được, với nền kinh tế Mỹ mua nhiều hơn bán, ngân sách thu nhiều hơn chi và dân Mỹ tiêu thụ nhiều hơn tiết kiệm. Đáng chú ý là đồng đô la sụt giá tiệm tiến, tương đối chậm rãi kể từ đầu năm ngoái. Cách điều chỉnh này là một hiện tượng lành mạnh, nếu không có loại dư luận gây hốt hoảng. Tổng trưởng Ngân khố Mỹ John Snow không làm đồng đô la sụt giá, nhưng chẳng là người khéo trình bày sự việc mà còn bị một số truyền thông đả kích vì ẩn ý chính trị nên mới làm dư luận sợ hãi.
Trước hết, tiền Mỹ phải mất giá vì những yếu tố về chi-thu và mua-bán trình bày ở trên (xin đọc bài phân tách trên Việt Báo số ra ngày Thứ Năm, 29), nhưng lại mất giá không đối xứng với các nền kinh tế giao lưu với Hoa Kỳ. Đại để thì Mỹ bị nhập siêu (mua nhiều hơn bán) với xứ nào thì Mỹ kim bị sụt giá với xứ đó theo một tỷ lệ tương xứng. Đằng này, Mỹ kim lại tuột giá tới hơn 20% so với đồng Euro và gần 10% so với đồng Yen trong khi lại vững giá và có khi còn tăng so với đơn vị tiền tệ của các nước bán hàng nhiều nhất cho Hoa Kỳ. Vì vậy mà việc điều chỉnh coi như thiếu đồng bộ và còn dành nhiều ngạc nhiên cho chúng ta. Nhưng, đó là chuyện về sau. Trước mắt thì việc đô la tuột giá có ảnh hưởng thế nào đối với tính toán kinh doanh và sinh họat của chúng ta"
Chọn lựa kỹ lưỡng hơn
Cứ trên đại thể mà nói thì khi Mỹ kim sụt giá, người ta sẽ tốn tiền hơn khi mua hàng nhập cảng so với hàng nội hóa, sẽ có lợi hơn khi đẩy mạnh xuất cảng, sẽ bị thiệt khi đi du lịch ở các nước mà mình nên chuyển tiền vào đầu tư hơn là đem thân vào đó. Nhưng nguyên tắc chung này chưa đủ chính xác vì tình hình trao đổi kinh tế giữa các nước ngày nay đã hòa nhập vào một hệ thống phức tạp hơn xưa.
Một thí dụ cụ thể cho người ở Mỹ dự tính sẽ mua xe hơi. Khi thấy Mỹ kim sụt giá, ta tất nhiên nghĩ là nên mua xe Mỹ hơn là xe nhập cảng thì được rẻ hơn. Thực tế là các tổ hợp chế tạo xe hơi đã thực hiện chiến lược hội nhập hầu tránh được những sai biệt giá cả trên từng thị trường. Cụ thể là đa số xe hơi có nhãn hiệu Á châu ngày nay đã được ráp chế tại Hoa Kỳ, Wolfswagen thì có nhà máy ráp xe tại Mexico, xe BMW có nhiều kiểu được làm ngay tại Mỹ, hãng Volvo hay Saab nổi tiếng của Thụy Điển hiện là chi nhánh của Ford hay General Motors, và Mercedes hiện là sản phẩm của liên doanh Đức-Mỹ DaimlerChrysler. Trong một chiếc xe, người ta có cả chục quốc tịch khác nhau vì mỗi quốc gia lại đóng góp một cơ phận hay chức năng để đưa xe tới nhà tiêu thụ, cho nên nói về xe Mỹ hay xe nhập cảng là một cách phân loại chưa đủ chính xác. Từ chiếc xe, ta còn suy ra trường hợp các đồ gia dụng điện tử, như máy điện toán, máy ảnh digital chẳng hạn.
Đó là nói đến mua xe mua máy ở đây. Nói tới du lịch ở nước ngoài thì vụ Mỹ kim sụt giá có thể khiến ta trả tiền khách sạn, ăn uống hay quà cáp cao hơn tới chừng 20% ở các nước Tây Âu đã thống nhất tiền tệ thành đồng Euro. Nhưng tại nhiều xứ Âu châu còn lại thì giá cả vẫn không có nhiều thay đổi, hoặc du lịch tại Canada (trừ một nơi vì dịch Sars!), Trung và Nam Mỹ hay Á châu (trừ nhiều nơi vì dịch Sars!!!) vẫn còn có lời chán.
Đầu tư nơi nao"
Người Mỹ gặp kinh nghiệm mời chào của một số công ty đầu tư khi rút tiền tiết kiệm ra mua cổ phiếu và bị thua lỗ khi trái bóng đầu tư bị bể từ đầu năm 2000. Lần này, nhiều công ty sẽ tìm ra công thức mời chào khác: tiền Mỹ mất giá, tiền ngoại lên giá, vì vậy nên đem tiền đầu tư ra ngoại quốc kiếm lời, khi chuyển lại thành đô la thì lời to. Thực ra, đầu tư là nghiệp vụ dài hạn (khác với đầu cơ trong ý đó) cho nên nếu cứ chạy theo những phản ứng nhất thời để hồ hởi hoặc hốt hoảng thì mình dễ mất tiền. Trong dài hạn, các loại ngoại tệ đều sẽ quân bình với nhau và mối lợi nhất thời khi tiền Mỹ sụt giá chưa chắc đã bền. Ngoài ra, nếu nhìn trên toàn cảnh thì Mỹ kim mất giá với Euro và Yen Nhật, nhưng các thị trường chứng khoán nơi đó lại sụt giá chứ không tăng, cho nên rút tiền Mỹ mua Euro để đầu tư vào các mutual fund của mấy xứ này chưa chắc đã an toàn mà còn gặp rủi ro lớn. Nhất là khi thị trường Mỹ đã có chỉ dấu phục hồi.
Ngay trong thị trường Mỹ, nếu chịu khó theo dõi thì mình có thể thấy công ty nào hướng nhiều về xuất cảng thì sẽ có lợi nhất. Trong 500 công ty được yết giá trên thị trường Standard & Poors S&P500 có chừng 25 công ty đạt trên 60% thương vụ (sales) ở nước ngoài, trong số này có 12 công ty thuộc loại cao kỹ (Hi-Tech). Cổ phiếu của loại công ty đó có hy vọng gia tăng nhờ tiền Mỹ sụt giá, Intel, IBM hay Hewlett-Packard là những điển hình. Chiều hướng này còn tiếp tục trong lâu dài vì đến lúc Hoa Kỳ phải quan tâm nhiều hơn đến việc tăng cường xuất cảng để giảm bớt mức nhập siêu hiện tại.
Tuy nhiên, cũng do kinh nghiệm biến động hối đoái mà nhiều công ty đã phòng ngừa bằng kỹ thuật “đối xung” (hedging), cùng với việc mua một ngoại tệ này thì bán một ngoại tệ khác trên thị trường kỳ phiếu để tránh rủi ro hối đoái. Vì vậy mà mối lợi nhờ Mỹ kim sụt giá lại không cao, nhưng rủi ro cũng ít hơn.
Tái ông thất mã
Nói chung, khi Mỹ kim sụt giá so với các ngoại tệ khác thì một số ngành (hay người) sẽ bị thiệt và ngược lại một số khác thì có lợi. Tuy nhiên, kinh tế thế giới ngày nay đã hội nhập với nhau trong một mức độ chưa từng thấy, nên lợi hay hại nếu có thì cũng chỉ nhất thời. Hại nhất sẽ là phản ứng hốt hoảng hay là một sự hồ hởi thái quá.
Trong khung cảnh rộng lớn hơn của toàn nền kinh tế, với mối nguy giảm phát đang đe dọa kinh tế Mỹ lẫn kinh tế Âu châu, sau khi đã tác hại tại Nhật Bản, vụ Mỹ kim sụt giá này vẫn có một điều lợi riêng cho kinh tế Hoa Kỳ, là giảm thiểu mối nguy giảm phát do tác động lạm phát của nó (vì nhập cảng đắt giá hơn).
Vì vậy, trong khi giới ngân hàng Mỹ báo động về hậu quả xấu của nạn Mỹ kim sụt giá (làm giảm số đầu tư quốc ngoại vào Mỹ, nghĩa là giảm bớt doanh lợi của họ) thì giới sản xuất kỹ nghệ lại tỏ ý vui mừng (vì xuất cảng dễ hơn và tại chỗ cạnh tranh mạnh hơn với hàng ngoại bị tăng giá vì Mỹ kim sụt giá). Khi tường thuật các phản ứng này, truyền thông Mỹ phải trình bày được cả hai mặt của vấn đề, và chúng ta cũng phải thấy ra cả hai mặt đó. Dù sao thì ta không hốt hoảng nếu biết rằng việc điều chỉnh là tất yếu và tự nhiên, và mặt trái của sự việc thì cũng chẳng đến nỗi nào. Mặt trái của đồng Mỹ kim cũng vậy, nó vẫn còn xanh.
Vụ đồng Mỹ kim sụt giá là điều dự đoán được, với nền kinh tế Mỹ mua nhiều hơn bán, ngân sách thu nhiều hơn chi và dân Mỹ tiêu thụ nhiều hơn tiết kiệm. Đáng chú ý là đồng đô la sụt giá tiệm tiến, tương đối chậm rãi kể từ đầu năm ngoái. Cách điều chỉnh này là một hiện tượng lành mạnh, nếu không có loại dư luận gây hốt hoảng. Tổng trưởng Ngân khố Mỹ John Snow không làm đồng đô la sụt giá, nhưng chẳng là người khéo trình bày sự việc mà còn bị một số truyền thông đả kích vì ẩn ý chính trị nên mới làm dư luận sợ hãi.
Trước hết, tiền Mỹ phải mất giá vì những yếu tố về chi-thu và mua-bán trình bày ở trên (xin đọc bài phân tách trên Việt Báo số ra ngày Thứ Năm, 29), nhưng lại mất giá không đối xứng với các nền kinh tế giao lưu với Hoa Kỳ. Đại để thì Mỹ bị nhập siêu (mua nhiều hơn bán) với xứ nào thì Mỹ kim bị sụt giá với xứ đó theo một tỷ lệ tương xứng. Đằng này, Mỹ kim lại tuột giá tới hơn 20% so với đồng Euro và gần 10% so với đồng Yen trong khi lại vững giá và có khi còn tăng so với đơn vị tiền tệ của các nước bán hàng nhiều nhất cho Hoa Kỳ. Vì vậy mà việc điều chỉnh coi như thiếu đồng bộ và còn dành nhiều ngạc nhiên cho chúng ta. Nhưng, đó là chuyện về sau. Trước mắt thì việc đô la tuột giá có ảnh hưởng thế nào đối với tính toán kinh doanh và sinh họat của chúng ta"
Chọn lựa kỹ lưỡng hơn
Cứ trên đại thể mà nói thì khi Mỹ kim sụt giá, người ta sẽ tốn tiền hơn khi mua hàng nhập cảng so với hàng nội hóa, sẽ có lợi hơn khi đẩy mạnh xuất cảng, sẽ bị thiệt khi đi du lịch ở các nước mà mình nên chuyển tiền vào đầu tư hơn là đem thân vào đó. Nhưng nguyên tắc chung này chưa đủ chính xác vì tình hình trao đổi kinh tế giữa các nước ngày nay đã hòa nhập vào một hệ thống phức tạp hơn xưa.
Một thí dụ cụ thể cho người ở Mỹ dự tính sẽ mua xe hơi. Khi thấy Mỹ kim sụt giá, ta tất nhiên nghĩ là nên mua xe Mỹ hơn là xe nhập cảng thì được rẻ hơn. Thực tế là các tổ hợp chế tạo xe hơi đã thực hiện chiến lược hội nhập hầu tránh được những sai biệt giá cả trên từng thị trường. Cụ thể là đa số xe hơi có nhãn hiệu Á châu ngày nay đã được ráp chế tại Hoa Kỳ, Wolfswagen thì có nhà máy ráp xe tại Mexico, xe BMW có nhiều kiểu được làm ngay tại Mỹ, hãng Volvo hay Saab nổi tiếng của Thụy Điển hiện là chi nhánh của Ford hay General Motors, và Mercedes hiện là sản phẩm của liên doanh Đức-Mỹ DaimlerChrysler. Trong một chiếc xe, người ta có cả chục quốc tịch khác nhau vì mỗi quốc gia lại đóng góp một cơ phận hay chức năng để đưa xe tới nhà tiêu thụ, cho nên nói về xe Mỹ hay xe nhập cảng là một cách phân loại chưa đủ chính xác. Từ chiếc xe, ta còn suy ra trường hợp các đồ gia dụng điện tử, như máy điện toán, máy ảnh digital chẳng hạn.
Đó là nói đến mua xe mua máy ở đây. Nói tới du lịch ở nước ngoài thì vụ Mỹ kim sụt giá có thể khiến ta trả tiền khách sạn, ăn uống hay quà cáp cao hơn tới chừng 20% ở các nước Tây Âu đã thống nhất tiền tệ thành đồng Euro. Nhưng tại nhiều xứ Âu châu còn lại thì giá cả vẫn không có nhiều thay đổi, hoặc du lịch tại Canada (trừ một nơi vì dịch Sars!), Trung và Nam Mỹ hay Á châu (trừ nhiều nơi vì dịch Sars!!!) vẫn còn có lời chán.
Đầu tư nơi nao"
Người Mỹ gặp kinh nghiệm mời chào của một số công ty đầu tư khi rút tiền tiết kiệm ra mua cổ phiếu và bị thua lỗ khi trái bóng đầu tư bị bể từ đầu năm 2000. Lần này, nhiều công ty sẽ tìm ra công thức mời chào khác: tiền Mỹ mất giá, tiền ngoại lên giá, vì vậy nên đem tiền đầu tư ra ngoại quốc kiếm lời, khi chuyển lại thành đô la thì lời to. Thực ra, đầu tư là nghiệp vụ dài hạn (khác với đầu cơ trong ý đó) cho nên nếu cứ chạy theo những phản ứng nhất thời để hồ hởi hoặc hốt hoảng thì mình dễ mất tiền. Trong dài hạn, các loại ngoại tệ đều sẽ quân bình với nhau và mối lợi nhất thời khi tiền Mỹ sụt giá chưa chắc đã bền. Ngoài ra, nếu nhìn trên toàn cảnh thì Mỹ kim mất giá với Euro và Yen Nhật, nhưng các thị trường chứng khoán nơi đó lại sụt giá chứ không tăng, cho nên rút tiền Mỹ mua Euro để đầu tư vào các mutual fund của mấy xứ này chưa chắc đã an toàn mà còn gặp rủi ro lớn. Nhất là khi thị trường Mỹ đã có chỉ dấu phục hồi.
Ngay trong thị trường Mỹ, nếu chịu khó theo dõi thì mình có thể thấy công ty nào hướng nhiều về xuất cảng thì sẽ có lợi nhất. Trong 500 công ty được yết giá trên thị trường Standard & Poors S&P500 có chừng 25 công ty đạt trên 60% thương vụ (sales) ở nước ngoài, trong số này có 12 công ty thuộc loại cao kỹ (Hi-Tech). Cổ phiếu của loại công ty đó có hy vọng gia tăng nhờ tiền Mỹ sụt giá, Intel, IBM hay Hewlett-Packard là những điển hình. Chiều hướng này còn tiếp tục trong lâu dài vì đến lúc Hoa Kỳ phải quan tâm nhiều hơn đến việc tăng cường xuất cảng để giảm bớt mức nhập siêu hiện tại.
Tuy nhiên, cũng do kinh nghiệm biến động hối đoái mà nhiều công ty đã phòng ngừa bằng kỹ thuật “đối xung” (hedging), cùng với việc mua một ngoại tệ này thì bán một ngoại tệ khác trên thị trường kỳ phiếu để tránh rủi ro hối đoái. Vì vậy mà mối lợi nhờ Mỹ kim sụt giá lại không cao, nhưng rủi ro cũng ít hơn.
Tái ông thất mã
Nói chung, khi Mỹ kim sụt giá so với các ngoại tệ khác thì một số ngành (hay người) sẽ bị thiệt và ngược lại một số khác thì có lợi. Tuy nhiên, kinh tế thế giới ngày nay đã hội nhập với nhau trong một mức độ chưa từng thấy, nên lợi hay hại nếu có thì cũng chỉ nhất thời. Hại nhất sẽ là phản ứng hốt hoảng hay là một sự hồ hởi thái quá.
Trong khung cảnh rộng lớn hơn của toàn nền kinh tế, với mối nguy giảm phát đang đe dọa kinh tế Mỹ lẫn kinh tế Âu châu, sau khi đã tác hại tại Nhật Bản, vụ Mỹ kim sụt giá này vẫn có một điều lợi riêng cho kinh tế Hoa Kỳ, là giảm thiểu mối nguy giảm phát do tác động lạm phát của nó (vì nhập cảng đắt giá hơn).
Vì vậy, trong khi giới ngân hàng Mỹ báo động về hậu quả xấu của nạn Mỹ kim sụt giá (làm giảm số đầu tư quốc ngoại vào Mỹ, nghĩa là giảm bớt doanh lợi của họ) thì giới sản xuất kỹ nghệ lại tỏ ý vui mừng (vì xuất cảng dễ hơn và tại chỗ cạnh tranh mạnh hơn với hàng ngoại bị tăng giá vì Mỹ kim sụt giá). Khi tường thuật các phản ứng này, truyền thông Mỹ phải trình bày được cả hai mặt của vấn đề, và chúng ta cũng phải thấy ra cả hai mặt đó. Dù sao thì ta không hốt hoảng nếu biết rằng việc điều chỉnh là tất yếu và tự nhiên, và mặt trái của sự việc thì cũng chẳng đến nỗi nào. Mặt trái của đồng Mỹ kim cũng vậy, nó vẫn còn xanh.
Gửi ý kiến của bạn
