HANOI -- Một cựu Thứ Tưởng Bộ Xây Dựng trong khi trả lời hãng thông tấn nhà nứơc VietNamNet về tình hình diệt trừ tham nhũng đã kêu gọi chính phủ cho phép báo chí và hình thành các xã hội công dân để xóa sổ tham nhũng.
Ông Phạm Sỹ Liêm, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng, Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, đã nói trên bài báo “Khi tham nhũng thành hệ thống...” loan trên thông tấn VietNamNet hôm 25-3-2006 đã khéo léo sử dụng các ngôn ngữ khác để trình bày một vấn đề không có gì mới.
Thí dụ, khaí niệm cho báo chí quyền tự do điều tra, được quyền độc lập với mọi cơ chế chính phủ là chuyện rất bình thường ở các nứớc dân chủ... Chỉ có tại VN mới thành vấn đề, vì báo chí thuộc vào đảng bộ, đảng ủy, và mỗi tờ báo thuộc vào một cơ quan, ban ngành, hay địa phương... nên đều trở thành loa kèn của đảng CSVN, và không thể điều tra về việc làm của các cán bộ.
Thêm nữa, trong khi các nhà dân chủ đòi hỏi cho thành lập “các xã hội dân sự” (civil society) -- gồm các hội đoàn độc lập của dân, nghĩa là xin cho có quyền tự do lập hội -- thì ông Phạm Sỹ Liêm khéo léo tránh xài chữ “xã hội dân sự,” mà dùng một chữ tương đương nhưng ít dùng là xin cho lập “xã hội công dân.”
Ông Liêm còn nhấn mạnh khi trả lời nhà báo Văn Tiến là phaỉ đổi sang cơ chế thị trường thì mới hết tham nhũng. Bài báo trích:
“...ông Phạm Sỹ Liêm nói:- Hình thức quản lý PMU rất lỗi thời! Thời bao cấp thì được vì ai cũng là nhà nước giao nhiệm vụ. PMU, thiết kế, thi công..., mỗi anh đều nhà nước giao một phần nhiệm vụ. Bây giờ là đổi mới, thể chế kinh tế thị trường. Ai là người mua, ai là người bán phải rành mạch chứ không thể lơ mơ được!...”
Trong cuộc nói chuyện, ông Liêm cũng khui ra một bí ẩn để các cán bộ dễ dàng tham nhũng, đó là thành lập các “sân sau” của các bộ. Và tham nhũng kiểu hàng ngang, hàng dọc thì người đạo đức có vào cũng sẽ bị cưỡng ép, cuốn hút phaỉ tham nhũng. Trích:
“* Sự lửng lờ, ù lì này vì một số người không muốn mất đi đặc quyền, đặc lợi"
- Rõ ràng gắn với đặc quyền, đặc lợi. Ông PMU là ''sân sau'' của bộ. Rồi những công ty khác là ''sân sau'' của PMU. Công ty ''sân sau'' của PMU biết đâu cũng là công ty ''sân sau'' của bộ. Ở nơi khác tôi không dám nói nhưng ở Bộ Giao thông rõ ràng như thế!
Đúng PMU là ''sân sau'' của Bộ, sai cái gì, làm cái đó. Bộ túng tiền tổ chức đại hội thể thao ngành nhất định ''nã'' vào ''sân sau''. Ô tô thiếu thì mượn ở dưới... Rất tiện lợi! Việc đó không hay, chưa tốt nhưng chưa đáng gì! Nhưng quan trọng là tỷ lệ % phải nộp vào túi cá nhân ở trên bộ! Tội đút lót cho nhau, tham nhũng có hệ thống. Loại hình này ở nước ta gọi là tham nhũng hành chính. Hay có nước gọi là tham nhũng quan liêu, tức là tham nhũng có hệ thống theo ngành dọc, rất khó vạch ra.
Theo ngành dọc nghĩa là có trên, có dưới. Anh dưới dám mở mồn nói anh trên à" Anh trên kiểu gì chả che chắn cho anh dưới! Cho nên phải thấy thực tế như thế!
* Với cơ chế hiện nay rất dễ ở các ban quản lý dự án ở bộ, ngành, địa phương khác cũng xẩy ra tham nhũng"
- Người rất tốt nữa vào trong guồng máy này chẳng bao lâu tay anh cũng nhúng chàm thôi! Phải ghê gớm lắm may ra mới nhúng sơ sơ, nhúng đầu ngón! Chứ còn sơ xẩy một tí là nhúng đến tận nách! Tham nhũng ăn sâu thì vô phương cứu chữa"
* Theo ông, làm sao có thể phá vỡ hệ thống tham nhũng này"
- Ở những nước xã hội công dân mạnh thì có thể giám sát, hạn chế tham nhũng. Tham nhũng cá biệt và có thể kiểm soát được! Còn chúng ta hiện nay tham nhũng phổ biến và khó kiểm soát. Chúng tôi đánh giá, hiện nay đã là tham nhũng phổ biến, tràn lan.
Ở tham nhũng tràn lan này chúng ta có thể dùng những biện pháp cải cách để xử lý được. Còn nếu để chậm trễ ra, để trở thành tham nhũng ăn sâu thì vô phương cứu chữa. May mắn tham nhũng ở nước ta đang ở giai đoạn phổ biến này thì Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã nhận thức được và bắt đầu chống. Thế nhưng chống phải có bài bản. Chống bằng lời lẽ hùng hồn chẳng ai sợ!
Cho nên phải nhận thức cho đúng bản chất, ngõ ngách của tham nhũng. Thứ hai, phải có chiến lược và thời gian từng bước một bước đầy lùi và gom nó lại ở một chỗ nhỏ nào đấy. Anh tham nhũng mà cựa quậy thì trị ngay thì có thể kiểm soát được.
* Ông có nhắc tới xã hội công dân, vậy cơ chế này chống tham nhũng ra sao"
- Xã hội ngày nay chia thành 3 khối: Nhà nước, thị trường và xã hội công dân. Trong xã hội công dân có báo chí, các tổ chức quần chúng. Ba anh này cùng chống tham nhũng thì mới hiệu quả Nếu chỉ nhà nước chống, nói ngay từ đầu là thất bại...”
Tuy nhiên, chính phủ CSVN có thiện ý muốn cho thành lập xã hội công dân hay không" Và vì sao cụ Phạm Quế Dương và Trần Khuê mấy năm trứơc xin lập Hội Chống Tham Nhũng lại bị đàn áp, trù dập và quy chụp là diễn biến hòa bình"