WASHINGTON -- Tình hình nhân quyền VN cũng vẫn cực kỳ tệ hại, theo bản phúc trình thường niên của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ về tình trạng nhân quyền tại Việt Nam. Dưới đây là bản tin của Đài VOA về bản phúc trình này.
Việt Nam là quốc gia độc đảng, dưới quyền cai trị và kiểm soát của đảng cộng sản. Vai trò Lãnh đạo của đảng cộng sản được hiến pháp ủy nhiệm và sự kiện các đảng viên nắm trọn các chức vụ chính phủ cao cấp bảo đảm bảo quyền tối thượng của những nguyên tắc chỉ đạo của bộ Chính trị, và cho phép đảng quy định những đường lối đại cương của chính sách quốc gia.
Trong những năm gần đây, đảng cộng sản Việt Nam dần dần giảm bớt sự can dự chính thức vào các hoạt động của chính phủ và cho phép chính phủ hành sử nhiều quyền hạn trong việc thực hiện chính sách. Quốc Hội vẫn còn đặt dưới sự chỉ đạo của đảng; Tuy nhiên, chính phủ tiếp tục củng cố năng lực của 498 đại biểu Quốc Hội và cải cách bộ máy hành chính. Các đại biểu Quốc Hội được chọn trong cuộc bầu cử tháng 5 năm 2002 sau khi được đánh giá bởi Mặt Trận Tổ Quốc, một cơ quan quy tụ các tổ chức quần chúng của cả nước. Khoảng 90% đại biểu Quốc Hội là đảng viên đảng cộng sản Việt Nam. Tuy nhiên, Quốc Hội tiếp tục giữ vai trò ngày càng độc lập hơn như một diễn đàn để trình bày những quan tâm của các địa phương và các tỉnh, và phê phán nạn tham ô và hiện tượng kém hiệu năng của mọi cấp, và thúc đẩy tiến bộ để cải tiến tính minh bạch trong các luật lệ và qui định. Ngành tư pháp vẫn còn chịu ảnh hưởng của đảng và chính phủ.
An ninh nội bộ là trách nhiệm chủ yếu của Bộ Công An; Tuy nhiên, tại một số vùng xa, bộ đội vẫn nắm vai trò lãnh đạo chính, thực hiện các chức năng về cơ sở hạ tầng và an toàn công cộng, trong đó có cả chức năng duy trì trật tự công cộng trong trường hợp có bất ổn. Kể từ năm 2001, bộ đội giữ vai trò chính trong vùng Tây Nguyên, thi hành các lệnh giới hạn các cuộc tụ tập, bắt giữ, và hạn chế đi lại. Bộ Công An kiểm soát ngành cảnh sát, kiểm soát một cơ quan điều tra đặc biệt, và kiểm soát các đơn vị có nhiệm vụ giữ gìn an ninh. Bộ Công An thực thi các luật lệ và quy định thường có tính cách giới hạn đáng kể quyền tự do cá nhân và vi phạm các quyền khác của con người. Bộ này cũng duy trì chế độ đăng ký hộ khẩu và các phường khóm để theo dõi dân chúng, chú ý đặc biệt đến những người bị nghi là có can dự, hoặc có tiềm năng tham dự vào các sinh hoạt chính trị bị cấm đoán. Tuy nhiên, chế độ này ngày càng bớt thấy rõ và bớt bao trùm lên cuộc sống hàng ngày của người dân.
Mặc dù nói chung thì nhà cầm quyền dân sự thực sự nắm quyền kiểm soát các Lực lượng an ninh, nhưng cũng có những báo cáo nói rằng nhiều người trong Lực lượng an ninh đã tự ý hành động không đếm xỉa gì đến quyền lực của chính phủ. Nhiều thành viên trong các Lực lượng công an đã có nhiều hành động vi phạm nhân quyền.
Với số dân khoảng 80 triệu, Việt Nam đang chuyển đổi từ nền kinh tế hoàn toàn tập trung kế hoạch hóa sang một nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong năm vừa qua, mức tăng trưởng của tổng sản phẩm quốc nội vào khoảng 7% và mức lạm phát vào khoảng 2.2% vào lúc cuối năm. Ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, và thủy sản sử dụng 62.5% đội ngũ lao động và tạo 23% của tổng sản lượng kinh tế. Ngành công nghiệp và xây dựng đóng góp 38.5% vào tổng sản lượng kinh tế, trong khi ngành dịch vụ chiếm 38.5%.
Trong năm qua, các đợt giải ngân của viện trợ phát triển chính thức là hơn 1 tỉ 400 triệu đôla. Trong 10 năm qua mức độ nghèo khổ nói chung đã giảm đáng kể; tính đến cuối năm 2002, khoảng 30% dân số còn sống dưới mức nghèo khó. Đặc biệt là tại thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội, các công cuộc cải cách kinh tế đã giúp nâng cao mức sống và giảm bớt sự kiểm soát và can dự của đảng và chính phủ vào cuộc sống thường nhật của người dân. Tuy nhiên, nhiều người sống trong những vùng nông thôn hẻo lánh, nhất là những người sắc tộc thiểu số ở vùng cao thuộc miền Tây Bắc, vùng Tây Nguyên, và miền ven biển trung phần tiếp tục sống trong điều kiện cực kỳ nghèo khổ. Khoảng cách về thu nhập và phát triển ngày càng rộng giữa thành thị và thôn quê, cũng như giữa các thành thị với nhau. Thất nghiệp và khiếm dụng vẫn còn là những vấn đề lớn. Chính phủ đã thực hiện những bước đi đáng kể để cải thiện tính minh bạch của các luật lệ về doanh nghiệp. Vào tháng Chạp năm 2002, Quốc Hội Sửa Đổi Luật Ban Hành Các Văn Kiện Quy Phạm Pháp Luật, theo đó, hầu hết các văn kiện pháp lý bắt buộc phải ghi vào Công Báo. Đến ngày 1 tháng 7 năm 2003, để đáp ứng đòi hỏi này, Công Báo đã được xuất bản hàng ngày, thay vì một tháng chỉ có 6 số như trước đây.
Thành tích nhân quyền của chính phủ Việt Nam vẫn còn kém, tiếp tục có những vi phạm nghiêm trọng. Chính quyền tiếp tục từ chối quyền của công dân được thay đổi chính quyền. Công an đôi khi đánh đập nghi can trong các vụ bắt bớ, giam giữ, và tra hỏi. Nhiều nguồn tin cũng báo cáo rằng Lực lượng an ninh đã giam giữ, đánh đập, và có trách nhiệm trong việc mất tích của nhiều người trong năm qua. Các trường hợp giam giữ tùy tiện vẫn cón tiếp tục, kể cả việc giam giữ những người chỉ phát biểu lập trường chính trị hoặc tôn giáo một cách ôn hòa. Ngoại trừ một số biệt lệ, điều kiện giam giữ vẫn còn khắc nghiệt, nhất là tại các tỉnh ở xa, và nghe nói có vài người đã chết do bị hành hạ trong khi giam giữ. Nhà tù thường buộc các tù nhân lao động mà không bồi dưỡng thích đáng hoặc không trả lương. Ngành tư pháp không được độc lập và chính phủ không cho một số công dân được hưởng quyền được xét xử công bằng và nhanh chóng. Chính quyền tiếp tục giam giữ một số tù chính trị.
Chính quyền hạn chế quyền riêng tư của công dân, mặc dù đang có xu hướng ngày càng tiến đến việc giảm bớt sự can dự của nhà nước và cuộc sống hàng ngày của đại đa số công dân. Chính quyền giới hạn đáng kể quyền tự do ngôn luận, quyền tự do báo chí, hội họp, và lập hội. Chính quyền tiếp tục chính sách lâu nay là không chấp nhận hầu hết các hình thức chống đối công khai, và đã gia tăng các nỗ lực kiểm soát những chống đối trên mạng Internet. Lực lượng an ninh tiếp tục giới hạn những cuộc tụ tập công cộng và việc đi lại tại một vài nơi, chủ yếu là tại vùng Tây Nguyên và vùng cao Tây Bắc. Tại một số diễn đàn đã được phép, Chính quyền cho phép các quan chức được bầu và công dân bình thường được phát biểu và hội họp tự do hơn phần nào, để trình bày những khiếu nại.
Chính quyền đã cấm các tổ chức chính trị, lao động, và xã hội nào có tính cách độc lập; các tổ chức loại này chỉ được hoạt động dưới quyền kiểm soát của Mặt Trận Tổ Quốc. Chính phủ giới hạn quyền tự do tôn giáo và hoạt động của các tổ chức tôn giáo, nếu các tổ chức này không được nhà nước thừa nhận. Đặc biệt, các tín đồ Phật giáo, Hòa Hảo và Tin Lành tham gia các tổ chức không đăng ký phải đối mặt với sự trù dập của Nhà chức trách và có thể bị giam giữ. Chính phủ cũng đặt ra một số hạn chế di chuyển đối với một số người bị xem là đe dọa đến quyền cai trị của đảng. Vấn đề đi thăm vùng Tây nguyên của các nhà quan sát nước ngoài đã được cải thiện trong năm 2002, nhưng khách đến các khu vực này thường bị theo dõi và phải có nhân viên an ninh đi kèm.
Chính quyền tiếp tục giới hạn nhiều quyền công dân, lấy lý do an ninh quốc gia và ổn định xã hội. Đảng cộng sản Việt Nam tiếp tục các nỗ lực củng cố cơ chế để người dân kiến nghị chính phủ và để nạn nhân các vụ bất công được bồi thường. Chính quyền không cho phép các tổ chức theo dõi nhân quyền được thành lập và hoạt động.
Bạo hành và phân biệt đối xử đối với giới phụ nữ vẫn là một vấn đề. Mua bán xác thịt của trẻ em vẫn là vấn đề. Sự phân biệt đối xử của chính quyền và xã hội đối với sắc tộc thiểu số tiếp tục là một vấn đề. Chính quyền hạn chế vài quyền cơ bản của công nhân, như quyền tự do lập hội, mặc dù chính phủ hợp tác Với Tổ Chức Lao Động Quốc Tế và các tổ chức cấp viện quốc tế để cải tiến vấn đề thực thi luật Lao Động. Có những báo cáo nói rằng trẻ em phải lao động trong điều kiện bóc lột. Chính quyền nhìn nhận lao động trẻ em là một vấn đề và đang cố gắng giải quyết. Hiện tượng buôn bán phụ nữ và trẻ em để hành nghề mại dâm trong biên giới quốc gia và xuyên biên giới tiếp tục là một vấn đề nghiêm trọng, và có báo cáo nói rằng nhiều phụ nữ đã được bán sang Trung Quốc và Đài Loan qua những cuộc hôn nhân đã được thu xếp hoặc ép buộc.
Việt Nam là quốc gia độc đảng, dưới quyền cai trị và kiểm soát của đảng cộng sản. Vai trò Lãnh đạo của đảng cộng sản được hiến pháp ủy nhiệm và sự kiện các đảng viên nắm trọn các chức vụ chính phủ cao cấp bảo đảm bảo quyền tối thượng của những nguyên tắc chỉ đạo của bộ Chính trị, và cho phép đảng quy định những đường lối đại cương của chính sách quốc gia.
Trong những năm gần đây, đảng cộng sản Việt Nam dần dần giảm bớt sự can dự chính thức vào các hoạt động của chính phủ và cho phép chính phủ hành sử nhiều quyền hạn trong việc thực hiện chính sách. Quốc Hội vẫn còn đặt dưới sự chỉ đạo của đảng; Tuy nhiên, chính phủ tiếp tục củng cố năng lực của 498 đại biểu Quốc Hội và cải cách bộ máy hành chính. Các đại biểu Quốc Hội được chọn trong cuộc bầu cử tháng 5 năm 2002 sau khi được đánh giá bởi Mặt Trận Tổ Quốc, một cơ quan quy tụ các tổ chức quần chúng của cả nước. Khoảng 90% đại biểu Quốc Hội là đảng viên đảng cộng sản Việt Nam. Tuy nhiên, Quốc Hội tiếp tục giữ vai trò ngày càng độc lập hơn như một diễn đàn để trình bày những quan tâm của các địa phương và các tỉnh, và phê phán nạn tham ô và hiện tượng kém hiệu năng của mọi cấp, và thúc đẩy tiến bộ để cải tiến tính minh bạch trong các luật lệ và qui định. Ngành tư pháp vẫn còn chịu ảnh hưởng của đảng và chính phủ.
An ninh nội bộ là trách nhiệm chủ yếu của Bộ Công An; Tuy nhiên, tại một số vùng xa, bộ đội vẫn nắm vai trò lãnh đạo chính, thực hiện các chức năng về cơ sở hạ tầng và an toàn công cộng, trong đó có cả chức năng duy trì trật tự công cộng trong trường hợp có bất ổn. Kể từ năm 2001, bộ đội giữ vai trò chính trong vùng Tây Nguyên, thi hành các lệnh giới hạn các cuộc tụ tập, bắt giữ, và hạn chế đi lại. Bộ Công An kiểm soát ngành cảnh sát, kiểm soát một cơ quan điều tra đặc biệt, và kiểm soát các đơn vị có nhiệm vụ giữ gìn an ninh. Bộ Công An thực thi các luật lệ và quy định thường có tính cách giới hạn đáng kể quyền tự do cá nhân và vi phạm các quyền khác của con người. Bộ này cũng duy trì chế độ đăng ký hộ khẩu và các phường khóm để theo dõi dân chúng, chú ý đặc biệt đến những người bị nghi là có can dự, hoặc có tiềm năng tham dự vào các sinh hoạt chính trị bị cấm đoán. Tuy nhiên, chế độ này ngày càng bớt thấy rõ và bớt bao trùm lên cuộc sống hàng ngày của người dân.
Mặc dù nói chung thì nhà cầm quyền dân sự thực sự nắm quyền kiểm soát các Lực lượng an ninh, nhưng cũng có những báo cáo nói rằng nhiều người trong Lực lượng an ninh đã tự ý hành động không đếm xỉa gì đến quyền lực của chính phủ. Nhiều thành viên trong các Lực lượng công an đã có nhiều hành động vi phạm nhân quyền.
Với số dân khoảng 80 triệu, Việt Nam đang chuyển đổi từ nền kinh tế hoàn toàn tập trung kế hoạch hóa sang một nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong năm vừa qua, mức tăng trưởng của tổng sản phẩm quốc nội vào khoảng 7% và mức lạm phát vào khoảng 2.2% vào lúc cuối năm. Ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, và thủy sản sử dụng 62.5% đội ngũ lao động và tạo 23% của tổng sản lượng kinh tế. Ngành công nghiệp và xây dựng đóng góp 38.5% vào tổng sản lượng kinh tế, trong khi ngành dịch vụ chiếm 38.5%.
Trong năm qua, các đợt giải ngân của viện trợ phát triển chính thức là hơn 1 tỉ 400 triệu đôla. Trong 10 năm qua mức độ nghèo khổ nói chung đã giảm đáng kể; tính đến cuối năm 2002, khoảng 30% dân số còn sống dưới mức nghèo khó. Đặc biệt là tại thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội, các công cuộc cải cách kinh tế đã giúp nâng cao mức sống và giảm bớt sự kiểm soát và can dự của đảng và chính phủ vào cuộc sống thường nhật của người dân. Tuy nhiên, nhiều người sống trong những vùng nông thôn hẻo lánh, nhất là những người sắc tộc thiểu số ở vùng cao thuộc miền Tây Bắc, vùng Tây Nguyên, và miền ven biển trung phần tiếp tục sống trong điều kiện cực kỳ nghèo khổ. Khoảng cách về thu nhập và phát triển ngày càng rộng giữa thành thị và thôn quê, cũng như giữa các thành thị với nhau. Thất nghiệp và khiếm dụng vẫn còn là những vấn đề lớn. Chính phủ đã thực hiện những bước đi đáng kể để cải thiện tính minh bạch của các luật lệ về doanh nghiệp. Vào tháng Chạp năm 2002, Quốc Hội Sửa Đổi Luật Ban Hành Các Văn Kiện Quy Phạm Pháp Luật, theo đó, hầu hết các văn kiện pháp lý bắt buộc phải ghi vào Công Báo. Đến ngày 1 tháng 7 năm 2003, để đáp ứng đòi hỏi này, Công Báo đã được xuất bản hàng ngày, thay vì một tháng chỉ có 6 số như trước đây.
Thành tích nhân quyền của chính phủ Việt Nam vẫn còn kém, tiếp tục có những vi phạm nghiêm trọng. Chính quyền tiếp tục từ chối quyền của công dân được thay đổi chính quyền. Công an đôi khi đánh đập nghi can trong các vụ bắt bớ, giam giữ, và tra hỏi. Nhiều nguồn tin cũng báo cáo rằng Lực lượng an ninh đã giam giữ, đánh đập, và có trách nhiệm trong việc mất tích của nhiều người trong năm qua. Các trường hợp giam giữ tùy tiện vẫn cón tiếp tục, kể cả việc giam giữ những người chỉ phát biểu lập trường chính trị hoặc tôn giáo một cách ôn hòa. Ngoại trừ một số biệt lệ, điều kiện giam giữ vẫn còn khắc nghiệt, nhất là tại các tỉnh ở xa, và nghe nói có vài người đã chết do bị hành hạ trong khi giam giữ. Nhà tù thường buộc các tù nhân lao động mà không bồi dưỡng thích đáng hoặc không trả lương. Ngành tư pháp không được độc lập và chính phủ không cho một số công dân được hưởng quyền được xét xử công bằng và nhanh chóng. Chính quyền tiếp tục giam giữ một số tù chính trị.
Chính quyền hạn chế quyền riêng tư của công dân, mặc dù đang có xu hướng ngày càng tiến đến việc giảm bớt sự can dự của nhà nước và cuộc sống hàng ngày của đại đa số công dân. Chính quyền giới hạn đáng kể quyền tự do ngôn luận, quyền tự do báo chí, hội họp, và lập hội. Chính quyền tiếp tục chính sách lâu nay là không chấp nhận hầu hết các hình thức chống đối công khai, và đã gia tăng các nỗ lực kiểm soát những chống đối trên mạng Internet. Lực lượng an ninh tiếp tục giới hạn những cuộc tụ tập công cộng và việc đi lại tại một vài nơi, chủ yếu là tại vùng Tây Nguyên và vùng cao Tây Bắc. Tại một số diễn đàn đã được phép, Chính quyền cho phép các quan chức được bầu và công dân bình thường được phát biểu và hội họp tự do hơn phần nào, để trình bày những khiếu nại.
Chính quyền đã cấm các tổ chức chính trị, lao động, và xã hội nào có tính cách độc lập; các tổ chức loại này chỉ được hoạt động dưới quyền kiểm soát của Mặt Trận Tổ Quốc. Chính phủ giới hạn quyền tự do tôn giáo và hoạt động của các tổ chức tôn giáo, nếu các tổ chức này không được nhà nước thừa nhận. Đặc biệt, các tín đồ Phật giáo, Hòa Hảo và Tin Lành tham gia các tổ chức không đăng ký phải đối mặt với sự trù dập của Nhà chức trách và có thể bị giam giữ. Chính phủ cũng đặt ra một số hạn chế di chuyển đối với một số người bị xem là đe dọa đến quyền cai trị của đảng. Vấn đề đi thăm vùng Tây nguyên của các nhà quan sát nước ngoài đã được cải thiện trong năm 2002, nhưng khách đến các khu vực này thường bị theo dõi và phải có nhân viên an ninh đi kèm.
Chính quyền tiếp tục giới hạn nhiều quyền công dân, lấy lý do an ninh quốc gia và ổn định xã hội. Đảng cộng sản Việt Nam tiếp tục các nỗ lực củng cố cơ chế để người dân kiến nghị chính phủ và để nạn nhân các vụ bất công được bồi thường. Chính quyền không cho phép các tổ chức theo dõi nhân quyền được thành lập và hoạt động.
Bạo hành và phân biệt đối xử đối với giới phụ nữ vẫn là một vấn đề. Mua bán xác thịt của trẻ em vẫn là vấn đề. Sự phân biệt đối xử của chính quyền và xã hội đối với sắc tộc thiểu số tiếp tục là một vấn đề. Chính quyền hạn chế vài quyền cơ bản của công nhân, như quyền tự do lập hội, mặc dù chính phủ hợp tác Với Tổ Chức Lao Động Quốc Tế và các tổ chức cấp viện quốc tế để cải tiến vấn đề thực thi luật Lao Động. Có những báo cáo nói rằng trẻ em phải lao động trong điều kiện bóc lột. Chính quyền nhìn nhận lao động trẻ em là một vấn đề và đang cố gắng giải quyết. Hiện tượng buôn bán phụ nữ và trẻ em để hành nghề mại dâm trong biên giới quốc gia và xuyên biên giới tiếp tục là một vấn đề nghiêm trọng, và có báo cáo nói rằng nhiều phụ nữ đã được bán sang Trung Quốc và Đài Loan qua những cuộc hôn nhân đã được thu xếp hoặc ép buộc.
Gửi ý kiến của bạn
