"I am not a herald of community or anything else. I am someone who has intimations of freedom (as every chained prisoner has) and constructs representations of people slipping their chains and turning their faces to the light."
"Tôi không phải là một nhân vật nổi cộm của cộng đồng, hay là cái chi chi gì khác. Tôi là thằng cha thèm thuồng tự do [như bất cứ một tù nhân bị xiềng nào thèm thuồng nó], thế là tôi loay hoay vẽ vời ra những con người tuồn khỏi xiềng, chường mặt về phía sáng."
The South African writer JM Coetzee won the Nobel prize for literature yesterday for dark meditations on post-apartheid
South Africa
"Tôi không phải là một nhân vật nổi cộm của cộng đồng, hay là cái chi chi gì khác. Tôi là thằng cha thèm thuồng tự do [như bất cứ một tù nhân bị xiềng nào thèm thuồng nó], thế là tôi loay hoay vẽ vời ra những con người tuồn khỏi xiềng, chường mặt về phía sáng."
The South African writer JM Coetzee won the Nobel prize for literature yesterday for dark meditations on post-apartheid
South Africa
Nhà văn Nam Phi Coerzee đã thắng giải Nobel văn chương 2003. Tin Văn đã giới thiệu về ông, Những Kỳ tích về Benjamin, và trong một số bài viết khác, như trong mục Dịch ngắn, bài viết về Nguyễn Khải, về Võ Phiến, trong Bông Hồng 3, và 4 về Nguyễn Chí Kham...
Ông đã từng viết về Việt Nam trong Phương Án Việt Nam. [The Vietnam Project, in chung với The Narrative of [Tự sự của] Jacobus Coetzee, trong Dusklands, Đất Tối, bản của nhà xb Penguin Books]
Đây là một cuộc đìều tra về ảnh hưởng của truyên truyền của Mỹ, và cuộc chiến tâm lý ở Việt Nam, được in song song với câu chuyện của một người da trắng kỳ thị chủng tộc tại Nam Phi, như một ẩn dụ so sánh chế độc thực dân thuộc địa thời kỳ 1760 và chủ nghĩa đế quốc 1970.
******
Obviously it is difficult not to sympathize with those European and American audiences who, when shown films of fighter-bomber pilots visibiy exhilarated by successful napalm bombing runs on Viet-Cong targets, react with horror and disgust. Yet, it is unreasonable to expect the U.S. Government to obtain pilots who are so appalled by the damage they may be doing that they cannot carry out their missions or become excessively depressed or guilt-ridden.
Herman Kahn
Coetzee trích dẫn,
trong The Vietnam Project [Phương Án Việt Nam], trong Dusklands {Đất Tối]
[Thật dễ dàng thông cảm với sự ghê tởm của khán thính giả Âu Châu và Mỹ, khi nhìn cảnh phi công Mẽo xả bom na-pan thui nướng VC, nhưng không lẽ chính phủ Mẽo trưng dụng cái thứ phi công chết nhát không thể hoàn tất phi vụ, hoặc phát khùng phát điên, vì cảm thấy tội lỗi đầy mình"]
*****
Trong bài giới thiệu Vô Kỵ giữa chúng ta, của Đỗ Long Vân, NQT đã áp dụng cách Coetzee đọc văn chương trắng của một số nhà văn Nam Phi, vào nhân vật Kiều Phong của Kim Dung và đề nghị một cách viết về cuộc chiến VN: Bi kịch về máu.
Người hùng Kiều Phong là một sáng tạo tuyệt vời, "đỉnh cao trí tuệ" của Kim Dung, theo nghĩa: đây là người hùng mang tính chủng tộc thay thế người hùng mang tính giai cấp, tức những A Q, Chí Phèo. Theo nghĩa đó, W. Faulkner, qua một bài điểm sách trên tờ Người Kinh Tế, được coi là nhà văn "hậu hiện đại", trước khi có thuật ngữ này.
Nhân tiện, đề nghị một đề tài tiểu thuyết ở đây: Trái Tim của Bóng Đen, viết về một anh chàng Bắc Kỳ theo chân đoàn quân viễn chinh vượt Trường Sơn, tới trái tim của bóng đen: Sài Gòn: đỉnh cao của sa đọa... cuối cùng khám phá ra... Hà Nội!
Đừng tưởng đùa, bởi vì đã có tới hai tiểu thuyết gia ở hải ngoại sử dụng " ẩn dụ" này rồi, một coi cuộc Nam Tiến của Miền Bắc tương tự như những cuộc xâm lăng Việt Nam của Trung Hoa, một coi đây là do cái ác muôn đời của người dân một miền đất, và muốn cải tạo, tổ quốc phải ăn năn...
Nhà văn Nam Phi Coetzee, trong bài viết (Máu, Hôi, Hư, Rữa: Những cuốn tiểu thuyết của) Blood, Taint, Flaw, Degeneration: The Novels of Sarah Gertrude Millin (trong White Writing), đã coi "máu" (blood) là từ-chìa khóa trong những tiểu thuyết đề cập tới xã hội Nam Phi của nhà văn nữ Nam Phi viết văn bằng tiếng Anh này. Máu phân biệt dân Phi châu với dân Âu Châu, Englishman khác Afrikaner, Hottentot khác Xhosa, Gentile khác Jew. Nói tới máu là nói tới sắc dân. Nhưng ‘máu" ở trong những tác phẩm của Millin không giản dị chỉ là một hình dung từ để chỉ sắc dân, mà đây là một "thực thể", một dòng nước nhờn đỏ, có thể dầy hoặc mỏng, nóng hoặc lạnh, sạch hoặc dơ, chảy từ đàn ông qua đàn bà, từ bà mẹ qua đứa con... Một thi học về máu hơn là một chính trị học về sắc dân, đã khêu dậy trí tưởng tượng của bà.
*
Giải Nobel về tay JM Coetzee, một tác giả chọn kẻ xa lạ như là một hình thức của nghệ thuật
Thế giới chào mừng nhà văn Nam Phi lưu vong không được đọc tại quê hương của mình.
Nhà văn Nam Phi JM Coetzee được giải Nobel văn chương 2003, vì những suy nghĩ u ám của ông, về thời kỳ hậu-phân biệt mầu da tại Nam Phi, và cùng với nó, là phận người.
Viện Hàn Lâm Thụy Điển ca ngợi tác giả, với những cuốn như Tủi Nhục, Chờ Những Dân Rợ, như là “một người hồ nghi một cách thận trọng, và thật là tàn nhẫn, không một chút sót thương, khi phải phê bình tính duy lý độc ác, và cái thứ làm ra vẻ đạo đức của văn minh Tây Phương”.
Từ chối phỏng vấn, qua thông báo của Đại Học Chicago, nơi ông hiện là một ‘visiting professor’, nhà văn 63 tuổi này nói, tin ông được giải là một sự ngạc nhiên hoàn toàn.
Bạn bè, đồng sự chào mừng ông, coi đây như là một sự nhìn nhận một tài năng văn học lớn lao, mà những cuốn tiểu thuyết xoáy vào nỗi đau nhức của cá nhân con người trong cuộc sống riêng tư của họ, trước thay đổi trật tự xã hội.
Lời khen ngợi của Viện Hàn Lâm, về một cách viết giả tưởng, ‘trong những thiên hình vạn trạng của những nhân vật làm bật ra sự tham dự, dấn thân thật là lạ lùng, thật là ngạc nhiên, của kẻ xa lạ, đứng bên lề xã hội”, một lời khen như thế nhắm vào tác giả hơn là những nhân vật của ông, theo ký giả Rory Carroll của tờ The Guardian, Friday October 3, 2003 trong một bài viết từ thành phố Johannesburg, Nam Phi.
Coetzee rời Nam Phi Coetzee vài năm trước đây, như một cách tự đặt mình vào hoàn cảnh lưu vong, sau khi đụng độ với nhà cầm quyền ở đây [the ruling African National Congress] do cuốn tiểu thuyết của ông. Trong cuốn Tủi Nhục, con gái của nhân vật chính bị ba người da đen hãm hiếp, nhưng từ chối không chịu thưa gửi, một phần là do mặc cảm tội lỗi thực dân thuộc địa. Văn phòng bộ trưởng cho rằng câu chuyện mang tính kỳ thị mầu da (racist) và đánh thẳng vào vấn đề nhân quyền ở mức tối nguy hiểm của nó.
Coetzee chẳng bao giờ nói, chuyện ông rời bỏ Nam Phi tới Úc châu liên can tới vụ nói trên, nhưng nhiều người Nam Phi tin rằng ông cảm thấy bị săn đuổi, quấy rầy (hounded). Cũng có dư luận cho rằng, ông bực mình vì một vụ trộm viếng nhà.
Nếu nhà cầm quyền ở Nam Phi cảm thấy “lúng túng như ngậm hột thị”, họ cũng đủ khôn khéo không để lộ ra, vào ngày hôm qua [2, tháng Mười], và đã ca ngọi việc Coetzee được giải như là một bước tiếp nối nữ văn sĩ Nam Phi Nadine Gordimer, Nobel văn chương 1991. “Nhân danh quốc gia Nam Phi và thực sự ra là cả một lục địa Phi Châu, chúng tôi chào mừng nhà văn đoạt giải Nobel mới mẻ nhất, 2003 và chia sẻ cùng với ông vinh quang tỏa ra từ sự nhìn nhận này.” Tổng thống Thabo Mbeki tuyên bố.
(còn tiếp)
Jennifer Tran giới thiệu
Tin Văn (tanvien.net)
Gửi ý kiến của bạn
