Nghĩ Về 1 Giám Mục 'hầm Trú' Với Đức Cha Mẫn, Gp Huế

Chiều Chúa Nhật (06-01-2002) tại nhà thờ Huntington Beach, Orange County, Nam California, USA, Hội Bảo Trợ Giáo Phận Huế tại Nam Cali đã tổ chức lễ cầu nguyện cho hai bậc vị vọng của Giáo Phận Huế:

1.Đức Giám Quản Giacôbê Lê Văn Mẫn, sinh ngày 18-01-1922, qua đời lúc 10:30 sáng 7-12-2001 tại Huế, nguyên Tổng Đại Diện và Giám Quản GP Huế.

2. Đức Ông Simon Nguyễn Văn Lập, sinh ngày 06-06-1911, qua đời lúc 6 giờ chiều 19-12-2001 tại Sài Gòn, nguyên Viện Trưởng Đại Học Đà Lạt (1961-1969) và Tổng Đại Diện GP Huế trước 30-4-1975.

Hai vị đã từng là Tổng Đại Diện Giáo Phận Huế và cùng qua đời trong tháng 12-2001 trước lễ Giáng Sinh.

Về Đức Ông Simon Nguyễn Văn Lập, báo chí và các đài phát thanh đã loan tin và đọc tiểu sử của ngài. Trong bài này, chúng tôi xin đề cập đến trường hợp Đức Giám Quản Giacôbê Lê Văn Mẫn vì ngài là một Giám Mục được phong chức bí mật do Đức Cố Tổng Giám Mục Nguyễn Kim Điền... Đó là trường hợp "độc nhất vô nhị" trên đất nước Việt Nam... để nói lên cái quyền của Giáo Hội trong việc lựa chọn các chủ chăn cho đoàn chiên của mình.

Ngày 13-04-1984, Đức Tổng Giám Mục Philipphê Nguyễn Kim Điền đã cử Linh Mục Giacôbê Lê Văn Mẫn, lúc bấy giờ đang là Bề Trên các Dòng Nữ thuộc Giáo Phận Huế, lên làm Tổng Đại Diện thay thế Linh Mục Stanislaô Nguyễn Văn Ngọc. Cũng trong thời gian này, Đức Giám Mục Phó Stêphanô Nguyễn Như Thể xin từ chức và đã được Tòa Thánh chấp thuận. Đức TGM Philipphê Nguyễn Kim Điền, người được Đức Thánh Cha Gioan Phaolô Đệ II ca tụng là một Giám Mục can đảm, đã chọn Linh Mục Giacôbê Lê Văn Mẫn làm Tổng Đại Diện trong một tình thế vô cùng khó khăn, trước chủ trương đàn áp, tiêu diệt tôn giáo của Cộng Sản Việt Nam, chứng tỏ người được chọn là một người rất can đảm và sẵn sàng chấp nhận dấn thân đi theo con đường của Đức Tổng Giám Mục Philipphê Nguyễn Kim Điền. Tất nhiên, khi chọn Linh Mục Giacôbê Lê Văn Mẫn làm phụ tá cho mình, Đức Tổng Giám Mục Philipphê đã nhìn thấy nơi "Cha Mẫn" những đức tính can đảm, trung thành và hy sinh chấp nhận vác Thánh Giá cùng đi với chủ chăn trên con đường lữ hành của Giáo Hội nơi trần thế, dưới chế độ Cộng Sản. Vai trò của Linh Mục Tổng Đại Diện Giacôbê Lê Văn Mẫn bên cạnh Đức Tổng Giám Mục Philipphê Nguyễn Kim Điền rất âm thầm, lặng lẽ, ít ai biết đến, ngoài các Linh Mục và giáo dân thuộc Tổng Giáo Phận Huế từ tháng 04-1984 trở về sau.

LM GIACÔBÊ LÊ VĂN MẪN, MỘT GIÁM MỤC HẦM TRÚ...

Nguồn tin từ Huế, sau 13-04-1984, nói rằng vào thời gian Đức Tổng Giám Mục Nguyễn Kim Điền lên tiếng phản đối chủ trương tiêu diệt tôn giáo của Cộng Sản Việt Nam và ngài bị Công An tỉnh Thừa Thiên mời "đi làm việc" (hỏi cung, điều tra) liên tiếp hơn hai tháng và bị "quản chế" không cho đi ra khỏi thành phố Huế, Tòa Giám Mục bị công an theo dõi ngày đêm... thì ngài đã phong cho Linh Mục Giacôbê Lê Văn Mẫn chức Giám Mục Phụ Tá với quyền kế vị. Ngài đã mời một vị Linh Mục vị vọng, cao niên là Linh Mục Phaolô Lê Văn Đẩu (sinh 1912, chịu chức Linh Mục 1941... nay đã qua đời) đã từng là Bề Trên Tiểu Chủng Viện, rồi Đại Chủng Viện và Tổng Đại Diện Giáo Phận Huế, đến để dịch ra tiếng La Tinh bản báo cáo của Đức Tổng gởi Tòa Thánh Vatican và làm chứng việc phong chức Giám Mục cho Linh Mục đương kim Tổng Đại Diện Giacôbê Lê Văn Mẫn... Vì lý do không liên lạc với Tòa Thánh được nên Đức Tổng Giám Mục Philipphê Nguyễn Kim Điền đã dùng quyền của Tông Đồ (Giám Mục) để truyền chức cho người kế vị. Việc truyền chức Giám Mục do một vị Giám Mục cho một Linh Mục đã "thành" và vị Linh Mục đó đã trở thành Giám Mục với chức Thánh của mình. Nhưng làm như vậy sẽ gặp hai điều khó khăn:

a. Phong chức Giám Mục trước khi được Tòa Thánh (Đức Thánh Cha) chấp thuận, nghĩa là trước khi có tờ trình gởi về Tòa Thánh.

b. Không xin phép chính quyền CSVN.

Khắp nơi trong Giáo Phận Huế đều biết chuyện này. Chính quyền CSVN cũng biết chuyện này. Tòa Thánh cũng nghe nói đến chuyện này" Sau khi Đức Tổng Giám Mục Philipphê Nguyễn Kim Điền qua đời (08-06-1988), chúng tôi có gặp một số Linh Mục ở Huế có việc vào Sàigòn, các ngài đã trả lời: "Có việc đó, nhưng không ai dám xác nhận". Chính quyền CSVN tại Huế và ban Tôn Giáo Trung Ương có hỏi "Cha Mẫn", ngài chối: "Không có chuyện đó". Đức Hồng Y Trịnh Văn Căn hỏi "Cha Mẫn", ngài cũng trả lời: "Không". Đức Hồng Y Etchegaren (Chủ Tịch Ủy Ban Công Lý và Hòa Bình) từ Roma đến Việt Nam, hỏi "Cha Mẫn". Ngài vẫn trả lời: "Không".

ĐỨC GIÁM QUẢN GIACÔBÊ LÊ VĂN MẪN

Sau khi Đức Tổng Giám Mục Philipphê Nguyễn Kim Điền qua đời tại Sàigòn (08-06-1988) thì Tòa Thánh cử Đức Hồng Y Trịnh Văn Căn, TGM Hà Nội vào làm Giám Quản Giáo Phận Huế trong 3 tháng. Ngài đi thăm các xứ đạo, gặp gỡ các Linh Mục, các tu sĩ nam nữ... Ngài đã sáu lần đề nghị với Tòa Thánh cho Linh Mục Stanislaô Nguyễn Đức Vệ làm Giám Mục Huế. Nhưng Tòa Thánh không chấp nhận. Cả chính quyền Hà Nội cũng bác khước. Trong khi đó, một số Linh Mục Giáo Phận Huế đã ký tên trong một đơn thỉnh nguyện, xin Tòa Thánh tái phục chức cho Đức Giám Mục Stêphanô Nguyễn Như Thể. Thư này đã được các Linh Mục Huế trao tận tay cho Đức Hồng Y Etchegaren trong dịp ngài đến thăm Việt Nam và ghé thăm Huế năm 1988. Thế rồi, Tòa Thánh Vatican lại bổ nhiệm Linh Mục Tổng Đại Diện Giacôbê Lê Văn Mẫn làm Giám Quản GP Huế và CSVN không chống. Thế là từ nay, Linh Mục Tổng Đại Diện Giacôbê Lê Văn Mẫn được gọi là Đức Giám Quản và ngài lãnh đạo Giáo Phận Huế như là một Giám Mục. Không ai gọi ngài là Giám Mục nhưng ai cũng biết ngài là Giám Mục "thứ thiệt". CSVN cũng biết mà Tòa Thánh Vatican cũng biết.

Đức Giám Quản Giacôbê Lê Văn Mẫn đi thăm các giáo xứ, ban phép thêm sức, chủ tọa các lễ khấn dòng cho các tu sĩ nam, nữ và chủ tọa các lễ trọng tại Nhà Thờ Chính Tòa Phủ Cam. Thỉnh thoảng ngài cũng nhờ Đức Cha Thể giúp ngài đi ban phép thêm sức tại các giáo xứ trong Giáo Phận. Các Linh Mục Huế và các vị gốc Huế như Đức Tổng Giám Mục Phanxicô Xavie Nguyễn Văn Thuận (lúc bấy giờ chưa là Hồng Y), Đức Ông Philiipphê Trần Văn Hoài (ở Roma) và ngay cả các Giám Mục ở Việt Nam khi có dịp qua Roma yết kiến Đức Giáo Hoàng cũng trình bày với Tòa Thánh xin phục chức cho Đức Cha Thể. Năm 1992, Tòa Thánh bổ nhiệm Đức Cha Stêphanô Nguyễn Như Thể, đại diện cho Việt Nam để liên lạc đoàn kết với các tôn giáo bạn, tháng 10-1992, Đức Cha Thể đi dự hội nghị về các tôn giáo tại Âu Châu... Khoảng 1995, Đức Cha Stêphanô Nguyễn Như Thể được bổ nhiệm làm Giám Quản Giáo Phận Huế thay thế Đức Giám Quản Giacôbê Lê Văn Mẫn, và đến 1998, nhân kỷ niệm 200 năm Đức Mẹ hiện ra tại La Vang, Tòa Thánh đã chính thức bổ nhiệm Đức Cha Stêphanô Nguyễn Như Thể làm Tổng Giám Mục Huế.

NHỮNG NGÀY CUỐI ĐỜI CỦA ĐỨC GIÁM QUẢN GIACÔBÊ LÊ VĂN MẪN

Trong khoảng hơn mười năm (1984-1995), Đức Giám Quản Giacôbê Lê Văn Mẫn phục vụ Giáo Phận Huế một cách âm thầm. Ngoài Huế ra, ít ai nhắc nhở đến ngài, nhất là tại hải ngoại. Mấy năm gần đây, ngài sống trong tuổi già tại 37 đường Phan Đình Phùng Huế (nhà hưu dưỡng các Linh Mục). Ngài qua đời lúc 10 giờ 30 sáng 07 tháng 12 năm 2001. Hưởng thọ 80 tuổi. Xác của ngài được quàn tại Tòa Giám Mục Huế trong ba ngày để cho mọi người kính viếng. Sau đó, ngài được đưa đến Nhà thờ chính tòa Phủ Cam một ngày một đêm để cho mọi người đến kính viếng. Bên cạnh quan tài của ngài luôn luôn có 2 Linh Mục túc trực ngày đêm. Lễ an táng được tổ chức vào sáng 12-12-2001 tại Phủ Cam do Đức Tổng Giám Mục Stêphanô Nguyễn Như Thể chủ sự cùng trên 70 Linh Mục đồng tế, có sự hiện diện của các tôn giáo bạn và chính quyền tỉnh Thừa Thiên-Huế. Đám táng rất long trọng mà ai cũng hiểu rằng đó là đám táng của một vị Giám Mục. Ngài được an táng tại núi Thiên Thai, sau núi Ngự Bình, nghĩa trang dành cho các Linh Mục Giáo Phận Huế.

Tại Orange County, CA, trong buổi lễ cầu nguyện cho ngài, có sự hiện diện của hai Linh Mục gốc Huế là Linh Mục Giuse Ngô Văn Trọng (trên 80 tuổi) và Linh Mục Bùi Công Minh (quê Phủ Cam), Ban Tổ Chức đã công khai giới thiệu Đức Giám Quản Giacôbê Lê Văn Mẫn là Giám Mục. Trường hợp này đã từng xảy ra tại Trung Quốc và các nước Cộng Sản khác trên thế giới: Khi một vị Giám Mục "Hầm Trú" qua đời, Giáo Hội đã công bố ngài là Giám Mục. Tại Việt Nam, lần đầu tiên có một vị Giám Mục "Hầm Trú" (Giám Mục "chui"), được truyền chức một cách kín đáo, bí mật, đó là Đức Giám Mục Giacôbê Lê Văn Mẫn. Mặc dù Giáo Hội không công khai tuyên bố tước vị của ngài là Giám Mục, nhưng lòng tôn kính của Giáo Phận Huế đối với ngài khi sống cũng như khi đã qua đời, nhất là việc tổ chức tang lễ cho ngài vừa rồi, đã gián tiếp nói lên điều đó. Ở trong nước, không ai dám công khai tuyên xưng ngài là Giám Mục nhưng ở hải ngoại, chúng ta có quyền nói về ngài như là một Giám Mục "hầm trú" đã âm thầm làm nhiệm vụ chủ chăn, không bỏ đàn chiên của mình lúc lâm nguy.

VÀI DÒNG TIỂU SỬ CỦA ĐỨC GIÁM MỤC "HẦM TRÚ" GIACÔBÊ LÊ VĂN MẪN

- Sinh ngày 18-01-1922 tại Thạch Hãn, Quảng Trị trong một gia đình danh giá, trí thức. Cha là Cụ Antôn Lê Văn Thu, mẹ là Cêcilia Lê Thị Hợi. Ngài là con trai duy nhất và có 5 chị em gái trong đó có hai nữ tu: Lê Thị Hường và Lê Thị Cần. Kể theo thứ tự trong gia đình như sau: Lê Thị Búp, Lê Thị Hường (nữ tu), Lê Thị Hoạt, Lê Thị Cần (nữ tu), Lê Văn Mẫn (Giám Mục), Lê Thị Nhàn. Ngài là con thứ sáu.
- Ngài được chịu phép Rửa Tội ngày 23-01-1922 tại nhà thờ Thạch Hãn.
- Năm 1933, ngài được LM Đôminicô Trần Văn Phát giới thiệu vào tu học tại Tiểu Chủng Viện An Ninh (Cửa Tùng, Quảng Trị), mới 11 tuổi.
- Năm 1943, vào Đại Chủng Viện Phú Xuân (Kim Long), Huế.
- Chịu chức Linh Mục ngày 08-06-1951.

Ngài có năng khiếu đặc biệt về môn Toán và làm giáo sư dạy Toán tại Tiểu Chủng Viện từ 1951-1966: tại An Ninh (Cửa Tùng, Quảng Trị), tại Phú Xuân (Kim Long) và 11 Đống Đa, Huế. Ngoài việc dạy học, ngài còn làm quản lý cho Tiểu Chủng Viện.

- Từ 25-04-1966 đến 1975: Giám Đốc Caritas, 6 Nguyễn Trường Tộ, Huế. Sau 30-4-1975, thay mặt Đức Tổng Giám Mục, làm Bề Trên các Dòng Nữ GP Huế. Dưới thời Đức TGM Philipphê Nguyễn Kim Điền, ngài chuyên trách về việc quản lý tiền bạc, tài sản của Giáo Phận.
- Tháng 04-1984 làm Tổng Đại Diện GP Huế thay thế LM Stanislaô Nguyễn Văn Ngọc. Sau đó, được Đức Tổng Giám Mục Philipphê Nguyễn Kim Điền bí mật phong chức Giám Mục...
- Từ 1988-1995, Giám Quản Giáo Phận Huế. Năm 2001, kỷ niệm 50 Linh Mục của ngài đã được tổ chức đơn giản tại Huế.
- Ngài qua đời lúc 10:30 sáng 07-12-2001, thọ 80 tuổi, an táng tại núi Thiên Thai, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên.

• Tổng Kết Thị Trường Hoa Kỳ
• Cà Mau Sẽ Cắt 1.405 Giáo Viên
• Thủ Tướng Israel: Có Nỗ Lực Toàn Cầu Ngăn Ông Thắng Cử
• Liên Âu: Cần Lao Động Di Dân, Không Đóng Biên Giới