Chính quyền trong nước có kế hoạch rất quy mô để khuếch đại ĐBP trong năm 2004, trong đó có những cuộc hội thảo khoa học; 2 ngày 21 và 22/12 vừa qua tại phòng họp lớn của Trường quân sự Pháp (Ecole militaire), Trung tâm nghiên cứu lịch sử quốc phòng CEHD đã cùng Viện lịch sử quân sự ở Hànộì tổ chức hội thảo về ĐBP, với các chủ đề: diễn biến trận đánh, bối cảnh chính trị và quốc tế, lịch sử, nhân chứng, truyền thông, tưởng nhớ, nghiên cứu,hồ sơ...
Phía Pháp có hơn 40 nhà nghiên cứu lịch sử, nhà văn, nhà báo,làm truyền hình, hỏn 10 nhà ngoại giao từng ở Sàigòn, Hànội, Paris, Genève hồi ấy, đặc biệt là có hơn 30 cựu chiến binh từng ở chiến trường VN và ĐBP (trong đó theo ban tổ chức, có 9 vị tướng và đô đốc), và điều rất lý thú là có 12 sinh viên quân sự và học sinh trung học.
Phía VN cử sang 5 vị gồm một thiếu tướng và 4 nhà nghiên cứu , và làm cho cả hội trường sửng sốt là trong đó không có một ai từng có mặt tại trận ĐBP cả. Được hỏi, thiếu tướng Trịnh vương Hồng trả lời: 50 năm trước tôi còn là học sinh tiểu học! và giáo sư trưởng đoàn Phan Huy Lê - người duy nhất trong đoàn nói được tiếng Pháp - chỉ còn biết tỏ lời đáng tiếc là đi dự phía VN không có ai là cựu chiến binh ĐBP cả! Vì sao" Giáo sư mỉm cười bí ẩn !
Một điều bí ẩn không kém là trong chương trình in rất trang trọng từ 2 tháng trước có ghi tên giáo sư Trần Đức Cường sẽ trình bày vào chiều 22/12 bài nghiên cứu nhan đề: "ĐBP, nỗi ám ảnh trong cuộc chiến tranh của Hoa kỳ"; vậy mà chiều 22 ban tổ chức không thấy diễn giả đâu cả, đành phải bỏ một tiết mục ! Giáo sử Lê chỉ trả lời cho cô phóng viên Thanh Hà của RFI về sự biệt tăm này có thể là do vấn đề visa (!); thật là bí hiểm vì đây là một vị đã được lựa chọn cẩn mật để đem chuông đi đánh giữa thủ đô nước Pháp mà lại bị nhỡ tàu bay! Hay sứ quán trên đường Boileau quá bận nhiều việc khác! Thật là tội nghiệp!
Về phía VN ngoài 4 người từ Hà nội còn có 4 cán bộ của sứ quán VN, có giáo sư xã hội học Nguyễn Đức Nhuận (đại học Paris 7), nhà làm kinh tế Nguyễn Khánh Hội, và khá là đặc biệt nữa là nhà báo Bùi Tín. Do những chính kiến ngay thẳng, có thể nói không giống ai, ông được cả hội trường chú ý và được mời phát biểu 3 lần (sáng 21, sáng và chiều 22); tôi còn thấy các nhà sử học, các tướng Delmas, de Bire, Simon và nhà báo Pierre Babey của France 3 xúm lại hỏi chuyện giờ nghỉ và trong tiệc trà...
Để các bạn hiểu thêm những vấn đề khá phức tạp và lý thú về việc kỷ niệm 50 năm ĐBP, trong bài ghi nhanh này, tôi chỉ xin tóm tắt những điều nhà báo Bùi Tín đã nêu lên trong cuộc hội thảo, trung thành theo băng ghi âm tôi ghi được.
-Về chi phí kỷ niệm và vinh danh các liệt sỹ ĐBP.
Sau khi nghe ông Phạm Xuân Xanh (Viện khoa học xã hội) trình bày kế hoạch đại quy mô của chính quyền và đảng CS: xây quần thể tượng ĐBP lớn nhất, xây Nhà bảo tàng mới, trùng tu và tôn tạo lớn các địa điểm như đồn Him Lam, đồi A1, hầm chỉ huy của tướng Giáp, đường kéo pháo, hầm của tướng de Castries, xây dựng thành phố Điện Biên...; mở các cuộc thi sáng tác, các giải thưởng, làm lễ đặt tên ĐBP cho hàng lọat thị trấn, khu phố, đường phố, trường học, khóa học, sản phẩm mới; mở các lễ hội ngày 7/5...;chi phí lên đến hàng ngàn tỷ đồng, nhà báo Bùi Tín phát biểu:
-Tôi mừng khi nghe kế hoạch quy mô để vinh danh xứng đáng các chiến sỹ ĐB đồng đội của tôi; tôi chỉ mong những số tiền cực lớn lên đến hàng nghìn tỷ đồng ấy không bị cắt xén, đục khoét bởi các tham quan ô lại ở mọi cấp, khi mà VN hiện được xếp là có nạn tham nhũng đứng ở hàng đầu của châu Á. Không gì xúc phạm các liệt sỹ ĐBP hơn là để số tiền của nhân dân ấy nuôi béo bọn tham quan ...
-Tôi đề nghị các ông báo cáo cho các vị lãnh đạo trong nước rằng nhân dịp này cần phục hồi công khai danh dự cho các liệt sỹ và chiến sỹ ĐBP chân chính bị xử trí phi pháp, tàn ác như: thượng tướng Chu Văn Tấn, tư lệnh Quân Khu Việt Bắc trong chiến dịch ĐB, thiếu tướng Đặng Kim Giang cầm đầu hệ thống hậu cần của chiến dịch ĐB, tướng Lê Liêm một ủy viên đảng ủy mặt trận gồm 4 người, trung tướng Trần Độ chỉ huy đại đòan 312 là người vào chiều 7/5/1954 đã qua điện thoại xác định với tướng Giáp là chính tướng de Castries đang đứng trước mặt ông, đại tá Đỗ Đức Kiên cục trưởng tác chiến, đại tá Phạm Quế Dương bị bắt ngày 29/12/2002 hiện đang còn bị giam giữ... Họ đều bị vu cáo là chống đảng, xét lại, làm gián điệp cho nước ngoài... chỉ vì họ lên tiếng chống tham nhũng, chống độc đoán và đòi lại các quyền dân chủ cho đồng bào. Danh sách còn dài, như các dũng sỹ Vũ Cao Quận, Trần Dũng Tiến... Nếu không công khai phục hồi danh dự cho các chiến sỹ ĐBP chân chính kể trên thì bao nhiêu tượng đài, lễ hội, hội thảo... đều là mỉa mai và giả dối !
-Về công khai và thẳng thắn trong thống kê.
Sau khi ông Ngô Đăng Trí (Viện khoa học xã hội) đưa ra con số lần đầu tiên đưa ra công khai của Hànội về số người chết và bị thương ở ĐBP của phía QĐND là khoảng 10 nghìn, và sau khi bác sỹ J.J. Arzalier đưa ra một bản thống kê chi tiết của phía Pháp về số chết, bị thương, bị bắt, được trao trả, qua từng thời gian, và chỉ rõ số phía VN đã bắt mà không trao trả lên đến hơn 10 nghìn quân nhân Pháp và 15 nghìn người thuộc quốc tịch khác (những con số cần được các bên làm rõ thêm), ông Bùi Tín phát biểu:
-Sau 50 năm ĐBP và sau 28 năm kết thúc chiến tranh ở VN, phía Pháp đã công khai hóa các hồ sơ, lưu trữ cho công chúng, cho các nhà nghiên cứu. Tôi nghĩ phía VN cũng cần làm như thế. Tôi nghĩ đã đến lúc VN phải chơi ngay thật (franc jeu) với thế giới. Xem ra phía VN đến nay vẫn còn giữ kiểu suy nghĩ thời chiến. Tôi từng một thời gian là người phát ngôn chính thức của QĐND; tôi cũng làm báo quân sự trong chiến tranh. Hồi ấy chúng tôi được lệnh giữ kín tổn thất của ta và nhân lên tổn thất của đối phương. Ví dụ theo công bố trên báo QĐND thì chúng tôi đã hạ đến gần 7 ngàn máy bay Mỹ, nhưng thật ra số đó là 3600... Số lính Mỹ chết và bị thương ở miền Nam đăng trên báo cộng lại thì lên đến gần 500 ngàn, mà thật ra số chết là 51 ngàn !
-Tôi nói thành thật, vì nay đã đến lúc nói thật với nhau, VN vẫn có kiểu thống kê đặc sắc. Khi cần trưng ra sự hy sinh để kể công hay bắt đền thì số hy sinh là 1 hay 2 triệu. Nhưng khi cần nêu tài chỉ huy diệt địch thật nhiều mà ta rất ít tổn thất trong một trận đánh thì các con số đều xa sự thật. Do đó con số 10 ngàn của phía VN tôi nghĩ vẫn là con số ảo. Nếu chỉ có vậy thì còn gì bằng! Nhưng ở ĐBP để tiến công một vị trí 1 tiểu đoàn địch, chúng tôi thường dùng đến quân số gấp 2, hay 3, cho đến 4 lần, nghĩa là 2 đến 4 tiểu đoàn. Mà hỏa lực phòng ngự được chuẩn bị sẵn của đối phương thì rất dày đặc. Theo tôi ước tính ,số liệt sỹ phía VN lên đến 12, thậm chí 15 ngàn. Bộ quốc phòng VN nên bạch hóa các tài liệu cho các nhà khoa học! Thế mới là hòa nhập với thế giới! Nay đã là chậm.
-Xin các vị suy nghĩ và phát biểu cẩn thận.
Có lúc Jeanne Mai cảm thấy không khí hơi căng. Đó là khi ông Ngô Đăng Trí hình như hơi đãng trí, lên cao giọng như khi lên lớp cho các sinh viên ngoan ngoãn ở nhà, rằng: chiến thắng vĩ đại ĐBP cũng là niềm vui lớn của nhân dân tiến bộ toàn thế giới, trong đó có cả nhân dân Pháp... Thế là cả một loạt vị Pháp dơ tay đòi nói. Một ông tướng Pháp vốn là thiếu tá ở trận ĐBP nói: Xin hãy suy nghĩ và nói đúng sự thật. Hầu hết nước Pháp chúng tôi khóc và treo cờ rủ. Có thể nói chỉ có đảng CS Pháp reo mừng !
Một nhà ngoại giao Pháp tiếp ngay: nói toàn dân VN vui mừng cũng không đúng sự thật; tôi ở Sàigòn những ngày ấy, tôi thấy rõ những người VN buồn bã ra sao; họ chia buồn với chúng tôi và sau hiệp định Genève họ đau khổ thấy nửa nước họ bị đặt dưới sự cai trị của đảng CS. Chỉ một bộ phận người VN coi ĐBP là chiến thắng của họ. Phía VN lúng túng, không biết trả lời ra sao , đành ú ớ... Thì ra nói trong nhà ra sao cũng được, còn ra ngoài ngõ phải cẩn thận, dễ bị sửa gáy !
-Một điểm then chốt: phân biệt điều thật với những điều bị ép là thật.
Sau khi thiếu tướng Hồng cao hứng nhận định ĐBP là đỉnh cao chói lọi, là bước ngoặt lịch sử dẫn đến sự hoàn thành trọn vẹn nền độc lập dân tộc và mang lại tự do cho toàn dân thì vẫn lại ông Bùi Tín được mời phát biểu; ông nói: Tôi xin hỏi hiện nước ta có độc lập trọn vẹn như ông nói không" Tôi cho là không. Tại hội trường Ba Đình trong Đại hội 9 tôi thấy trên truyền hình dưới tượng lớn của ông Hồ Chí Minh là hình rất lớn 2 ông Mác và Lênin; 2 ông này chưa hề đến VN, cũng không hề viết và nói một câu nào, một chữ nào về VN; 2 vị này chỉ dạy học thuyết đấu tranh giai cấp và chuyên chính vô sản mà hiện nay phần lớn các đảng CS đã công khai từ bỏ. Khi đã để đất nước phụ thuộc vào một học thuyết xa lạ thì còn đâu là độc lập. Khi đất nước trở thành một tiền đồn cho một vương quốc chuyên chế thì còn gì là độc lập và tự do! ĐBP đã mang lại độc lập hay phục vụ sự mở rộng của cái vương quốc của Stalin và Mao " xin ông trả lời rõ cho mọi người là nhân dân ta đã có đầy đủ mọi quyền sống tự do như ông nói, nghĩa là các quyền tự do tư tưởng, báo chí, tôn giáo, bầu cử hay không "
Các vị từ Hà nội sang Paris đã không trả lời câu hỏi này. Ông Bùi Tín tâm sự với nhà báo Pháp đứng cạnh tôi: Họ không trả lời vì họ không thể có câu trả lời đúng, vì họ bất ngờ, vì cẩm nang họ mang theo không có lời giải. Tôi thương hại họ, nhưng tôi thấy phải đặt ra để tuổi trẻ và mọi người suy nghĩ sâu sắc về: Việt nam, Điện Biên Phủ, độc lập và tự do... Kinh nghiệm lớn nhất của tôi khi còn ở trong nước là tìm ra sự thật trong vô vàn điều có vẻ là thật, ngỡ là thật, được báo và sách của đảng gò ép, buộc mọi người phải coi là sự thật.
-Thái độ dễ chịu hơn trước
Khi kết thúc cuộc hội thảo, tôi thấy ông Bùi Tín vui cười tạm biệt các nhà học giả sắp trở về Hànội. Tôi đến hỏi ông : ông có gì vui thế "
Ông lại cười :
-Dù sao cũng là anh em, đồng đội cũ; họ có vẻ hiểu tôi. Tôi hỏi những điều tôi nói trong hội thảo có làm phiền hay phật lòng ai không" Họ đều trả lời là không. Có ý kiến khác nhau là bình thường. Anh Phan Huy Lê là bạn tôi từ lâu. Anh luôn có thái độ từ tốn. Báo cáo của anh chỉ nói đến những cuộc chiến đấu chống ngoại xâm trong lịch sử trước khi thuộc Pháp, chủ yếu là chống anh khổng lồ phương Bắc. Các bạn ấy đều hỏi thăm sức khỏe tôi, còn cho tôi biết tin về nhiều bạn của tôi ở Viện lịch sử quân sự, ở đường Lý Nam Đế, ở báo Quân đội... Đó là dấu hiệu tốt; trước đây một số cán bộ trong nước gặp tôi có thái độ khinh khỉnh, có khi khiêu khích, nay thì không thế nữa.
Tôi hiểu rằng có những điều không thật lịch sự, khôn khéo, thậm chí rất dở trong cuộc hội thảo quốc tế này, nhưng đó không phải lỗi ở các bạn này.. Nó nằm ở chỗ hòa nhập dở dang, đổi mới xập xệ, lẫn lộn khoa học với tuyên truyền. Tôi mong các nhà lãnh đạo biết rõ những kém cỏi, cổ lỗ của họ để sửa chữa trong các cuộc hội thảo sau, vì nó liên quan đến danh dự đất nước, uy tín của dân tộc .
Tôi đã nêu lên một số vấn đề và câu hỏi, rất mong được những người có trách nhiệm chú ý trả lời bằng việc làm, với tinh thần đền ơn đáp nghĩa thật lòng các liệt sỹ ĐBP.
Ông Bùi Tín từ biệt tôi vẫn với nụ cười bên dòng sông Seine đầy ánh đèn: mong cô viết tường thuật thật hay; tôi rất vui hôm nay vì đã nói thay anh em dân chủ, các cựu chiến binh ngay thẳng trong nước đang bị bịt mồm, và cũng là an ủi vong linh các liệt sỹ ĐBP đã nằm xuống với lý tưởng độc lập và tự do, mà cho đến nay vẫn chưa trọn vẹn...
Paris 23/11/03. Jeanne MAI.
Phía Pháp có hơn 40 nhà nghiên cứu lịch sử, nhà văn, nhà báo,làm truyền hình, hỏn 10 nhà ngoại giao từng ở Sàigòn, Hànội, Paris, Genève hồi ấy, đặc biệt là có hơn 30 cựu chiến binh từng ở chiến trường VN và ĐBP (trong đó theo ban tổ chức, có 9 vị tướng và đô đốc), và điều rất lý thú là có 12 sinh viên quân sự và học sinh trung học.
Phía VN cử sang 5 vị gồm một thiếu tướng và 4 nhà nghiên cứu , và làm cho cả hội trường sửng sốt là trong đó không có một ai từng có mặt tại trận ĐBP cả. Được hỏi, thiếu tướng Trịnh vương Hồng trả lời: 50 năm trước tôi còn là học sinh tiểu học! và giáo sư trưởng đoàn Phan Huy Lê - người duy nhất trong đoàn nói được tiếng Pháp - chỉ còn biết tỏ lời đáng tiếc là đi dự phía VN không có ai là cựu chiến binh ĐBP cả! Vì sao" Giáo sư mỉm cười bí ẩn !
Một điều bí ẩn không kém là trong chương trình in rất trang trọng từ 2 tháng trước có ghi tên giáo sư Trần Đức Cường sẽ trình bày vào chiều 22/12 bài nghiên cứu nhan đề: "ĐBP, nỗi ám ảnh trong cuộc chiến tranh của Hoa kỳ"; vậy mà chiều 22 ban tổ chức không thấy diễn giả đâu cả, đành phải bỏ một tiết mục ! Giáo sử Lê chỉ trả lời cho cô phóng viên Thanh Hà của RFI về sự biệt tăm này có thể là do vấn đề visa (!); thật là bí hiểm vì đây là một vị đã được lựa chọn cẩn mật để đem chuông đi đánh giữa thủ đô nước Pháp mà lại bị nhỡ tàu bay! Hay sứ quán trên đường Boileau quá bận nhiều việc khác! Thật là tội nghiệp!
Về phía VN ngoài 4 người từ Hà nội còn có 4 cán bộ của sứ quán VN, có giáo sư xã hội học Nguyễn Đức Nhuận (đại học Paris 7), nhà làm kinh tế Nguyễn Khánh Hội, và khá là đặc biệt nữa là nhà báo Bùi Tín. Do những chính kiến ngay thẳng, có thể nói không giống ai, ông được cả hội trường chú ý và được mời phát biểu 3 lần (sáng 21, sáng và chiều 22); tôi còn thấy các nhà sử học, các tướng Delmas, de Bire, Simon và nhà báo Pierre Babey của France 3 xúm lại hỏi chuyện giờ nghỉ và trong tiệc trà...
Để các bạn hiểu thêm những vấn đề khá phức tạp và lý thú về việc kỷ niệm 50 năm ĐBP, trong bài ghi nhanh này, tôi chỉ xin tóm tắt những điều nhà báo Bùi Tín đã nêu lên trong cuộc hội thảo, trung thành theo băng ghi âm tôi ghi được.
-Về chi phí kỷ niệm và vinh danh các liệt sỹ ĐBP.
Sau khi nghe ông Phạm Xuân Xanh (Viện khoa học xã hội) trình bày kế hoạch đại quy mô của chính quyền và đảng CS: xây quần thể tượng ĐBP lớn nhất, xây Nhà bảo tàng mới, trùng tu và tôn tạo lớn các địa điểm như đồn Him Lam, đồi A1, hầm chỉ huy của tướng Giáp, đường kéo pháo, hầm của tướng de Castries, xây dựng thành phố Điện Biên...; mở các cuộc thi sáng tác, các giải thưởng, làm lễ đặt tên ĐBP cho hàng lọat thị trấn, khu phố, đường phố, trường học, khóa học, sản phẩm mới; mở các lễ hội ngày 7/5...;chi phí lên đến hàng ngàn tỷ đồng, nhà báo Bùi Tín phát biểu:
-Tôi mừng khi nghe kế hoạch quy mô để vinh danh xứng đáng các chiến sỹ ĐB đồng đội của tôi; tôi chỉ mong những số tiền cực lớn lên đến hàng nghìn tỷ đồng ấy không bị cắt xén, đục khoét bởi các tham quan ô lại ở mọi cấp, khi mà VN hiện được xếp là có nạn tham nhũng đứng ở hàng đầu của châu Á. Không gì xúc phạm các liệt sỹ ĐBP hơn là để số tiền của nhân dân ấy nuôi béo bọn tham quan ...
-Tôi đề nghị các ông báo cáo cho các vị lãnh đạo trong nước rằng nhân dịp này cần phục hồi công khai danh dự cho các liệt sỹ và chiến sỹ ĐBP chân chính bị xử trí phi pháp, tàn ác như: thượng tướng Chu Văn Tấn, tư lệnh Quân Khu Việt Bắc trong chiến dịch ĐB, thiếu tướng Đặng Kim Giang cầm đầu hệ thống hậu cần của chiến dịch ĐB, tướng Lê Liêm một ủy viên đảng ủy mặt trận gồm 4 người, trung tướng Trần Độ chỉ huy đại đòan 312 là người vào chiều 7/5/1954 đã qua điện thoại xác định với tướng Giáp là chính tướng de Castries đang đứng trước mặt ông, đại tá Đỗ Đức Kiên cục trưởng tác chiến, đại tá Phạm Quế Dương bị bắt ngày 29/12/2002 hiện đang còn bị giam giữ... Họ đều bị vu cáo là chống đảng, xét lại, làm gián điệp cho nước ngoài... chỉ vì họ lên tiếng chống tham nhũng, chống độc đoán và đòi lại các quyền dân chủ cho đồng bào. Danh sách còn dài, như các dũng sỹ Vũ Cao Quận, Trần Dũng Tiến... Nếu không công khai phục hồi danh dự cho các chiến sỹ ĐBP chân chính kể trên thì bao nhiêu tượng đài, lễ hội, hội thảo... đều là mỉa mai và giả dối !
-Về công khai và thẳng thắn trong thống kê.
Sau khi ông Ngô Đăng Trí (Viện khoa học xã hội) đưa ra con số lần đầu tiên đưa ra công khai của Hànội về số người chết và bị thương ở ĐBP của phía QĐND là khoảng 10 nghìn, và sau khi bác sỹ J.J. Arzalier đưa ra một bản thống kê chi tiết của phía Pháp về số chết, bị thương, bị bắt, được trao trả, qua từng thời gian, và chỉ rõ số phía VN đã bắt mà không trao trả lên đến hơn 10 nghìn quân nhân Pháp và 15 nghìn người thuộc quốc tịch khác (những con số cần được các bên làm rõ thêm), ông Bùi Tín phát biểu:
-Sau 50 năm ĐBP và sau 28 năm kết thúc chiến tranh ở VN, phía Pháp đã công khai hóa các hồ sơ, lưu trữ cho công chúng, cho các nhà nghiên cứu. Tôi nghĩ phía VN cũng cần làm như thế. Tôi nghĩ đã đến lúc VN phải chơi ngay thật (franc jeu) với thế giới. Xem ra phía VN đến nay vẫn còn giữ kiểu suy nghĩ thời chiến. Tôi từng một thời gian là người phát ngôn chính thức của QĐND; tôi cũng làm báo quân sự trong chiến tranh. Hồi ấy chúng tôi được lệnh giữ kín tổn thất của ta và nhân lên tổn thất của đối phương. Ví dụ theo công bố trên báo QĐND thì chúng tôi đã hạ đến gần 7 ngàn máy bay Mỹ, nhưng thật ra số đó là 3600... Số lính Mỹ chết và bị thương ở miền Nam đăng trên báo cộng lại thì lên đến gần 500 ngàn, mà thật ra số chết là 51 ngàn !
-Tôi nói thành thật, vì nay đã đến lúc nói thật với nhau, VN vẫn có kiểu thống kê đặc sắc. Khi cần trưng ra sự hy sinh để kể công hay bắt đền thì số hy sinh là 1 hay 2 triệu. Nhưng khi cần nêu tài chỉ huy diệt địch thật nhiều mà ta rất ít tổn thất trong một trận đánh thì các con số đều xa sự thật. Do đó con số 10 ngàn của phía VN tôi nghĩ vẫn là con số ảo. Nếu chỉ có vậy thì còn gì bằng! Nhưng ở ĐBP để tiến công một vị trí 1 tiểu đoàn địch, chúng tôi thường dùng đến quân số gấp 2, hay 3, cho đến 4 lần, nghĩa là 2 đến 4 tiểu đoàn. Mà hỏa lực phòng ngự được chuẩn bị sẵn của đối phương thì rất dày đặc. Theo tôi ước tính ,số liệt sỹ phía VN lên đến 12, thậm chí 15 ngàn. Bộ quốc phòng VN nên bạch hóa các tài liệu cho các nhà khoa học! Thế mới là hòa nhập với thế giới! Nay đã là chậm.
-Xin các vị suy nghĩ và phát biểu cẩn thận.
Có lúc Jeanne Mai cảm thấy không khí hơi căng. Đó là khi ông Ngô Đăng Trí hình như hơi đãng trí, lên cao giọng như khi lên lớp cho các sinh viên ngoan ngoãn ở nhà, rằng: chiến thắng vĩ đại ĐBP cũng là niềm vui lớn của nhân dân tiến bộ toàn thế giới, trong đó có cả nhân dân Pháp... Thế là cả một loạt vị Pháp dơ tay đòi nói. Một ông tướng Pháp vốn là thiếu tá ở trận ĐBP nói: Xin hãy suy nghĩ và nói đúng sự thật. Hầu hết nước Pháp chúng tôi khóc và treo cờ rủ. Có thể nói chỉ có đảng CS Pháp reo mừng !
Một nhà ngoại giao Pháp tiếp ngay: nói toàn dân VN vui mừng cũng không đúng sự thật; tôi ở Sàigòn những ngày ấy, tôi thấy rõ những người VN buồn bã ra sao; họ chia buồn với chúng tôi và sau hiệp định Genève họ đau khổ thấy nửa nước họ bị đặt dưới sự cai trị của đảng CS. Chỉ một bộ phận người VN coi ĐBP là chiến thắng của họ. Phía VN lúng túng, không biết trả lời ra sao , đành ú ớ... Thì ra nói trong nhà ra sao cũng được, còn ra ngoài ngõ phải cẩn thận, dễ bị sửa gáy !
-Một điểm then chốt: phân biệt điều thật với những điều bị ép là thật.
Sau khi thiếu tướng Hồng cao hứng nhận định ĐBP là đỉnh cao chói lọi, là bước ngoặt lịch sử dẫn đến sự hoàn thành trọn vẹn nền độc lập dân tộc và mang lại tự do cho toàn dân thì vẫn lại ông Bùi Tín được mời phát biểu; ông nói: Tôi xin hỏi hiện nước ta có độc lập trọn vẹn như ông nói không" Tôi cho là không. Tại hội trường Ba Đình trong Đại hội 9 tôi thấy trên truyền hình dưới tượng lớn của ông Hồ Chí Minh là hình rất lớn 2 ông Mác và Lênin; 2 ông này chưa hề đến VN, cũng không hề viết và nói một câu nào, một chữ nào về VN; 2 vị này chỉ dạy học thuyết đấu tranh giai cấp và chuyên chính vô sản mà hiện nay phần lớn các đảng CS đã công khai từ bỏ. Khi đã để đất nước phụ thuộc vào một học thuyết xa lạ thì còn đâu là độc lập. Khi đất nước trở thành một tiền đồn cho một vương quốc chuyên chế thì còn gì là độc lập và tự do! ĐBP đã mang lại độc lập hay phục vụ sự mở rộng của cái vương quốc của Stalin và Mao " xin ông trả lời rõ cho mọi người là nhân dân ta đã có đầy đủ mọi quyền sống tự do như ông nói, nghĩa là các quyền tự do tư tưởng, báo chí, tôn giáo, bầu cử hay không "
Các vị từ Hà nội sang Paris đã không trả lời câu hỏi này. Ông Bùi Tín tâm sự với nhà báo Pháp đứng cạnh tôi: Họ không trả lời vì họ không thể có câu trả lời đúng, vì họ bất ngờ, vì cẩm nang họ mang theo không có lời giải. Tôi thương hại họ, nhưng tôi thấy phải đặt ra để tuổi trẻ và mọi người suy nghĩ sâu sắc về: Việt nam, Điện Biên Phủ, độc lập và tự do... Kinh nghiệm lớn nhất của tôi khi còn ở trong nước là tìm ra sự thật trong vô vàn điều có vẻ là thật, ngỡ là thật, được báo và sách của đảng gò ép, buộc mọi người phải coi là sự thật.
-Thái độ dễ chịu hơn trước
Khi kết thúc cuộc hội thảo, tôi thấy ông Bùi Tín vui cười tạm biệt các nhà học giả sắp trở về Hànội. Tôi đến hỏi ông : ông có gì vui thế "
Ông lại cười :
-Dù sao cũng là anh em, đồng đội cũ; họ có vẻ hiểu tôi. Tôi hỏi những điều tôi nói trong hội thảo có làm phiền hay phật lòng ai không" Họ đều trả lời là không. Có ý kiến khác nhau là bình thường. Anh Phan Huy Lê là bạn tôi từ lâu. Anh luôn có thái độ từ tốn. Báo cáo của anh chỉ nói đến những cuộc chiến đấu chống ngoại xâm trong lịch sử trước khi thuộc Pháp, chủ yếu là chống anh khổng lồ phương Bắc. Các bạn ấy đều hỏi thăm sức khỏe tôi, còn cho tôi biết tin về nhiều bạn của tôi ở Viện lịch sử quân sự, ở đường Lý Nam Đế, ở báo Quân đội... Đó là dấu hiệu tốt; trước đây một số cán bộ trong nước gặp tôi có thái độ khinh khỉnh, có khi khiêu khích, nay thì không thế nữa.
Tôi hiểu rằng có những điều không thật lịch sự, khôn khéo, thậm chí rất dở trong cuộc hội thảo quốc tế này, nhưng đó không phải lỗi ở các bạn này.. Nó nằm ở chỗ hòa nhập dở dang, đổi mới xập xệ, lẫn lộn khoa học với tuyên truyền. Tôi mong các nhà lãnh đạo biết rõ những kém cỏi, cổ lỗ của họ để sửa chữa trong các cuộc hội thảo sau, vì nó liên quan đến danh dự đất nước, uy tín của dân tộc .
Tôi đã nêu lên một số vấn đề và câu hỏi, rất mong được những người có trách nhiệm chú ý trả lời bằng việc làm, với tinh thần đền ơn đáp nghĩa thật lòng các liệt sỹ ĐBP.
Ông Bùi Tín từ biệt tôi vẫn với nụ cười bên dòng sông Seine đầy ánh đèn: mong cô viết tường thuật thật hay; tôi rất vui hôm nay vì đã nói thay anh em dân chủ, các cựu chiến binh ngay thẳng trong nước đang bị bịt mồm, và cũng là an ủi vong linh các liệt sỹ ĐBP đã nằm xuống với lý tưởng độc lập và tự do, mà cho đến nay vẫn chưa trọn vẹn...
Paris 23/11/03. Jeanne MAI.
Gửi ý kiến của bạn
