Bộ lạc Mosuo sống tại tỉnh Giang Nam, miền tây nam của Trung hoa có một truyền thống văn hóa độc đáo có một không hai hiện vẫn còn tồn tại khi thế giới đã bước vào thế kỷ 21. Đây là một xã hội theo chế độ mẫu hệ và hoàn toàn không có khái niệm về hôn nhân, nơi phụ nữ có quyền nắm giữ toàn bộ tài sản thừa kế và kiểm soát toàn bộ mọi hoạt động của đàn ông. Những cô gái trong bộ lạc này khi đến tuổi cập kê thường tụ tập mỗi đêm tại một nơi quen thuộc trong làng để gặp mặt những chàng trai trong bộ lạc. Tại đây các chàng trai và cô gái chuyện trò, tán tỉnh lẫn nhau và sau hai hay ba tiếng đồng hồ, cô gái tiến lại gần một chàng trai nào đó, với chiếc đèn pin trong tay cô gái chiếu vào người thanh niên mà cô thích. Thế là cả hai cùng biến vào bóng đêm và tiến về phía phòng ngủ của cô gái. Họ sẽ ngủ và yêu nhau qua đêm trước khi chàng trai rời khỏi nhà của cô gái khi bình minh vừa hé dạng. Thiếu nữ của bộ lạc này hoàn toàn có quyền được chọn lựa người đàn ông nào mà cô muốn ái ân.
Trong ngôn ngữ của bộ lạc Mosuo không có danh từ chỉ hôn nhân. Cho đến gần đây khái niệm hôn nhân vẫn còn rất là xa lạ. Theo truyền thống, các thiếu nữ chọn một người tình và tự do luyến ái với nhiều người đàn ông khác nếu cô ta thích. Mặc dầu cô ta có thể gắn bó nhiều nhất với một người đàn ông, có con với anh ta, ngủ với anh ta ba bốn đêm trong một tuần. Nhưng những đêm khác, cô gái quyền ngủ với những người đàn ông khác. Chính phủ Trung quốc đã cố gắng áp dụng chế độ một vợ một chồng với những người trong bộ lạc này kể từ năm 1950 nhưng còn du di cho đến năm 1970. Chính quyền cho phép cô gái ngủ với nhiều người đàn ông cho đến khi cô gái có thai. Khi thiếu nữ đã có thai, chính quyền khuyến khích cô gái nên cưới thanh niên bố của đứa bé làm chồng và chung thủy với người này. Tuy nhiên dù đã có chồng con, nếu người phụ nữ không hạnh phúc, cô ta chỉ cần chấm dứt mối quan hệ và bắt đầu tìm một người đàn ông khác. Bằng cách bí mật gãi vào bàn tay của một người đàn ông nào đó, người phụ nữ cho biết cô ta muốn anh này đến ngủ với cô ta đêm hôm đó.
Một thanh niên tên là Da Shi cho biết anh có cùng lúc 3 cô bạn gái và đã từng ngủ với cả ba cô. Da Shi cho biết anh ta ngủ với từng cô gái hai hay ba đêm trước khi sang ngủ với một cô khác. Tuy nhiên Da Shi cũng thừa nhận rằng trong ba cô, anh thích nhất một cô và chỉ muốn luôn luôn ở bên cạnh cô này và vô cùng thất vọng không làm sao ngăn cản cô gái đừng ngủ với những người đàn ông khác. Mặc dù cố gắng trình bày câu chuyện của anh một cách bình thường, Da Shi không làm sao che dấu được sự ghen tuông ẩn chứa trong lời nói và thái độ của anh.
Bà ngoại của cô gái Zhi Ma là Ai Li Ge Zhama 80 tuổi là chủ hộ của một gia đình 13 người gồm 9 nữ và 4 nam. Gia đình Ge Zhama thừa hưởng một ngôi nhà già đến 300 năm tuổi. Bà Ge Zhema hiện nay vẫn còn quắc thước điều hành và phân công cho con cháu làm mọi việc theo ý của bà. Tuy nhiên con gái duy nhất của bà là Ge Ma, mẹ của Zhi Ma chăm sóc mọi công việc hàng ngày. Khi Ge Zhama chết, gia sản thừa kế sẽ để lại cho con gái Ge Ma chứ không phải để lại cho hai đứa con trai của bà. Căn nhà gỗ đơn sơ của gia đình hầu như không thay đổi bao nhiêu so với khi nó mới được xây dựng. Phòng của các cô gái bao giờ cũng gần phòng khách và đẹp còn phòng của đám con trai thì xấu xí và gần nhà bếp, hơn nữa bọn con trai ít khi ở trong phòng của chúng vào ban đêm.
Trong bộ lạc Mosuo này không có việc chuộng con trai hơn con gái so với những vùng khác trong toàn bộ lãnh thổ của Hoa lục. Mọi đứa trẻ đều được ngủ trong phòng riêng khi đến tuổi dậy thì nhưng không được phép quan hệ tình dục trước khi đến 18 tuổi. Do tính chất sống biệt lập của bộ lạc này, người ta thường truyền tụng nhiều giai thoại bí ẩn về quan niệm về tình dục của bộ lạc Mosuo. Nhà thám hiểm người Nga là Peter Goullart viết trong một tạp chí nghiên cứu của Nga vào thập niên 1950 rằng: “Đây là một thiên đường địa giới của nữ thần tình yêu. Nỗ lực chính của các cô gái là làm sao kiếm thêm được nhiều người tình càng tốt. Đa số các thiếu nữ đều xinh đẹp, gọn gàng. Họ bước đi dịu dàng chậm rãi trên những con đường làng và liếc mắt đưa tình với những chàng trai họ gặp.”
Cho đến hiện nay, ngoại trừ một số nhà thám hiểm và nhân chủng học, họa hoằn lắm mới có một người lạ mặt xuất hiện trong lãnh địa của bộ lạc Mosuo này. Nhưng sau khi các cán bộ của đảng cộng sản được phái đến vào năm 1956 để chấm dứt tập tục quan hệ tình dục bừa bãi này và cổ súy cho hôn nhân một vợ một chồng, thì truyền thống văn hóa của bộ tộc Mosuo bị thoái hóa và việc thực hành những tập tục này bị làm cho sai lạc đi nhiều. Năm 1978 khi chính quyền cộng sản cho phép tái thực hành những truyền thống tập tục cũ, thì cuộc sống của người Mosuo đã biến đổi không sao khôi phục lại được như ngày xưa. Dân trong bộ lạc đã biết thế nào là hôn nhân và ly dị, chính sách một con của toàn thể Hoa lục ngoại trừ những phụ nữ sống ở nông thôn. Những phụ nữ nông thôn được phép sinh hai con để làm tăng thêm sức lao động làm việc trên những thửa ruộng của họ.
Hiện nay các thiếu nữ của bộ tộc Mosuo vẫn tiếp tục có rất nhiều tình nhân và ái ân thoải mái với những chàng trai các nàng ưa thích. Tuy nhiên khi nàng đã có bầu thì sẽ sống với chàng trai này như chồng vợ thực sự. Bên cạnh đó, người ta cũng có cảm giác rằng những chàng trai của bộ lạc, ví dụ như Da Shi mặc dầu rất ưa thích chỉ một cô gái, nhưng chẳng bao giờ nghĩ đến việc thực hiện chế độ một chồng một vợ. Em trai của bà Ge Ma là Shan Ma đã từng quan hệ với một phụ nữ 10 năm qua. Ông ta vẫn tiếp tục lui tới thăm viếng bà này và hai đứa con nhỏ của họ. Mỗi khi ông ta bước vào nhà, hai đứa trẻ vui mừng chào đón ông và nói liên hồi mọi chuyện với ông. Sau đó Shan Ma đàm đạo với em trai của người đàn bà là De Zhu, 30 tuổi về những công việc trong bộ tộc. Khi được hỏi là Shan Ma và De Zhu có xem nhau là những người trong gia đình hay không thì cả hai đều trả lời là có.
Vừa nhâm nhi chút rượu làm trong nhà, Shan Ma cho rằng truyền thống văn hóa về yêu đương và tình dục của bộ lạc là hoàn hảo nhất trên thế giới. Theo lý luận của Shan Ma, với truyền thống văn hóa này người đàn ông và người đàn bà chỉ đến với nhau hoàn toàn vì lý do tình yêu. Nếu họ không yêu nhau nữa hay cứ xung khắc với nhau thì họ sẽ tự do chia tay để tìm người bạn tình khác. Nếu cặp nào thích nhau thì có thể có quan hệ dài lâu với nhau đến suốt đời. Shan Ma đến thăm bạn tình mỗi tuần hai hay ba lần và những ngày khác ông ta sống với mẹ. Khi mặt trời vừa ló dạng, ông ta từ giã tình nhân và chỉ ở lại ban ngày nếu như có công việc gì cần có thêm sức lao động của đàn ông như dựng nhà hay sửa chữa lưới đánh cá. Tuy nhiên Shan Ma không phải là cha của hai đứa bé vì khái niệm làm cha của bộ lạc này không rõ ràng. Cha cũng có nghĩa là cậu và không cần trẻ con phải được bố chăm sóc vì người mẹ chính là người chủ thật sự của mọi gia đình.
Sau khi những đứa con trai đã hoàn thành mọi công việc được mẹ giao phó trong ngày, các chàng trai này sẽ được mẹ cho phép rời nhà đi thăm viếng tình nhân. Trường hợp của De Zhu thì anh ta cho biết anh ta chỉ gặp bạn tình mỗi tháng một lần. Tuy vậy De Zhu vẫn là một người nhiệt tình ủng hộ truyền thống yêu đương của bộ lạc Mosuo và lo ngại rằng vốn liếng văn hóa quý giá này sẽ bị tàn phá một khi nước Trung hoa mở cửa ra với thế giới bên ngoài. Con đường đất duy nhất nối liền bộ lạc Mosuo với thành phố Lijiang đã được hoàn thành năm 1982 làm giảm khoảng thời gian để du khách từ một sân bay gần nhất đến vùng hồ Lugu của bộ tộc từ 36 tiếng chỉ còn có 12 tiếng đồng hồ. Với tình hình này Shan Ma lo rằng sẽ có nhiều người đàn ông tìm đến trong tương lai và chợ tình sẽ có thêm bộn người đến cạnh tranh.
Tuy nhiên các phụ nữ trong bộ lạc thì luôn luôn vững niềm tin rằng truyền thống văn hóa của họ sẽ mãi mãi bền vững với thời gian. Đáp lại với nguy cơ về một làn sóng du khách đến thăm viếng và làm thay đổi những nếp sống cố hữu, những người phụ nữ tại địa phương thừa nhận rằng không thể tránh khỏi một số thay đổi nhưng họ vẫn kiên quyết bảo tồn truyền thống văn hóa và địa vị thống trị của phụ nữ trong bộ lạc Mosuo. Gần đây có một câu lạc bộ hát karaoke và một nhà chứa xuất hiện bên ngoài vùng hồ Lugu và nhiều cô gái điếm đã được rao bán với nhãn hiệu là gái của bộ tộc Mosuo. Bà ngoại Ge Zhama cho biết những cô gái điếm ấy hoàn toàn không phải là gái của bộ tộc Mosuo, họ là người những miền khác đến và lợi dụng danh nghĩa của dân bộ tộc để làm ăn với đám du khách tò mò. Việc này làm cho bộ lạc rất mang tiếng và bà Ge Zhama rất đỗi phiền lòng.
Nhưng cụ bà Ge Zhama vẫn tin rằng tương lai của dân bản không có gì đáng lo sợ. Mặc dầu xã hội Trung quốc đang thay đổi nhanh chóng bên ngoài nhưng trong lòng bộ tộc Mosuo mọi việc vẫn bình thường và phụ nữ vẫn là chúa tể của xã hội. Chính phủ Hoa lục đã làm rất nhiều cách hòng mong thay đổi tận gốc rễ lối sống của người dân Mosuo nhưng chưa bao giờ thành công và vì thế cụ bà Ge Zhama tin rằng chính phủ sẽ không bao giờ thành công. Gần đây có một đám du khách Đài loan đến thăm và bọn này đã bị dân trong bản đuổi chạy có cờ vì đã đem tiền ra mua dâm những phụ nữ trong làng. Tất cả các phụ nữ Mosuo đều quả quyết là họ sẽ không bao giờ làm điếm và sẽ ngăn cản con gái của họ sa chân và con đường ô nhục này.
Hiện tại đa số du khách nước ngoài chỉ đến vùng này để chiêm ngưỡng phong cảnh thiên niên hùng vĩ và những người dân bản xứ trong những bộ y phục truyền thống màu sắc sặc sỡ. Tuy nhiên khi đêm về người ta thấy những ánh đèn pin ngày càng nhiều hơn trong những sân tình tự của làng. Những ánh đèn pin này chiếu chủ yếu vào những cô gái chứ không phải chiếu vào những chàng trai. Điều này chứng tỏ những du khách đàn ông nước ngoài đang dùng đèn pin để chiếu vào những cô gái. Các cô gái trẻ trong làng cho biết bọn đàn ông nước ngoài mong kiếm chác được nhiều ở các cô, nhưng theo lời các cô thì bọn chúng đều là những tên ngu ngốc vì không hiểu rằng chúng sẽ chẳng sơ múi được gì.
Việt Đăng
Gửi ý kiến của bạn
